Padalec przed odrzuceniem ogona

Padalec po odrzuceniu ogona

Padalec zwyczajny (Anguis fragilis) – gatunek jaszczurki z rodziny padalcowatych. Występuje na terenie całej Polski i podlega ścisłej ochronie . Jest niejadowity i nie stanowi żadnego zagrożenia dla człowieka.

Opis 

Padalec jest beznogą jaszczurką , pozbawioną kończyn, nawet w formie szczątkowej. Jego walcowate ciało pokrywają drobne, ściśle do siebie przylegające, okrągłe łuski. Głowa tego gada , jest jedną z części ciała, która odróżnia go od węży . Jest mała i nie oddzielona od tułowia. Padalec posiada również powieki, których węże nie mają. Kolejną jego typową cechą jest zaokrąglony pysk. Jego oczy mają bursztynową barwę. Ogon jest tępo zakończony i słabo wyodrębniony od reszty ciała. Podobnie jak u innych jaszczurek, w sytuacji zagrożenia zostaje odrzucony . Po zabliźnieniu się nie odrasta już do pierwotnej długości. Otwory uszne są niewielkie ale zauważalne. Ubarwienie padalców jest różnorodne. Samca można odróżnić od samicy po tym, że ma on jaśniejszy (szary) kolor podbrzusza, podczas gdy samica ma czarny lub ciemnoszary spód ciała. Zazwyczaj przez grzbiet tego gada biegną dwie podłużne linie ale czasem jest ich trzy a nawet pięć. Rzadsza jest odmiana, która na grzbiecie ma niebieskie, zielone lub czerwonawe plamki.

Zachowanie 

Gad ten aktywny jest o zmierzchu i w nocy. Nie lubi wygrzewać się bezpośrednio na słońcu, woli natomiast pozostać ukryty w trawie czy pod listowiem, łapiąc trochę promieni słonecznych. Można go spotkać na skrajach polan i innych średnio nasłonecznionych miejscach. Lubi przebywać na wilgotnawym podłożu, ale nie bagnistym . Zimuje w rozmaitych ziemnych kryjówkach takich jak norki, spróchniałe pnie drzew i inne tego typu miejsca. Sen zimowy trwa od października do marca lub dłużej, w zależności od temperatury i warunków atmosferycznych, panujących wczesną wiosną, czyli w okresie wybudzania się gada.

Rozmiary 

Maksymalna długość ciała tej jaszczurki wynosi 40–50 cm. Ponad połowę jej długości stanowi ogon. Masa ciała dojrzałego płciowo osobnika wynosi od kilkunastu do kilkudziesięciu gramów.

Występowanie i środowisko życia 

Padalec występuje w prawie całej Europie , łącznie z Alpami . Granica jego zasięgu na północy przebiega niedaleko Koła Podbiegunowego . Na wschodzie można go spotkać w Turcji , Iranie , na Cyprze oraz na niektórych wyspach Morza Egejskiego . Na południu granicą jego występowania jest Morze Śródziemne , czasem jest spotykany w Afryce północnej. Nie występuje w południowej Hiszpanii . Gad ten prowadzi skryty tryb życia. Ukrywa się w zaroślach, opadłych liściach i mchach. Lubi miejsca nieco wilgotne, nie bardzo nasłonecznione.

Pożywienie 

Padalec nie jest najszybszym zwierzęciem, więc pożywia się tym, co zdoła dogonić. Jego łupem padają ślimaki , stawonogi i ich larwy oraz inne małe bezkręgowce . Ofiarę tropi, podobnie jak węże , wyłapując cząsteczki zapachowe językiem. Nie mając jadu , zdobycz musi pochwycić i połknąć.

Rozmnażanie 

Okres godowy trwa od kwietnia do lipca. Samiec musi rywalizować o prawo do rozrodu. Padalce walczą podobnie jak inne jaszczurki , chwytając się za głowę i próbując swoich sił. Kopulacja zajmuje około godziny. Ciąża trwa od 12 do 14 tygodni. Młode przychodzą na świat od końca sierpnia do września. Samica składa od 6 do 14 jaj z których wykluwają się 9 cm jaszczurki. Gad ten jest jajożyworodny , więc młode wykluwają się z osłon jajowych w momencie składania jaj lub chwilę później.

Zagrożenia 

Padalec jest często mylony ze żmiją zygzakowatą , która jest jedynym jadowitym gadem występującym na terenie Polski . W przeciwieństwie do niej jest jednak zupełnie niegroźny, mimo to ludzie często nie potrafiąc rozróżnić tych dwóch gatunków, zabijają go. Kolejnym czynnikiem, ograniczającym ich populację, jest znikanie ich siedlisk. Naturalnymi wrogami tego gada są ptaki drapieżne , oraz ssaki takie jak jeże , kuny , lisy i borsuki .

Zobacz też

• gady Polski