Widok z Góry Myślęcińskiej

Widok z Góry Myślęcińskiej

Góra Myślęcińska

Wiosenny widok z Góry Myślęcińskiej

Mostek nad stawem parkowym

Kolejka Parkowa

Jedna z głównych promenad wiodących przez leśną część parku

Niedźwiedzie w ZOO

Grądy w północno-zachodniej części parku

Uroczysko Zacisze

Inscenizacja zdobycia zamku bydgoskiego przez Władysława Jagiełłę w 1409 r. na "Psim Polu" w Myślęcinku

Sztucznie naśnieżany stok narciarski

Stawy zamienione w lodowiska

W Ogrodzie Botanicznym

Jesień w parku

Alpinarium w Ogrodzie Botanicznym

Wodospad w alpinarium

Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Ekologicznej

Hotel "Pałac"

Fragment lunaparku

Leśna siłownia

Pojazd rodzinny z wypożyczalni

Dzieła pokonkursowe po Ogólnopolskich Plenerach Rzeźbiarskich

Stadnina koni

Zawody jeździeckie

Stawy i lasy Myślęcinka

Dzikie zwierzęta w parku

Leśny Park Kultury i Wypoczynku w Bydgoszczy – największy park miejski w Polsce , liczący 830 hektarów powierzchni, usytuowany w północnej części Bydgoszczy , w odległości 5 km od ścisłego centrum miasta. Zwany jest potocznie "parkiem w Myślęcinku" od nazwy części miasta, w jakiej się znajduje.

Park zajmuje 4,7% powierzchni całego miasta. Zbiorniki wodne stanowią 18,5 ha (2% powierzchni parku), a największy z nich ma 10,3 hektara. Zorganizowane siedliska roślinne mieszczą się na obszarze 90 ha, zaś lasy na 470 ha. 6 ha zajmuje kompleks wystawienniczo-handlowy, na którym planowana jest budowa aquaparku .

Część terytorium parku mieści się w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły , a pozostała w obszarze krajobrazu chronionego Północny Pas Rekreacyjny Bydgoszczy.

Granice Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku wyznacza:

• ul. Jeździecka (Obwodnica Parkowa) – od północy
• ul. Rekreacyjna – od północnego zachodu
• ul. Gdańska – od wschodu
• linia kolejowa – od południowego zachodu

Powierzchnia zalesiona stanowi 50% terenów parkowych, zaś liczba stawów dochodzi do kilkudziesięciu. Zasilane przez trzy strugi wodne stały się miejscem lęgu licznych ptaków i miejscem pobytu bocianów. Na największym stawie parkowym znajduje się wyspa zwana "ptasią”, gdyż występuje tu corocznie duża kolonia śmieszki i rybitwy rzecznej . Wiosną jedną z atrakcji jest obserwacja rozrodu i aktywności kilku tys. ptaków nad stawem parkowym.

Drzewostan parku tworzą głównie lasy mieszane i liściaste , występują fragmenty grądu z lipą , dębem i grabem , łęgi z olchą i jesionem , buczyną . Krajobraz parku niezwykle urozmaica Zbocze Fordońskie o wysokości względnej 42 m. Występujące w nim dolinki, wzgórza i parowy wykorzystane są dla celów rekreacyjnych (uroczyska, Wzgórze Myślęcińskie z panoramą Bydgoszczy, Ogród Botaniczny , pole golfowe, wyciąg narciarski, stadnina koni i in.)

Cały obszar parku podzielony jest na kilka stref.

• Część zachodnia, zalesiona stanowi strefę ciszy - jest w zamyśle miejscem, gdzie można odpocząć od miejskiego hałasu, zarazem nie oddalając się zbytnio od cywilizacji.
• Część wschodnia, rekreacyjna mieści liczne obiekty służące wypoczynkowi mieszkańców: ogród zoologiczny , lunapark, kolejka wąskotorowa , przyrodnicze ścieżki dydaktyczne, tereny spacerowe, polana „Różopole” dla imprez masowych, stanowiska dla wędkarzy, obiekty turystyczne, wypożyczalnie sprzętu sportowego, tory dla rowerzystów, skate-owców, rolkarzy, restauracje, trzygwiazdkowy hotel itd.
• Część północna ma największą wartość fizjonomiczną. W obrębie i powyżej Zbocza Fordońskiego znajduje się Góra Myślęcińska, na której zimą działa wyciąg narciarski, 60-hektarowy Ogród Botaniczny , Centrum Edukacji Ekologicznej, uroczysko "Zacisze" wraz ze źródliskiem i stawami kaskadowymi oraz bogate gatunkowo lasy porastające formy erozyjne zwane „Dolinkami Myślęcińskimi”. Rosną tu m.in. 100-letnie buczyny i dąbrowy.

