Demonstracja postępowania z pacjentami

Pandemia grypy w latach 1918-1919 (hiszpanka) – pandemia , do której doszło w latach 1918 - 1919 , znana pod potoczną nazwą "hiszpanka".

Była to pandemia wywołana przez wyjątkowo groźną odmianę podtypu H1N1 wirusa A grypy . Pochłonęła ona jak się ocenia od 50 do 100 mln ofiar śmiertelnych na całym świecie^[1]. Liczba ofiar "hiszpanki" wielokrotnie przewyższyła liczbę ofiar frontów I wojny światowej . Była to jedna z największych pandemii w historii ludzkości, w przebiegu której zachorowało ok. 500 mln ludzi, co stanowiło wówczas 1/3 populacji świata^[2][3].

Historia

Pandemia przetoczyła się w okresie 12 miesięcy w latach 1918-1919, w trzech osobnych falach, przez Europę , Azję , Afrykę i Amerykę Północną . Żadna część świata nie została oszczędzona, chociaż Australia , dzięki wprowadzeniu szczelnej blokady transportu morskiego ustrzegła się zawleczenia grypy aż do 1919 roku (kiedy nie była ona już tak zabójcza). Wiosną 1918 roku wystąpiła pierwsza fala pandemii. Była ona wysoce zakaźna, ale nie powodowała znacznej śmiertelności. Druga fala, która rozpoczęła się we wrześniu 1918 roku, odznaczała się niezwykle wysoką śmiertelnością, trzecia nastąpiła w 1919 r.

Wiele infekcji z podobnymi, lecz lżejszymi objawami – z kaszlem, bólami głowy, utratą apetytu – zaobserwowano wiosną 1918 roku. Pierwszy przypadek został odnotowany w hrabstwie Haskell w stanie Kansas , w styczniu 1918 roku. Niewielka liczba mieszkańców hrabstwa Haskell została wcielona do wojska w Fort Riley w Kansas , gdzie dnia 4 marca 1918 kucharz Albert Gitchell zgłosił się do lekarza z temperaturą 39,5 °C. Wkrótce dołączyli do niego kapral Lee Drake i sierżant Adolph Hurby. W ciągu dwóch dni u 522 mężczyzn w obozie zaobserwowano objawy infekcji.

Podczas lata infekcja zaczęła charakteryzować się cięższym przebiegiem. W sierpniu 1918 roku pojawiła się bardziej zabójcza odmiana jednocześnie w trzech rejonach świata — w Breście we Francji , w Bostonie i w Freetown w Sierra Leone . Największe ogniska grypy występowały na froncie i w obozach, gdzie choroba z łatwością przenosiła się na ludność cywilną. Pomimo nawet najlepszej opieki medycznej 1/3 chorych umierała.

Pandemia grypy była także przyczyną licznych śmierci jeńców podczas i po wojnie polsko-bolszewickiej (zob. jeńcy sowieccy w niewoli polskiej (1919-1921) ).

Bezpośrednie przyczyny śmierci

Śmierć ofiar grypy hiszpanki była w większości spowodowana wirusowym krwotocznym zapaleniem płuc, które zabijało w ciągu kilku pierwszych dni choroby. W wypadkach kiedy pacjent przeżył pierwszą krytyczną fazę choroby, często przyczyną zgonu było bakteryjne zapalenie płuc.

Śmiertelność

Śmiertelność grypy hiszpanki jest trudna do oceny, jednak na podstawie danych wojskowych można ją ocenić na 5-10%. W zamkniętych społecznościach śmiertelność była jeszcze wyższa.

Osoby, które zachorowały w pierwszym ataku epidemii, wykazywały odporność na nią w następnych falach zachorowań. W czasie pandemii podawano w wątpliwość, czy rzeczywiście zachorowania były spowodowane przez grypę. Pierwsza fala miała stosunkowo łagodny przebieg, natomiast druga niosła niespotykaną do tej pory śmiertelność.

Profil wiekowy

Różnica w profilu wiekowym zmarłych między hiszpanką (1918) a zwykłymi epidemiami (1911-1917)

Nietypową cechą tej pandemii był odwrócony profil wiekowy jej ofiar. Umierali przede wszystkim ludzie młodzi i w średnim wieku (20-40 lat), podczas gdy zwykle na grypę umierają dzieci, osoby starsze i z osłabioną odpornością. W relacjach z pandemii podkreślano, że liczba zgonów w młodszym wieku czterokrotnie przekraczała liczbę zgonów w starszym wieku, np. w Szwajcarii pewien lekarz stwierdził, że nie widział poważniejszego przebiegu zachorowania na hiszpankę u osób powyżej 50. roku życia.

Uczeni z University of Wisconsin-Madison , badając zakażone wirusem hiszpanki makaki , doszli do wniosku, że to nie sam wirus był bezpośrednio odpowiedzialny za wysoką śmiertelność wśród zarażonych. Kierujący badaniami Yoshihiro Kawaoka twierdzi, że małpy zabił ich własny układ odpornościowy . Okazało się, że atak układu odpornościowego na zakażone mikrobami płuca był tak silny, iż niszczył płuca. Wyjaśnia to, dlaczego (w odróżnieniu od normalnej grypy) hiszpanka zabijała głównie młodych ludzi – to właśnie młode osoby mają najsilniej działający układ odpornościowy.

Bibliografia

1. ↑ Johnson, Niall P. A. S. "Updating the Accounts: Global Mortality of the 1918-1920 "Spanish" Influenza Pandemic". Bulletin of the History of Medicine – Volume 76, Number 1, Spring 2002, pp. 105-115
2. ↑ Frost WH. Statistics of influenza morbidity. Public Health Rep. 1920;35:584–97.
3. ↑ Burnet F, Clark E. Influenza: a survey of the last 50 years in the light of modern work on the virus of epidemic influenza. Melbourne: MacMillan; 1942