Yul Brynner
Yul Brynner
Data i miejsce urodzenia	11 lipca 1920 Władywostok
Data i miejsce śmierci	10 października 1985 Nowy Jork
Profil w bazie IMDb
Profil w bazie Filmweb.pl

Yul Brynner, właściwie Yuliy Borisovich Bryner ( ros. Юлий Борисович Бринер) (ur. 11 lipca 1920 we Władywostoku - zm. 10 października 1985 w Nowym Jorku ) – amerykański aktor nagrodzony w 1957 Oscarem za najlepszą, pierwszoplanową rolę w filmie Król i ja (1956; reż. Walter Lang ).

Życiorys

Yul Brynner urodził się prawdopodobnie 11 lipca 1920 we Władywostoku . Jego ojciec, Boris Julievich Bryner był rosyjskim inżynierem górnictwa, którego przodkowie pochodzili ze Szwajcarii , zaś matka była córką rosyjskiego lekarza. Gdy ojciec Brynnera opuścił rodzinę matka zabrała Yula i jego siostrę Verę i przeniosła się do Harbinu w Chinach . Tam młody Yul mieszkał do roku 1934 , kiedy to cała rodzina wyjechała do Paryża . Sam Brynner w ciągu swego życia podawał różne wersje na temat swojego pochodzenia i młodości. Twierdził m. in., że urodził się w 1915 na wyspie Sachalin jako syn Mongoła i Rosjanki, a jego prawdziwe nazwisko brzmiało Taidje Khan. Kwestie te wyjaśnia jego syn Rock w napisanej przez siebie biografii ojca wydanej w roku 1989 .

W 1941 wyjechał do Stanów Zjednoczonych , aby studiować aktorstwo. Potem przez lata podróżował po kraju z trupą teatralną. W 1946 zadebiutował na Broadwayu rolą w musicalu Pieśń lutni. To właśnie występy na Broadwayu otworzyły mu drogę do filmowej kariery. W 1951 otrzymał rolę króla Syjamu w musicalu Król i ja , która okazała się rolą jego życia. Jego kreacja spotkała z olbrzymim uznaniem krytyki i publiczności. W latach 1951-54 wystąpił w tym przedstawieniu na Broadwayu 1246 razy, po czym w 1956 zagrał w filmowej wersji musicalu w reżyserii Waltera Langa . Za rolę w tym filmie otrzymał Oscara w kategorii Najlepszy aktor pierwszoplanowy . Łącznie na scenie w postać króla Syjamu wcielił się 4625 razy, po raz ostatni na kilka miesięcy przed śmiercią w 1985 . Właśnie dla tej roli w 1954 zgolił włosy i tak już pozostało. Do włosów powrócił na krótko pod koniec lat 50. Jego łysina stała się z czasem jego znakiem firmowym. Był pierwszym hollywoodzkim idolem, który był kompletnie łysy. W następnych latach największą popularność przyniosły mu role w legendarnych westernach : Siedmiu wspaniałych i Świat Dzikiego Zachodu .

Yul Brynner zmarł na raka płuc w Nowym Jorku 10 października 1985 . Tego samego dnia w Los Angeles umarł Orson Welles .

Brynner przez lata był nałogowym palaczem, co było główną przyczyną jego choroby. Na początku 1985 wystąpił w programie Good Morning America , w którym mówił o szkodliwości palenia i zgubnych skutkach tego nałogu: "Gdybym mógł narodzić się raz jeszcze, za nic i nigdy nie wziąłbym do ust papierosa". Stał się bohaterem antynikotynowej kampanii. Po jego śmierci wyświetlano film z przesłaniem od aktora: "Teraz, gdy odszedłem, mówię ci nie pal".

Aktor jest pochowany we Francji przy klasztorze św. Michała, niedaleko Luzé .

Życie prywatne

Czterokrotnie żonaty:

• Virginia Gilmore (od 1944 do 1960 , rozwód); syn Yul "Rock" Brynner II (ur. 1946 )
• Doris Kleiner (od 1960 do 1967 , rozwód); córka Victoria Brynner (ur. 1962 )
• Jacqueline Thion de la Chaume (od 1971 do 1981, rozwód); dwoje adoptowanych wietnamskich dzieci
• Kathy Lee (od 1983 do 1985 , jego śmierć)

Brynner miał także jeszcze nieślubną córkę (ur. 1958 ).

Wybrana filmografia

Yul Brynner w filmie Dziesięcioro przykazań , 1956

Dom we Władywostoku , w którym urodził się Yul Brynner

• Port Nowego Jorku (1949) jako Paul Vicola
• Król i ja (1956) jako Mongkut - król Syjamu
• Dziesięcioro przykazań (1956) jako faraon Ramzes II
• Anastazja (1956) jako książę Bounin
• Bracia Karamazow (1958) jako Dmitri Karamazow
• Korsarz (1958) jako Jean Lafitte
• Podróż (1959) jako mjr. Surow
• Wściekłość i wrzask (1959) jako Jason Compson
• Salomon i Królowa Saby (1959) jako Salomon
• Testament Orfeusza (1960) jako L'huissier
• Siedmiu wspaniałych (1960) jako Chris Adams
• Żegnaj ponownie (1961) jako gość w klubie
• Taras Bulba (1962) jako Taras Bulba
• Ucieczka z Zahrainu (1962) jako Sharif
• Królowie słońca (1963) jako Black Eagle
• Zaproszenie dla rewolwerowca (1964) jako Jules Gaspard d'Estaing
• Morituri (1965) jako kpt. Rolf Mueller
• Mak również jest kwiatem (1966) jako płk. Salem
• Agent o dwóch twarzach (1966) jako płk. Baron von Grunen
• Powrót siedmiu wspaniałych (1966) jako Chris Adams
• Cast a Giant Shadow (1966) jako Asher Gonen
• Podwójny agent (1967) jako Dan Slater/Kalmar
• Villa Rides (1968) jako Pancho Villa
• Bitwa nad Neretwą (1969) jako Vlado
• Wariatka z Chaillot (1969) jako przewodniczący
• Latarnia na końcu świata (1971) jako Jonathan Kongre
• Aresztuję cię, przyjacielu (1971) jako Catlow
• Adios Sabata (1971) jako Sabata/Indio Black
• Policjanci (1972) jako głuchoniemy
• Wąż (1973) jako Vlassov
• Świat Dzikiego Zachodu (1973) jako Rewolwerowiec - Robot
• Ostatni wojownik (1975) jako Carson
• Świat przyszłości (1976) jako Rewolwerowiec/Wspaniał kochanek