W parku ukształtował się specyficzny mikroklimat, wpływający zdrowotnie i kojąco na psychikę człowieka. Wpływ na to ma oddalenie od wielkomiejskiego zgiełku i ruchu samochodowego, zróżnicowane formy terenu, duży kompleks leśny, rozległe stawy uczęszczane przez ptaki i dzikie zwierzęta.

Historia

Prace planistyczno-projektowe przeznaczające ten obszar na park wypoczynku, podejmowano już w 1905 r., następnie w roku 1921 . Koncepcję zagospodarowania tego terenu przedstawiono w 1971 r. na posiedzeniu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Dopiero jednak w 1972 r. zapadła ostateczna decyzja o budowie Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku.

W 1977 r. w granice miasta włączono całość terenu planowanego parku^[1]. Włączony do miasta obszar objął^[2]:

• Las Gdański, który do momentu upaństwowienia po I rozbiorze Polski był własnością bydgoskiej gminy miejskiej,
• osadę leśną Rynkowo, wydzieloną w XIX w. ze wsi Niemcz ,
• południową część dawnej wioski Myślęcinek, poświadczonej w 1346 r. i do końca II wojny światowej stanowiącej prywatny majątek szlachecki.

Granica między Lasem Gdańskim, Rynkowem i Myślęcinkiem przebiegała niegdyś w rejonie obecnych ulic Hippicznej i Sądeckiej.

Od XVIII wieku w Myślęcinku funkcjonowały młyn i zajazd , a w połowie XIX wieku powstała gorzelnia , przekształcona w 1861 roku w browar , przy którym istniała restauracja^[2]. W 1889 r. wzniesiono nowe ceglane zabudowania browarniane, złożone z pięciu obiektów, w tym słodowni i piwnic do leżakowania piwa^[2]. Zakład zamknięto w 1945 r., a jego ruiny znajdują się na terenie parku u zbiegu ulic Gdańskiej i Konnej. Przy ul. Konnej znajduje się również dwór byłych właścicieli wioski, postawiony w II połowie XIX wieku , w latach 90. XX wieku przebudowany i zaadaptowany na hotel i restaurację o nazwie "Pałac"^[2]. Obok mieści się kompleks zabudowań stajennych z XIX wieku , użytkowany od 1982 r. przez Ośrodek Rekreacji Konnej^[2].

Myślęciński park podworski został przeznaczony pod Ogród Botaniczny , a w Lesie Gdańskim zaplanowano utworzenie ogrodu zoologicznego i lunaparku. Na polanie między obu ogrodami planowano wykonanie systemu stawów, zasilanych przez lokalne cieki wodne^[2]. Pracami na etapie planowania miejscowego kierował arch. Kazimierz Józefczyk, a na etapie projektowania realizacyjnego arch. krajobrazu prof. Edward Bartmann i dr Aleksander Pietrzak. Zatwierdzona koncepcja zakładała wydzielenie w obrębie parku pięciu sektorów: parkowo-leśnego, sportowo-rekreacyjnego, wystawowo-dydaktycznego, usług centralnych i parku rozrywki.

Budowę parku rozpoczęto w 1973 r., kiedy to wykonano pierwsze ścieżki spacerowe^[3]. W 1974 r. ukończono budowę obwodnicy, a w latach 1975 - 1977 ukończono promenadę parkową. Staw parkowy zbudowano w 1981 r. Ma on długość 1,3 km i szerokość od 20 do 330 m oraz głębokość 0,7-1,3 m. W 1978 r. otwarto Ogród Fauny Polskiej , w 1980 r lunapark. W tym roku rozpoczęła się również budowa Ogrodu Botanicznego . W latach 80. XX w. powstał wyciąg narciarski, w 1997 r. Kolejka Parkowa , a w 1998 r. Centrum Edukacji Ekologicznej.

Pierwotny projekt parku oprócz istniejących dzisiaj obiektów, przewidywał również powstanie parku etnograficznego, basenów otwartych, domu kultury oraz hali sportowej.

