Nieumarli (inne określenia: ożywieńcy, martwiaki) – ogólna kategoria istot z różnego rodzaju mitologii (np. kultu voodoo ), przeniesione następnie do światów fantasy . Stwory te są ciałami niegdyś zmarłych istot, u których proces śmierci został zakłócony lub które zostały ożywione za pomocą czarów, rytuałów lub magicznych mikstur. Istoty te powracają do życia w różnej postaci, zależnej od sposobu ich ożywienia.

Można wyróżnić kilka typów nieumarłych:

• Szkielety – stwory dość powszechne w literaturze fantasy. Jest to szkielet istoty (zazwyczaj humanoidalnej ), który za sprawą czarów nekromanty wraca do życia. Najczęściej nie posiada on jednak umysłu, własnej woli i jest całkowicie poddany woli czarodzieja.
• Zombie (Zombi) – równie popularne, co szkielety. Przeważnie nie posiadają woli ani rozumu i są pod kontrolą nekromanty . Od szkieletów różni je to, że posiadają powłokę cielesną, a nie tylko sam szkielet. Przez to jednak są od szkieletów o wiele powolniejsze. Legendy o Voodoo podają, że szamani tej religii potrafią zamienić ludzi w zombi dzięki narkotykom i tajemnym rytuałom .
  • W serii książek " Harry Potter " odmianą zombie jest inferius – martwe ciało, które czarnoksiężnik (np. Voldemort ) ożywia, by służyło jego własnym celom. Wg książki są one blade jak marmur, poruszają się pokracznymi ruchami i nie posiadają krwi, są bardzo wrażliwe na ogień.
• Wampiry (w mitologii słowiańskiej wąpierz ) – ludzie, którzy zostali zamienieni w wampiry przez innych krwiopijców. Zamiana człowieka w wampira określana jest czasami jako Mroczny Dar. Ludzie zamienieni w wampiry stają się silniejsi, piękniejsi, nigdy się nie starzeją. Nie przyswajają jednak normalnego pożywienia, tylko krew, a światło słoneczne ich zabija. Normalna broń ich nie zabija, gdyż rany nią zadane bardzo szybko się regenerują. Skuteczną bronią na wampiry jest ogień. Gdy zaś wampirowi zostanie wbity w serce kołek osikowy wampir zapada w letarg który trwa aż do wyciągnięcia kołka lub śmierci ciała (ulega ono wtedy normalnemu rozkładowi, wyciągniecie ciała wampira na słońce w takim stanie nie spowoduje jego śmierci). W literaturze o wampirach dość obszernie pisze Anne Rice .
• Strzygi – z mitologii słowiańskiej ludzie, którzy urodzili się z dwiema duszami, dwoma sercami i podwójnym szeregiem zębów. Po śmierci jedna dusza odchodziła w zaświaty , a druga (dotąd utajona) ożywiała ciało, które następnie wyruszało na żer krzywdząc żywych.
• Licze (Lisze) – ciała potężnych czarnoksiężników, które po przejściu skomplikowanego i zabójczego dla czarnoksiężnika rytuału umierają, zawieszając czarnoksiężnika w stanie "półśmierci". Licze są zazwyczaj o wiele potężniejsze od zwykłych magów. Można ich zniszczyć jedynie przez zniszczenie ich naczynia duszy, jeżeli się zniszczy samo ciało, licz się zregeneruje. Wytropieni – natychmiast zostają zniszczeni, muszą się więc dobrze maskować i w razie potrzeby umieć obronić. Z tego powodu wybierają zazwyczaj miejsca odludne i mroczne.
• Duchy – mimo że duchy to nazwa ogólna istot eterycznych, nienamacalnych – do których można zaliczyć: widma, zjawy i cienie – to w niektórych przypadkach również je (w kulturze fantasy) zalicza są do nieumarłych (szczególnie jeśli zostały przywołane za pomocą magii i służą nekromancie ). Wśród nich wyróżnia się m.in. banshee , widma kobiet zwiastujące śmierć, ale jeżeli taka zjawa została przywołana przez nekromantę, na pewno nie będzie taka piękna jak w irlandzkich legendach.
• Ghule – stworzenie z legend pochodzących z Północnej Afryki , Bliskiego Wschodu i Indii . W różnych źródłach różnie przedstawiane, najczęściej żywią się mięsem, głównie padliną. W grach literatury fantasy są zazwyczaj przedstawiane jako zgarbione, wychudzone trupy o zdeformowanych twarzach, z ostrymi kłami i pazurami.
• Allipy – nieumarli, którzy będąc doprowadzonymi do szaleństwa popełnili samobójstwo. Błąkają się po świecie szukając zemsty na żywych za swój los.
• Barghest – Widma przybierające postać wielkich, czarnych psów. Zostają przywrócone do świata żywych z powodu Złych występków poczynionych za życia. Mają czarną jak węgiel skórę, oraz płonące oczy. Pojawiają się w świecie literackim, stworzonym przez A. Sapkowskiego.