Na mapach: 46°28'N 30°44'E / 46.467, 30.733

Odessa
Herb Flaga Herb Odessy Flaga Odessy
Państwo	Ukraina
Obwód	odeski
Burmistrz	Eduard Hurwic
Powierzchnia	163 km²
Położenie	46° 28' N 30° 44' E
Wysokość	40 m n.p.m.
Ludność (2007) •  liczba ludności •  gęstość •  aglomeracja	1 000 627 ▲ 6 139 os./km² 1 191 000
Nr kierunkowy	+ 380 (0)482
Kod pocztowy	65000-480
Podział miasta	8 dzielnic
Miasta partnerskie	Gdańsk ( Polska ) Gałacz ( Rumunia ) Hajfa ( Izrael ) Kiszyniów ( Mołdawia ) Łódź ( Polska ) Nikozja ( Cypr ) Oulu ( Finlandia ) Qingdao ( Chiny ) Ratyzbona ( Niemcy ) Split ( Chorwacja ) Segedyn ( Węgry ) Vancouver ( Kanada )
Położenie na mapie Ukrainy Odessa
Położenie na mapie

Odessa ( ukr. Одеса, ros. Одесса) – miasto w południowej części Ukrainy , nad Morzem Czarnym , stolica obwodu odeskiego (Одеська область).

Historia

W starożytności na terenie Odessy istniały dwie osady greckie: "Isiaka" i "Istrian". Od 337 roku tereny te należyły do Gotów , w 390 przejęli je Hunowie , a w 453 Kutrigurzy (potomkowie Hunów). W 520 znalazły się pod panowaniem Awarów , w 620 Bułgarów ( Hordy Asparucha ) do 830 roku, kiedy zdobyli je Madziarowie . Od XIV wieku na terenie Odessy istniała tatarska warownia Hadżibej ( Chanat Krymski ), a później (w 1529 znalazła się w otomańskim regionie Jedysan ) turecka twierdza Yeni Dünya ( tur. Nowy Świat), która została zajęta przez rosyjskie wojska w 1789 roku. Miasto zostało oficjalnie założone w 1794 przez Rosję na terytorium straconym przez Turcję w 1792 . W XIX wieku miasto stało się głównym portem obsługującym eksport rosyjskiego zboża. Dzięki temu stało się jednym z najbogatszych i najszybciej rozwijających się miast carskiej Rosji.

W 1795 miasto miało 2250 mieszkańców, a w 1814 25 tys. Potem wzrost liczby ludności był jeszcze szybszy: w 1850 100 tys., w 1873 185 tys., w 1884 225 tys., w 1900 450 tys. Przed wybuchem I wojny światowej miasto stało się czwartym najważniejszym miastem imperium rosyjskiego, po Petersburgu , Moskwie i Warszawie . Po rewolucji w 1917 miasto straciło swoją wyjątkową rolę i nigdy nie odzyskało poprzedniej świetności. Na początku 1918 miasto było stolicą Odeskiej Republiki Radzieckiej . W latach 1941 - 1944 Odessa wchodziła w skład Rumunii pod nazwą Antonescu (na cześć marszałka Iona Antonescu ).

Klimat

Odessa charakteryzuje się klimatem umiarkowanym kontynentalnym i suchym, gorącym. Ilość słonecznych dni w roku przekracza 290.

Zima krótka i łagodna z średnią temperaturą około zera stopni Celsjusza . Śnieg i temperatury poniżej -10 stopni Celsjusza występują rzadko.

Lato długie i gorące ze średnią temperaturą około 25 stopni Celsjusza. Często zdarzają się temperatury powyżej 35 stopni Celsjusza.

Transport i gospodarka

Odessa – największy port morski Ukrainy , transportujący ziarno, cukier, węgiel, cement, metale, drewno i produkcję przemysłu maszynowego. Baza morskiej floty. Duży węzeł kolejowy ze stacją Odessa . Podstawowe branże przemysłu – budowa okrętów, obróbka ropy naftowej, budowa maszyn, rolniczy i chemiczny przemysł. Duże uzdrowiskowe centrum, liczne plaże i sanatoria.