Do 1983 r. budową i utrzymaniem Leśnego Parku zajmowało się Przedsiębiorstwo Zieleni Miejskiej, w którym powołano zespół ds. budowy LPKiW. Od roku 1983 Leśny Park Kultury i Wypoczynku funkcjonował jako samodzielne przedsiębiorstwo państwowe. Natomiast od 24 sierpnia 1992 r. posiada status jednoosobowej spółki gminy Bydgoszcz .

28 marca 2010 w parku odbyły się mistrzostwa świata w biegach przełajowych .

Instytucje i obiekty na terenie parku

Ogród Fauny Polskiej

Ogród Fauny Polskiej powstał w 1978 r. Pierwotnie, jako jedyne zoo w kraju, miał ekspozycję złożoną wyłącznie z gatunków rodzimych, jednak w 2003 r., powstał dział „zwierzęta świata”, gdzie prezentowane są gatunki zwierząt z całego świata. Pojawiło się wówczas kilka gatunków egzotycznych - m.in. zebry , małpy i inne. 14-hektarową powierzchnię myślęcińskiego zoo zamieszkuje ponad 500 okazów 112 gatunków kręgowców , a wśród nich 62 podlegające całkowitej ochronie. W 1994 roku w Ogrodzie Fauny otwarto mini-zoo, przeznaczone dla dzieci.

W 1999 zoo powiększyło swoje tereny o 2 hektary, na których powstał wybieg dla jeleniowatych . Oprócz nich na zwiedzających czekają m.in. żubry i brunatne niedźwiedzie , wilki , rysie , żbiki , jenoty , kuny , borsuki , gawrony i kruki , orły i sokoły .

Ogród Botaniczny

W 1982 oddano do użytku ogród botaniczny. Zawiera on 430 gatunków roślin należących do 71 rodzin. To fragment myślęcińskiego parku o najwyższej wartości fizjonomicznej, dydaktycznej i rekreacyjnej. Ogród założono w malowniczej, rozczłonkowanej dolinie, w której płynie Struga Myślęcińska, spiętrzona w formie kaskad w kilkanaście stawów z bogatą roślinnością wodną. W liczne wzniesienia o różnym nachyleniu stoków i wysokości (deniwelacje do 30 m), poprzecinane jarami wkomponowano zgrabnie alejki spacerowe, tworząc park o niezapomnianej fizjonomii. Ok. 20 ha zajmują gatunki rodzime zgromadzone w zbiorowiskach leśnych, łąkowych i wodnych (ok. 350 gatunków). W terenie umieszczono tabliczki z opisem charakterystycznych zbiorowisk roślinnych podając ich skład gatunkowy wraz z warunkami występowania. Na uwagę zasługuje zwłaszcza:

• roślinność leśna: 70-letnia buczyna pomorska, świetlista dąbrowa, las sosnowo-dębowy, grąd lipowo-grabowy, las brzozowy, las świerkowy,
• roślinność wodna, nadbrzeżna, bagienna, tofowisk niskich i wysokich w dolinie, gdzie płynie Struga Myślęcińska oraz w obrębie 13 kaskadowych stawów,
• roślinność podgórska (m.in. kosodrzewina) na szczytach wzgórz, na które prowadzą ścieżki spacerowe,
• siedliska roślin egzotycznych z innych kontynentów nasadzone w arboretum (od 2006 r., na co uzyskano pieniądze z Unii Europejskiej).

Ekspozycja podzielona jest na ogródki rodzajowe, m.in. kwitnącej wiśni i jabłoni , różaneczników i roślin iglastych. Oprócz tego ogród posiada kolekcje dereni , tawuł , żywotników i grzybieni wodnych i 80. letni las bukowy z charakterystycznym runem i okazami lilii złotogłów oraz orlików .

Na szczególną uwagę zasługuje alpinarium - siedlisko roślin górskich wśród skał, wodospadu, „górskiego” strumienia i stawów. Zostały utworzone ściany skalne, piargowiska i granie, dokąd prowadzą szlaki piesze na podobieństwo spotykanych w górach W Ogrodzie Botanicznym znajduje się ponadto unikalna dydaktyczna ścieżka przyrodnicza dla niewidomych. Na obszarze 0,4 ha, wzdłuż 300 –metrowej barierki nasadzono ok. 150 roślin, z których każda opatrzona jest “metryczką” zapisaną pismem Braille’a.

Bydgoski ogród botaniczny ma ok. 60 ha powierzchni i jest drugim co do powierzchni ogrodem botanicznym w Polsce.

