The University of Oxford (nieformalnie: Oxford University, lub po prostu Oxford, tradycyjne spolszczenie: Uniwersytet Oksfordzki lub po prostu Oksford) – najstarszy uniwersytet w krajach języka angielskiego , znajdujący się w Oksfordzie w środkowej Anglii .

Obok University of Cambridge , jest to najbardziej renomowana uczelnia w Wielkiej Brytanii , wysoko ceniona w Europie oraz na świecie. Stale zajmuje miejsce w pierwszej dziesiątce wszelkich światowych rankingów uczelni wyższych, tak w klasyfikacji ogólnej, jak i w poszczególnych dziedzinach nauki. Według rankingu przygotowanego w 2006 przez magazyn The Times Higher Education Supplement jest to trzecia, po Harvard University i Cambridge University, uczelnia na świecie^[1]. W konkurencyjnym rankingu przygotowanym w 2006 przez chiński Instytut Szkolnictwa Wyższego Uniwersytetu Jiao Tong w Szanghaju Oksford uplasował się na 10. pozycji na świecie i 2. w Europie^[2].

Oxford University i Cambridge University określane są idiomatycznie wspólną nazwą Oxbridge .

Stół profesorski ( ang. : High Table) w Trinity College

Struktura

Oxford University składa się z wydziałów, które prowadzą wykłady, ćwiczenia i przeprowadzają egzaminy oraz z 39 niezależnych od siebie kolegiów (ang. college ) i 7 Permanent Private Halls (czyli jednostek na niepełnych prawach kolegium ), które skupiają studentów i profesorów, spełniają rolę akademików i zajmują się dodatkowym kształceniem studentów w systemie tutorialnym.

System kolegialny tego uniwersytetu przejął od średniowiecznego Uniwersytetu Paryskiego . Najstarsze kolegium w Oksfordzie to University College , założony w 1247 . Kolegia dzielą się na undergraduate colleges (większość kolegiów), na których odbywa się kształcenie na poziomie licencjatu, magisterium i przeprowadza przewody doktorskie, oraz postgraduate colleges (niektóre kolegia, np. Nuffield ), na których odbywa się kształcenie tylko na poziomie magisterium i doktoratu. Wyjątkiem jest All Souls College , który jest przeznaczony tylko dla fellows, czyli profesorów uniwersytetu. Przynależność do tego kolegium jest uznawana za najbardziej prestiżowe wyróżnienie w brytyjskim świecie akademickim. Do All Souls College należał Polak , profesor Leszek Kołakowski .

Rok szkolny w Oksfordzie podzielony jest na trzy trymestry:

• Michaelmas – październik-grudzień
• Hilary – styczeń-marzec
• Trinity – kwiecień-czerwiec

Tradycyjnie kolegia rywalizują ze sobą. Co roku publikowany jest ranking kolegiów na podstawie wyników akademickich studentów, nazywany tabelą Norringtona. W 2006 roku pierwsze miejsce zajął Merton College, a drugie Balliol .

Kolegia Oxford University

Permanent Private Halls

Historia

Oprawy starych ksiąg w bibliotece Merton College

Dokładna data założenia uniwersytetu nie jest znana, ale wiadomo, że należy on do najstarszych średniowiecznych unwiersytetów . Istnieją dane wskazujące na to, że wykładano tu już w roku 1096. Od 1167, w którym król Henryk II zakazał Anglikom studiować na Uniwersytecie Paryskim , Uniwersytet Oksfordzki zaczął gwałtownie się rozwijać i zyskiwać na znaczeniu. W tym czasie założone pierwsze Halls of Residence (w pewnym stopniu odpowiadające konwiktom ), które później stały się kolegiami (ang.: colleges ).

Akademicy nie żyli w przyjaźni z mieszkańcami Oksfordu , co w czasach średniowiecznych było ogólnym standardem w stosunkach uniwersytet–miasto. W 1209 jeden ze studentów został oskarżony o gwałt na mieszczance. W wyniku samosądu, mieszczanie powiesili trzech przyjaciół domniemanego gwałciciela (ponieważ on sam się ukrywał). Na skutek tego zajścia, wielu uczonych rozpierzchło się po kraju, a część z nich prawdopodobnie założyła Cambridge University .

Mieszkańcy miasta szukali pomocy w zażegnaniu konfliktu z akademikami u legata papieskiego, Nicholasa de Romanis, który w roku 1214 usiłował rozwiązać problem, nadając uniwersytetowi kartę praw i ustanawiając urząd kanclerza (ang. Chancellor). Choć poprawiło to sytuację uniwersytetu, niesnaski bynajmniej się nie zakończyły.

W XIII-XIV wieku środowisko naukowe Oksfordu odegrało ważną rolę w rozwoju nauk matematyczno-przyrodniczych. Działali tu m.in. Robert Grosseteste , Roger Bacon i inni przedstawiciele tzw. szkoły oksfordzkiej .