W Odessie znajduje się także międzynarodowy port lotniczy .

Sport

Odessę w Ukraińskiej Wyszczej Lidze reprezentuje klub piłkarski Czornomorec Odessa .

Zabytki i atrakcje turystyczne

• Filharmonia Miejska (d. giełda)
• Stara Giełda w Odessie z lat 1829-1837
• Latarnia morska
• Odeskie katakumby
• Pałac Woroncowów z lat 1826-1834
• Schody Potiomkinowskie
• Teatr Opery i Baletu z lat 1884-1887 w stylu eklektycznym
• Pałac Beliny-Brzozowskiego w pobliżu Bulwaru Nadmorskiego. W XIX wieku Zenon Izydor Belina-Brzozowski wybudował w Odessie neogotycki pałac, który miał mu służyć za siedzibę w mieście, przez które eksportował zboże ze swoich majątków (z siedzibą w Sokołówce ) na terenie dawnego województwa bracławskiego . Pałac miał dwa piętra i był wzorowany na angielskich zamkach, a zaprojektował go Feliks Gąsiorowski. Na elewacji zbudowano wieloboczne baszty i smukłe wieżyczki z krenlażem. W pałacu tym właściciel gościł zaprzyjaźnionego z nim Juliusza Słowackiego . Budynek ten był też miejscem, w którym spotykała się liczna miejscowa Polonia. Po Zenonie Izydorze pałac odziedziczył Jan Belina-Brzozowski. Do 1919 roku konsulem RP w Odessie był Zenon Karol Belina-Brzozowski^[1].
• Dom Mickiewicza, ul. Deribasowska 16, miejsce pobytu Adama Mickiewicza podczas zesłania w 1825 roku
• Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Odessie (tzw. Kościół Polski) z 1854 r., proj. F. Morandi, ul. Ekaterinienskaja 33
• Pałac Olgi Potockiej w Odessie (ob. Muzeum Sztuki) w stylu klasycyzmu , proj. Franciszek Boffo ,ul. Софиевская 5а
• Kościół św. Pawła w Odessie z 1897 r.
• Synagoga z XIX wieku
• Sobór Spaso-Preobrażeński w Odessie
• Urząd Miasta w Odessie z 1826 r.
• Hotel Petersburski z 1833 r. (ob. biura)
• Hotel Londyński z 1827 r. w stylu neorenesansowym

Znani Polacy związani z Odessą

• Juliusz Bardach – profesor prawa i ustroju
• Henryk Cywiński – wiceadmirał Polskiej Marynarki Wojennej
• Stanisław Chlebowski – malarz orientalista
• Kazimierz Fabrycy – generał Wojska Polskiego
• Marcin Grocholski – wojewoda podolski
• Władysław Horodecki – polski architekt
• Adam Mickiewicz – polski poeta
• Olga Potocka – arystokratka polska
• Edward Pacewicz – dowódca m/s Batory
• Ludwik Kmicic-Skrzyński – generał Wojska Polskiego
• Juliusz Słowacki – polski poeta
• Tadeusz Tołwiński – polski architekt i urbanista, historyk i teoretyk urbanistyki
• Ludwika Śniadecka – działaczka patriotyczna i społeczna
• Jerzy Świrski – komandor Polskiej Marynarki Wojennej
• Mariusz Zaruski – generał, żeglarz, taternik

Bibliografia

• Karakina, Yelena/Samoilova, Tatyana/Ishchenko, Anna: Touring Odessa, Kyiv 2004, .

Galeria

Hotel Odessa

Dworzec kolejowy

Schody Potiomkina

Przypisy

Zobacz też

• Katedra Wniebowzięcia NMP w Odessie
• Odeska Republika Radziecka
• ODESSA (organizacja)
• Sobór Spaso-Preobrażeński w Odessie

Linki zewnętrzne

• 2odessa.com
• Odessa
• Radziecka mapa topograficzna 1:100 000