Ośrodek rekreacji konnej

Ośrodek rekreacji konnej powstał w 1982 r. Prowadzona jest w nim nauka jazdy konnej, organizowane są obozy jeździeckie, biegi myśliwskie, kuligi, przejazdy bryczką i wierzchem. Na terenie Ośrodka ma swoją siedzibę Towarzystwo Hipoterapeutyczne, które służy pomocą dzieciom niepełnosprawnym - szczególnie tym z porażeniem mózgowym - prowadząc dla nich zajęcia rehabilitacyjne. Ośrodek organizuje m.in. coroczne Mistrzostwa Polski w powożeniu zaprzęgami konnymi, a także zawody w skokach przez przeszkody i inne. Ośrodek wyposażony jest w stajnie dla 50 koni, dwie kryte ujeżdżalnie umożliwiające prowadzenie zajęć również jesienią i zimą, padoki, wybiegi dla koni oraz powozownię z ciekawymi eksponatami.

Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Ekologicznej

Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Ekologicznej zostało założone w 1994 . Ma ono swoją siedzibę na Uroczysku Zacisze na terenie parku. Centrum jest wyposażone w pracownię komputerową, salę audiowizualną, mikroskopową, laboratorium chemiczne i noclegownię dla 35 osób. Centrum patronuje cyklicznym imprezom edukacyjno-rekreacyjnym takim jak "Święto wiosny", "Dzień Ziemi" i "Z ekologią bez granic". Zajmuje się nauczaniem przyrody i kształtowaniem zachowań proekologicznych wśród młodzieży. Służą temu m.in. specjalne ścieżki ekologiczne z tablicami informacyjnymi o florze i faunie parkowej. Prezentowane są wystawy ekologiczne, konkursy i sesje naukowe.

Ekologiczne ścieżki dydaktyczne

W parku utworzono siedem ścieżek dydaktycznych^[4].

• Przyrodnicza ścieżka dydaktyczna „Zacisze” - prezentuje ciekawe naturalne zbiorowiska roślin Niżu Polskiego m.in. naturalne zbiorowiska leśne, zwierzęta leśne, sposoby wykorzystywania gospodarczego lasu, infrastrukturę ochrony przyrody. Położona na krawędzi pradoliny, wśród jarów, wąwozów, stawów i źródliska „Zacisze”.
• Ścieżka dydaktyczna dla niewidomych w Ogrodzie Botanicznym (jedyna w Polsce). Wzdłuż 300–metrowej barierki nasadzono ok. 150 roślin. Każda opatrzona jest “metryczką” zapisaną pismem Braille’a.
• Ścieżka dydaktyczna "Poznajemy ssaki" - położona w ZOO, umożliwia bliższe poznanie ssaków (m.in. niedźwiedzie, rysie, wilki, żubry, sarny, jelenie, dziki, muflony, daniele, lisy, jeże, kuny, tchórze, bobry, borsuki, żbiki, zające, wydry, wiewiórki).
• Ścieżka dydaktyczna "Poznajemy drzewa" - prowadzi przez tereny Ogrodu Botanicznego. Drzewa poznawane są w ich naturalnych siedliskach (grądy, łęgi, buczyny itd.). Ścieżka uczy rozpoznawania pospolitych gatunków, takich jak: lipa, wierzba, brzoza, klon, dąb, buk, świerk, modrzew i wiele innych.
• Ścieżka dydaktyczna "Szuwary" - prowadzi wokół największego (10,5 ha) zbiornika w Leśnym Parku i ma na celu zilustrowanie najważniejszych właściwości ekosystemów i roślin pobrzeża wód otwartych. Przebiega na odcinku 1,5 km, od pomostu przy nabrzeżu sąsiadującym z terenami wystawowymi w Myślęcinku, dalej przez most na stawie i kończy się w Centrum Edukacji Ekologicznej.
• Entomologiczna ścieżka dydaktyczna - trasa ścieżki ma długość około 1 km i przebiega w pobliżu siedziby Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Ekologicznej. Pozwala na zapoznanie się w terenie z owadami 4 różnych typów siedlisk (las, polana śródleśna, staw i szuwary, nasłoneczniona łąka), a podczas pobytu w pracowni Centrum - na dokładne poznanie morfologii, biologii i znaczenia owadów.
• Ornitologiczna ścieżka dydaktyczna "Ptaki Leśnego Parku"
• Agrobotaniczna ścieżka dydaktyczna

Myślęcińska Kolej Parkowa

Kolejka jest czynna od 1996 r. Uruchomiona na wzór żnińskiej Kolei Powiatowej kursujacej m.in. do Biskupina . Kolejka jeździ w sezonie co godzinę na trasie Lunapark-Las Gdański-tereny wystawowe-Zacisze (ok. 4 km). Umożliwia dojazd do krańców parku osobom niezmotoryzowanym. Docelowo kolejka stworzy trasę opasującą cały park w formie okręgu.

