Unternehmen Sonnenwende (z niem. Operacja Przesilenie dnia z nocą), znana również jako Pancerna Bitwa o Stargard[1], jedna z ostatnich głównych niemieckich pancernych akcji na froncie wschodnim.
Przygotowania
W wyniku szybko zbliżającego się frontu dowództwo niemieckie podjęło ostatnią próbę walki z sowietami. Celem operacji Sonnenwende było zatrzymanie wojsk Żukowa, tak aby atak na
Berlin
był opóźniony o kilka tygodni. Pierwotny plan operacji zakładał jednoczesne uderzenie z północy z rejonu
Stargardu Szczecińskiego
i z południa z rejonu
Głogowa
i
Gubina
, jednak ze względu na trudności logistyczne, sytuację na innych odcinkach frontu oraz upór Hitlera, który nie pozwolił na ewakuację wojsk z
Kurlandii
ostatecznie zdecydowano się przeprowadzić jedynie uderzenie z północy. Na dowódcę operacji Hitler planował
Himmlera
, ale po zdecydowanym sprzeciwie
Guderiana
wobec tej kandydatury, na dowodzącego wyznaczono generała
Wencka
. Celami operacji były: zadanie maksymalnych strat nieprzyjacielowi, odblokowanie zgrupowania niemieckiego w okolicach Choszczna i odblokowanie
Kostrzynia
.
Na początku lutego zaczęto koncentrować wojska niemieckie. składające się m.in. z wojska
III Korpusu Pancernego SS
, które przegrupowano z Kurlandii, ochotników z Finladii, Holandii, Danii:
11 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS Nordland
,
23 Dywizja Grenadierów Pancernych SS Nederland
,
27 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS (1 flamandzka) Langemarck
, a spod
Baden-Baden
transportem kolejowym przybyła
10 Dywizja Pancerna SS Frundsberg
.
Przebieg
Ofensywa rozpoczęła się
15 lutego
1945 roku z rejonu
Suchania
w kierunku południowym na Choszczno. Nacierającym wojskom udało się połączyć z oddziałami pod Choszcznem i utworzyć do nich wąski korytarz. Następnego dnia ruszyło główne uderzenie, z linii pomiędzy Stargardem a
jeziorem Miedwie
. Pomimo osiągnięcia pewnych sukcesów terenowych i zniszczenia wielu czołgów radzieckich, natarcie miało dość słabe tempo.
17 lutego
generał Wenck uległ wypadkowi samochodowemu, co wyłączyło go z dowodzenia. Wieczorem tego samego dnia rozpoczęły się kontrataki oddziałów radzieckiej
3 Armii Uderzeniowej
i natarcie niemieckie zostało praktycznie powstrzymane. Następnego dnia Niemcy oficjalnie wstrzymali dalsze działania zaczepne.
10. Dywizja Pancerna SS została włączona do XXXIX. Korpusu Pancernego. Działania zaczepne 10. Dywizji Pancernej SS napotkały na silną obronę wojsk sowieckich. Następnego dnia dywizja nacierała w kierunku
Morzycy
(niem. Blumberg), obchodząc pozycje wojsk sowieckich. Dalej atak 2. batalionu 10. Pułku Pancernego SS i 22. Pułku Grenadierów Pancernych SS był skierowany na południowy zachód do
Żalęcina
i
Moskorzyna
. Na przedmieściach tego miasta dowódca 7. kompanii 10. Pułku SS - Ostuf. Riedel zniszczył 13 nieprzyjacielskich czołgów. 1. batalion 10. Pułku Pancernego SS nacierał bardziej na południe w kierunku
Lubatowa
. Tam wspierał natarcie 4. Dywizji Policyjnej Waffen SS. 23 lutego dywizja została przeniesiona do rezerwy i wycofana do Stargardu.[2]
Rezultat
Operacja zakończyła się porażką niemiecką. Za cenę dość dużych strat własnych, udało się jedynie przesunąć linię frontu o 18-20 kilometrów, odbić
Banie
oraz
Pyrzyce
oraz wycofać część sił z kotła pod Choszcznem. Długofalowym efektem ofensywy było utwierdzenie
marszałka Żukowa
w przekonaniu, że przed zdobyciem Berlina, konieczne jest zabezpieczenie swojej prawej flanki poprzez oczyszczenie z Niemców Pomorza Zachodniego. Realizację tego celu była II faza
operacji pomorskiej
.
Zestawienie sił
Wehrmacht
Do operacji przydzielono ponad 1200 czołgów, ale z powodu poważnych niedoborów w ciągu trzech dni walki paliwo i amunicja uległy wyczerpaniu.
Armia Czerwona
Przypisy
- ↑ Antony Beevor: Berlin 1945 Upadek. Kraków: Znak, 2002. Str. 91
- ↑ Janusz Ledwoch, Waffen SS. Jednostki pancerne, Warszawa 1993, seria: Militaria, nr 1, s. 49
- ↑ Dokładny skład nie jest znany, ze względu na brak źródeł.