W roku 1355, w dniu św. Scholastyki, czyli 10 lutego, w lokalnej tawernie kłótnia pomiędzy miejscowymi a dwoma studentami przerodziła się w bijatykę a potem dwudniowe zamieszki, w wyniku których zabitych zostało 63 akademików i około 30 miejscowych. Po tym wydarzeniu, król Edward III potwierdził prymat Uniwersytetu nad miastem, nadając mu dodatkowe przywileje i nakazując burmistrzowi oraz radzie miejskiej co roku w dniu św. Scholastyki przechodzić ulicami miasta z odkrytymi głowami i płacić Uniwersytetowi grzywnę: jednego pensa za każdego zabitego akademika. Trwało to aż do roku 1825. Również od XIV wieku dwóch posłów reprezentuje Uniwersytet w Izbie Gmin .

W czasie reformacji na Oksfordzie działali Jan Hus i John Wyclif (Jan Wiklef) . Mimo to tymczasowo zawieszono działalność uniwersytetu. W 1571 został on reaktywowany przez parlament za zgodą Elżbiety I . Po rewolucji angielskiej i wojnie domowej wraz z powstaniem Royal Society, uniwersytet w Oksfordzie zyskał dobre warunki rozwoju. Działali tu m.in. Edmund Halley , Robert Hooke i Robert Boyle . W tym czasie uczelnia szkoliła elitę państwową i kościelną.

W XIX wieku w teologii anglikańskiej dużą role odegrał tzw. ruch oksfordzki (reprezentowany m.i.n przez Johna Henry'ego Newmana ), dążący do odnowienia Kościoła anglikańskiego na zasadach wczesnochrześcijańskich i dający początek katolicyzującemu anglikanizmowi (reprezentowanemu m.in. przez oksfordczyka, C.S.Lewisa ). W filozofii na Uniwersytecie w Oksfordzie rozwinął się tzw. idealizm brytyjski (odłam heglizmu , reprezentowany m.in. przez F.H. Bradleya ), a później w opozycji do niego tzw. oksfordzka szkoła realistów. Pod względem strukturalnym Oksford pozostał uniwersytetem kolegialnym, jakkolwiek w XIX w. przeszedł reorganizację na wzór uniwersytetów niemieckich (łączenie funkcji dydaktycznej z prowadzeniem badań naukowych), rozbudowano podział na wydziały, wprowadzono laboratoria, pracownie, instytuty uniwersyteckie. Położono większy nacisk na rozwój nowoczesnych nauk ścisłych i przyrodniczych. Pod koniec XIX w. dopuszczono do studiów kobiety. Powstały wówczas kolegia żeńskie. Większość z nich, oprócz St Hilda's College, z czasem zaczęła przyjmować również mężczyzn. W drugiej połowie XX w. nastąpiła zmiana programu studiów, wprowadzono system wielostopniowy, studia podyplomowe, oraz przyłączono do uniwersytetu wiele centrów i instytutów.

Sławni absolwenci

Uniwersytet słynie z długiej tradycji i wysokiego poziomu nauczania. Wśród absolwentów uczelni jest:

• 46 laureatów Nagrody Nobla (np. V. S. Naipaul , Baruch Blumberg , Michael Spence , Howard Florey , Cyril Hinshelwood , Martin Ryle ),
• 25 premierów Wielkiej Brytanii (w tym ostatnich 11 premierów, m.in. Tony Blair , Margaret Thatcher ),
• wiele głów państw (np. prezydent USA Bill Clinton , premier Indii Indira Gandhi , premier Australii Bob Hawke , król Norwegii Harald V , prezydent Ghany John Kufuor , premier Węgier Viktor Orban )
• 12 świętych (m.in. Tomasz Morus ),
• 8 błogosławionych (m.in. Jan Duns Szkot ),
• 1 papież ( antypapież Aleksander V ),
• 18 kardynałów ,
• 86 arcybiskupów ,
• liczni poeci i pisarze (np. Robert Graves , Oscar Wilde , Matthew Arnold , Evelyn Waugh , Aldous Huxley , Clive Staples Lewis , J. R. R. Tolkien , Walter Raleigh ).

Do absolwentów Oksfordu należą także m.in.:

• Radosław Sikorski – Minister Spraw Zagranicznych
• Maria Antonina Czaplicka – polska etnografka
• Maciej Giertych – poseł do Parlamentu Europejskiego , prof. dendrologii
• Urszula Gacek – poseł do Parlamentu Europejskiego
• hrabia Adam Zamoyski – historyk, prezes zarządu Fundacji Książąt Czartoryskich

Związany z uniwersytetem jest również profesor nauk politycznych Zbigniew Pełczyński . Wykładowcami byli także ekonomista prof. Włodzimierz Brus oraz polski filozof Leszek Kołakowski .

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa University of Oxford ( ang. )
• Lista absolwentów uczelni podzielonych na dziedziny wiedzy w angielskiej Wikipedii ( ang. )
• Strona Polskiego Stowarzyszenia Studentów Uniwersytetu Oksfordzkiego
• Artykuł w "Wiedzy i Życiu"