Lunapark

Otwarto go w 1980 r. Jest położony w południowej, zalesionej części parku i posiada powierzchnię 20 ha. Działalność rozrywkowa trwa od 15 kwietnia do 15 października. Wyposażenie stanowią m.in. dmuchany "pałac", "chiński basen", "ślizg Gigant", „autodrom”, kilka karuzel dla młodszych i starszych m.in. typu „trabant”, parasolowa, samolotowa, „kolejka górska” i wiele innych. Na miejscu istnieje plac zabaw dla dzieci, ogródek jordanowski, obiekty gastronomiczne. W 2008 r. powstał park miniatur oraz siłownia pod gołym niebem. Planowana jest budowa parku linowego^[5].

Polana "Różopole"

Jest to duża polana śródleśna, położona w pobliżu Ogrodu Zoologicznego , gdzie zbudowana jest stała scena. Miejsce to służy organizacji corocznych imprez plenerowych m.in. „Powitanie” i „Pożegnanie Lata” z udziałem znanych zespołów muzycznych i wokalistów, a także wypoczynkowi i rekreacji sportowej mieszkańców. W latach 2003 - 2008 na "Różopolu" wystepowali m.in. Myslovitz , Lady Punk , Urszula , Michał Milowicz , Blue Cafe , Zbigniew Wodecki , Monika Brodka , Krzysztof Krawczyk , Ewelina Flinta , Ryszard Rynkowski , Natalia Kukulska , Kombi II, Golec Orkiestra oraz liczne kabarety^[5].

Całoroczne Centrum Rekreacji

Na obszarze całego parku znajdują się m.in. korty tenisowe, boiska, kryty (od 2007 r.) i otwarty skate-park, rowerowy tor zjazdowy „downhill”, „ścieżka zdrowia”, tory dla rolkarzy, stanowiska dla wędkarzy, 9-dołkowe pole golfowe oraz Akademia Golfa z mini-polem golfowym, wypożyczalnie łyżworolek, rowerów i sprzętu sportowego, ścianka wspinaczkowa. Planowana jest budowa kolejnych atrakcji, m.in. rynny zjazdowej^[5] itp.

Uroczysko "Zacisze"

Znajduje się w północno-zachodniej części parku. Jest to polana u stóp zalesionych grądami wzgórz. Znajduje się tu źródełko wody podziemnej (o wydajności 2 litrów na minutę), które zasila system trzech kaskadowych stawów, przyrodnicza ścieżka dydaktyczna, a w pobliżu budynek Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Ekologicznej. W sąsiedztwie znajduje się buczyna pomorska – jedna z niewielu enklaw tego ekosystemu w okolicy Bydgoszczy . Z polany można udać się na ścieżkę edukacyjną, wzdłuż której postawiono tablice informujące na temat cech i walorów miejscowego ekosystemu.

Góra Myślęcińska

Jest to jedno ze wzgórz Zbocza Fordońskiego , na którym urządzono tor zjazdowy dla naciarzy, snowbordzistów i saneczkarzy, a także tor zjazdowy dla rowerzystów. Nartostrada ma długość 230 m i do dyspozycji posiada 3 wyciągi, w tym jeden podporowy^[5]. Z Góry rozpościera się rozległa panorama Bydgoszczy . Droga na wzgórze od strony Ogrodu Botanicznego prowadzi przez głazowisko urządzone na wzór kamiennego kręgu w Odrach ( Bory Tucholskie ). Góra Myślęcińska ma wysokość 97 m n.p.m., ale w 2007 r. została w podwyższona o 5 m, wobec czego jej wysokość względna wynosi ok. 45 m.

Rzeźby

Corocznie w parku odbywają się warsztaty szkół plastycznych. Uczniowie tworzą rzeźby z drewna, które mają formę pomników lub też fantazyjnie ukształtowanych ławek dla spacerowiczów. Twórczość ta pozostaje w parku upiększając alejki spacerowe i stanowiąc atrakcję m.in. dla dzieci.

Centrum wystawienniczo-targowe

W 2008 r. na północnych obrzeżach parku rozpoczęto budowę centrum wystawienniczo-targowego. W maju 2009 r. odbyły się w nim XVII Międzynarodowe Targi „WOD-KAN” 2009. Od 2010 r. planowane jest wykorzystanie centrum nie tylko dla organizacji imprez gospodarczych, ale również kulturalnych i rozrywkowych oraz połączenie ścieżką spacerową z centrum parku.

