Otto Hahn
Urodzony	8 marca 1879 Frankfurt nad Menem , Niemcy
Zmarł	28 lipca 1968 Getynga , Niemcy

Otto Hahn (ur. 8 marca 1879 we Frankfurcie nad Menem , zm. 28 lipca 1968 w Getyndze ), niemiecki fizykochemik. Laureat Nagrody Nobla (chemia, 1944) za prace nad rozszczepieniem jądra atomu ^[1]. Czasem uważany za "ojca" współczesnej technologii jądrowej.

Życie i kariera

Zestaw eksperymentalny do pierwszego sztucznego rozczepienia jądra atomowego, odtworzony w Deutsches Museum , Monachium.

Dorastał w Monachium , studiował chemię i mineralogię na Uniwersytecie w Marburgu oraz na Uniwersytecie Ludwiga Maximiliana w Monachium . Otrzymał doktorat na Uniwersytecie Marburdzkim w 1901 roku. Od roku 1904 pracował w University College London (z Sir Wiliamem Ramsayem ). W 1905 roku przeniósł się na McGill University w Montrealu gdzie pracował z Sir Ernestem Rutherfordem . W 1906 roku powrócił do Niemiec gdzie pracował na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie z Emilem Fischerem .

W czerwcu 1911, podczas konferencji w Szczecinie , Otto poznał Edith Junghans (1887-1968), studentkę sztuki. Pobrali się 22 marca 1913 w Szczecinie (rodzinnym mieście Edith). Ich jedyne dziecko, Hanno Hahn (1922-1960) był znanym historykiem sztuki i badaczem architektury do momentu tragicznej śmierci (razem z swoją żoną) w wypadku samochodowym. Zostawili 14-letniego syna Dietricha Hahna.

W 1910 roku został mianowany profesorem, a od 1912 kierował Departamentem Jądrowym w nowoutworzonym Kaiser-Wilhelm-Institut. W roku 1924 Hahn został pełnym członkiem Pruskiej Akademii Nauk (jego kandydatura została zaproponowana przez Einsteina , Plancka , Fritza Habera , Wilhelma Schlenka , i von Lauego ). Od roku 1928 Otto Hahn został dyrektorem Kaiser-Wilhelm-Institut w Berlinie.

W 1913 roku jego współpracownicą została 35-letnia Austriaczka Lise Meitner , również fizyk, która wyjaśniła teoretycznie na czym polega zjawisko rozpadu promieniotwórczego , i z którą Hahn badał zjawisko rozszczepienia jąder atomowych . Po zajęciu Austrii przez nazistowskie Niemcy, Meitner musiała w 1938 roku wyemigrować do Danii , z powodu swego żydowskiego pochodzenia. Na jej miejsce nowym współpracownikiem Otto Hahna został mianowany 36-letni chemik (uczeń Hahna) Fritz Straßmann .

Po drugiej wojnie światowej (1945), Hahn był podejrzany (jak się okazało niesłusznie) o pracę nad konstrukcją niemieckiego reaktora jądrowego albo bomby atomowej . Hahn (wraz z 9 innymi uczonymi, takimi jak Max von Laue , Werner Heisenberg oraz Carl Friedrich von Weizsäcker ) został internowany w Farm Hall koło Cambridge . Przyznanie Hahnowi nagrody Nobla za 1944 rok zostało ogłoszone 15 listopada 1945, w czasie jego pobytu w Farm Hall. Hahn odebrał tę nagrodę 10 grudnia 1946.

W latach 1946 - 60 był przewodniczącym Max-Planck-Gesellschaft a od 1960 prezydentem honorowym tej organizacji.

Otto Hahn był członkiem Akademii Nauk w Berlinie, Göttingen, Monachium, Halle, Sztokholmie, Wiedniu, Bostonie, Madrycie, Helsinkach, Lizbonie, Mainz, Rzymie (Watykanie), Allahabadzie , Kopenhadze, oraz Indyjskiej Akademii Nauk.^[2]

Osiągnięcia naukowe i spuścizna

W roku 1905 Hahn odkrył mezotor 1 (MsThI lub MsTh₁^[3], ²²⁸Ra; naturalny izotop promieniotwórczy radu , produkt przemiany promieniotwórczej toru w szeregu torowym, T1/2 =6,7 a ) oraz mezotor 2 (MsThII lub MsTh₂, ²²⁸Ac; naturalny izotop promieniotwórczy aktynu ; produkt przemiany promieniotwórczej mezotoru 1 w szeregu torowym T_1/2=6,13 h ) oraz radiotor ²²⁸Th (RdTh, ²²⁸Th; naturalny izotop promieniotwórczy toru; produkt przemiany promieniotwórczej mezotoru II w szeregu torowym, T_1/2=1,910 a). Za odkrycie mezotoru 1, Hahn był nominowany do Nagrody Nobla (przez Adolfa von Baeyera ).

W roku 1917 odkrył pierwiastek protaktyn (niezależnie od Fredericka Soddy'ego ).

W 1921 roku wykrył zjawisko izomerii jądrowej . Za to odkrycie Hahn był powtórnie nominatem do Nagrody Nobla (m. innymi przez Maxa Plancka).

W 1938 roku wspólnie z Fritzem Strassmannem przeprowadził pierwszą reakcję rozszczepienia jądra atomu^[4]. Za to okrycie, Hahn otrzymał nagrodę Nobla datowaną za rok 1944 .

Następnie (10 lutego 1939) Hahn i Strassmann przewidzieli wyzwolenie dodatkowych neutronów w czasie rozpadu atomowego ( reakcja łańcuchowa została udowodniona przez Frédérica Joliot i jego współpracowników w marcu 1939 roku).

Podczas II wojny światowej, Otto Hahn (i jego asystenci: Hans-Joachim Born, Siegfried Flügge, Hans Götte, Walter Seelmann-Eggebert oraz Strassmann) pracowali nad reakcjami rozczepienia jądra uranu. Do końca 1945 roku, skompilowali listę 25 pierwiastków i około 100 udowodnionych przez nich izotopów.

W roku 1955, Hahn był współtwórcą tzw. Deklaracji Mainau, a w 1957 Manifestu z Göttingen . Od 1957 roku, był wielokrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla (np. przez francuski związek zawodowy Confederation Generale du Travail ). Linus Pauling pisał o Otto Hahnie jako "swojej inspiracji".

W roku 1971, amerykańscy chemicy nazwali pierwiastek numer 105 hahnium na cześć Otto Hahna. Po latach wojen o nazwy szeregu pierwiastków, IUPAC ostatecznie nazwała ten pierwiastek dubnium w roku 1997.

W 1999 roku, niemiecki magazyn "FOCUS" opublikował wyniki sondy 500 czołowych naukowców w dziedzinie nauk przyrodniczy, inżynierów i fizyków na temat największych naukowców 20 wieku^[5]. Hahn zajął 3 miejsce (za Albertem Einsteinem i Maxem Planckiem) i był pierwszym wśród uczonych-empiryków (nie teoretyków).

Przypisy