Tereny wystawienniczo-handlowe

Tereny te znajdują się w północno-wschodniej części parku i są przeznaczone pod budowę dużego aquaparku .

Część gastronomiczna i hotelowa

W części wschodniej i północnej parku znajdują się stałe (np Karczma Kujawska) i sezonowe obiekty gastronomiczne oraz trzygwiazdkowy hotel "Pałac". Nad stawem parkowym zbudowano molo, przy którym w sezonie odbywają się koncerty i różnorodne imprezy plenerowe.

Ukształtowanie terenu

Z morfologicznego punktu widzenia teren parku i jego najbliższe okolice należą do kilku jednostek fizyczno-geograficznych^[6].

Południowe tereny leżą w pradolinie Toruńsko-Eberswaldzkiej , w obrębie mezoregionu kotlina Toruńsko-Bydgoska i mikroregionu Terasa Bydgoska – Las Gdański, zaś północne należą do Pojezierzy Południowopomorskich , w obrębie mezoregionów: Wysoczyzny Świeckiej i Doliny Brdy (zachodnie obrzeża parku). Granicą podprowincji Niżu Środkowoeuropejskiego w obrębie parku jest Zbocze Fordońskie , które stanowi malowniczą krawędź wysoczyzny o wysokości względnej ponad 40 m, poprzecinaną formami erozyjnymi i dolinkami odwadnianymi przez cieki wodne^[6].

Rzeźba terenu

Na terenie parku można wyróżnić następujące formy rzeźby terenu^[6]:

• obszary płaskie o deniwelacjach do 5-7 m i nachyleniach nie przekraczających 5-6°, należą do nich:
  • obszar terasy pradolinnej położony średnio na wysokości 55 m ponad poziomem morza,
  • obszar wysoczyzny morenowej o przeciętnej wysokości bezwzględnej od 90 do 95 m,
• strefa zboczowa wysoczyzny morenowej o zróżnicowanej rzeźbie, gdzie deniwelacje dochodzą do 37 m i mają nachylenie w granicach 30-35°.

Poziom terasowy jest płaski, a niewielkie urozmaicenie rzeźby związane jest z pagórkami pochodzenia eolicznego o wysokości 2,5-3 m (56,9 m n.p.m.) występującymi w części południowej, np. w obrębie Parku Rozrywki oraz niewielkimi obniżeniami w części zachodniej Parku, z których najniższe osiąga 50 m n.p.m.

Wysoczyzna morenowa cechuje się większym zróżnicowaniem rzeźby terenu, ponieważ występuje tu większa ilość form wypukłych i wklęsłych. Wysokości względne są jednak niewielkie i nie przekraczają 4 m. W związku z niewielkimi nachyleniami oraz "maskującym" deniwelacje lasem – są one również słabo widoczne. Na tym terenie, na zachód od trasy do Niemcza występuje najwyższy punkt na terenie Parku osiągający wysokość 97,7 m n.p.m., tak więc maksymalna różnica wysokości na terenie Parku wynosi 47,7 m^[6].

Strefa zboczowa wysoczyzny morenowej charakteryzuje się największym zróżnicowaniem rzeźby terenu. Powodują je przede wszystkim dolinki erozyjne , którymi obecnie lub w niedalekiej przeszłości geologicznej płynęły strumienie doprowadzające do pradoliny. Największe pod względem długości i szerokości występują w obrębie Ogrodu Botanicznego (Struga Myślęcińska, Struga Zacisze), przy czym ich górne źródliskowe odcinki znajdują się poza granicami parku. Obie dolinki przecina północny odcinek obwodnicy parkowej.

Dolinki

Struga Myślęcińska ma długość ok. 1,3 km i znajduje się w dolince Myślęcińskiej charakteryzującej się wyraźnie wykształconym dnem, którego szerokość waha się w granicach 120-130 m. Jest ona zaadaptowana jako element Ogrodu Botanicznego, a w jej dnie wykształcono stawy kaskadowe. Dolinka Strugi Zacisze, której długość przekracza nieco 2 km, ma mniej wyraźnie wykształcone dno. Można je wyróżnić tylko w odcinku górnym – w pobliżu obwodnicy oraz w odcinku ujściowym, gdzie osiąga szerokość 60-80 m. Oba cieki po dopływie do podnóża zbocza są ujęte w system kanałów podziemnych, którymi woda dopływa do stawu głównego^[6].

Dolinki położone na zachód od promenady parkowej, na terenie zalesionym, są znacznie krótsze i nie prowadzą wody poza krótkim okresem wiosennym. Długość największych z tych dolinek waha się w granicach ok. 300-600 m^[6]. Z uwagi na bogate siedliska leśne, zróżnicowaną rzeźbę terenu, wysięki wód podziemnych, są potencjalnym obiektem do objęcia ochroną w rezerwacie częściowym ^[7].

Dolinka "Zacisze" w odcinku górnym "wcina" się w wysoczyznę, dość stromymi choć niezbyt głębokimi wąwozami. Tworzy równocześnie rozległe dno o szerokości 50-250 m i długości ok. 300 m.

Kolejne rozcięcie tworzy dolinka, której ujście na terasę pradolinną znajduje się niedaleko torów kolejowych. W odcinku górnym jej przebieg jest równoległy do zbocza wysoczyzny. Dno jest słabo wykształcone, natomiast deniwelacje dochodzą do 25 m, a zbocza mają znaczne nachylenie. W odcinku dolnym dolinka rozszerza się, a dno ma ok. 60-70 m szerokości^[6].

Najdalej na zachód położoną dolinkę Strugi Rynkowskiej w odcinku górnym zniszczono poprzez wykonywanie szerokich wykopów w związku z budową torowiska. W odcinku środkowym i dolnym dolinka ta ma niewielką głębokość i łagodnie nachylone zbocza. Uchodzi ona na terasę pradolinną w pobliżu obwodnicy parkowej.

Wody

Utworzone zbiorniki wodne w dolinkach: Myślęcińskiej i Zacisze, na terenie Ogrodu Fauny Polskiej oraz jedyny większy zbiornik wodny na terasie pradolinnej usytuowany u podnóża zbocza, stanowią istotny element ukształtowania terenu Parku. Stawy w dolince Myślęcińskiej (11) i Zacisze (2) powstały głównie w wyniku przegrodzenia koryt strumieni, co spowodowało spiętrzenie wody, powstanie kilkunastu małych zbiorników o łącznej powierzchni 8,3 ha i zalanie fragmentów dna dolinek. Na przestrzeni 1 km różnica wysokości między nimi wynosi 20,5 m. Przegrody mają charakter budowli kamienno-ziemnych. Powierzchnia stawów waha się w granicach od ok. 3700 m² do ok. 500 m², a ich głębokość nie przekracza 2 m^[6].

Główny staw parkowy zajmuje powierzchnię 10,2 ha, zaś długość jego linii brzegowej wynosi 4,15 km. Rozciąga się wzdłuż podnóża zbocza wysoczyzny, od terenów wystawowych, aż do promenady parkowej. Jest on rozczłonkowany na zbiornik zachodni i wschodni, w obrębie którego znajduje się tzw „ptasia wyspa”. Średnia głębokość stawu wynosi 0,7-1,3 m, zaś wartość maksymalna 3 m^[6].

Przekształcenia antropogeniczne

Przeprowadzenie ciągów komunikacyjnych, głównie dróg kołowych, torów kolejowych i ścieżek dla pieszych wymagało złagodzenia dużych spadków lub wykonania wykopów czy nasypów. Ten typ zabiegów widoczny jest na terenie Ogrodu Botanicznego , gdzie w celu ułatwienia zwiedzania, spacerów utworzono system ścieżek – ciągów spacerowych. Podobne zmiany, chociaż o większym natężeniu, widoczne są we wschodniej części parku. Morfologicznymi formami terenu utworzonymi przez człowieka są także: nasyp kolejowy na całym odcinku przebiegu przez park, nasyp ciągnący się na krótkim odcinku promenady parkowej oraz wąwóz , którym przebiega torfowisko w zachodniej części parku^[6].

Różnorodność przyrodnicza

Park charakteryzuje się dużą różnorodnością biologiczną, co jest następstwem znacznej zmienności siedlisk w poszczególnych jego obszarach.

Flora

Z drzew iglastych, które stanowią 93% wszystkich gatunków drzew parku największy udział ma sosna (92% udział), a w domieszkach występują także: świerk pospolity , jodła biała i modrzew (1% udziału w drzewostanie)^[6]. Drzewa liściaste stanowią 7% całego drzewostanu parkowego i składają się następujących gatunków: buka pospolitego , dębu czerwonego , grabu pospolitego , lipy drobnolistnej i szerokolistnej , jesionu wyniosłego i innych. Na słabszych glebach występuje często dąb bezszypułkowy i grab zwyczajny , a na żyźniejszych różne gatunki klonu i lipy oraz topole , wierzby , olsze , wiązy , brzozy , leszczyna , robinia akacjowa , jarząb pospolity , kasztanowiec zwyczajny , jabłoń dzika i grusza pospolita ^[6].

Krzewy i krzewinki są reprezentowane głównie przez tarninę , czeremchę , berberys zwyczajny , dereń świdwę i wiele innych gatunków. W parku występuje także wiele roślin zielnych (w tym gatunki kserotermiczne), zaś flora roślin trawiastych zalicza się do 87 rodzajów i 28 rodzin^[6].

Typy i charakter środowisk roślinnych^[6]:

• Szuwary (zespoły bagienne) – występują wzdłuż brzegów stawów i cieków wodnych; są to zarówno szuwary wysokie ( trzcina pospolita , oczeret , pałka szerokolistna ), jak i niskie ( sitowie jeziorne, szczaw lancetowaty , mozga trzcinowata , manna , tatarak zwyczajny ) oraz zespoły roślin o liściach pływających, całkowicie zanurzonych lub unoszących się na powierzchni wody.
• Zbiorowiska leśne – zajmują ok. 470 ha obszaru parku.
  • Bór świeży - porasta południową część parku, a jego podstawowym gatunkiem w warstwie drzew jest sosna zwyczajna , zaś gatunkami domieszkowymi: brzoza brodawkowata , dąb szypułkowy , topola osika , robinia akacjowa , klon zwyczajny , lipa drobnolistna jesion wyniosły ; w warstwie podszytu często występuje jarząb pospolity , czeremcha amerykańska , dąb szypułkowy , zaś w runie : mchy i borówki . Wiek drzewostanów sosnowych miejscami dochodzi do 140 lat, zaś wysokość drzew do 25 m.
  • Bór mieszany – występuje w centralnej części parku, aż do podnóży zbocza wysoczyzny. Gatunkiem przeważającym w warstwie drzew jest sosna zwyczajna , lecz wzrasta udział dębu szypułkowego , brzozy brodawkowatej (czasami do 30%), modrzewia , topoli osiki , klonu , jaworu , robinii akacjowej , jesiona . W strefie tej drzewa mają szybszy przyrost oraz wzrastający ku północy udział dębu w drzewostanie. W warstwie krzewów zaznacza się duży udział dębu czerwonego , kruszyny pospolitej , klonu zwyczajnego , leszczyny pospolitej i grabu zwyczajnego .
  • Grądy - wielogatunkowe lasy mieszane, porastają strefę zboczową i północno-zachodnie obszary parku, położone na wysoczyźnie morenowej. Najwyższe piętro zajmują przede wszystkim: grab , dąb , klon i lipa , zaś podszyt złożony jest głównie z: leszczyny , bzu czarnego , derenia świdwy , wiciokrzewu suchodrzewu . Runo rozwija się i kwitnie w okresie wczesnej wiosny, gdy do dna lasu dopływa duża ilość energii słonecznej.
    • Grąd europejski – przeważający typ grądu na terenie parku, cechuje się domieszką drzew iglastych, głównie sosny zwyczajnej . W drzewostanie przeważa udział dębu szypułkowego , a gatunkami współpanującymi są: buk zwyczajny , grab zwyczajny , sosna zwyczajna , lipa drobnolistna , topola osika , modrzew europejski , klon zwyczajny , brzoza brodawkowata .
    • Grąd niski – występuje u podnóża zbocza wysoczyzny. Warstwę drzew tworzy klon zwyczajny , klon jawor , wiąz górski , buk zwyczajny i grab zwyczajny .
    • Grąd zboczowy – las klonowo-lipowy, występujący na zboczach skarp i dolinek. Drzewostan tworzą dwa poziomy drzew: wyższy, złożony z dębów , lip i sosen oraz niższy, złożony z grabów , klonów i jaworów . Bogaty jest podszyt i runo leśne .
    • Buczyna pomorska z niewielką domieszką dębu i grabu – występuje w południowej części Ogrodu Botanicznego oraz na zboczach dolinki na północny wschód od uroczyska „Zacisze”. Drzewostan bukowy liczy 80-110 lat. Runo jest ubogie, z powodu silnego zacienienia dna lasu.
    • Świetlista dąbrowa - występuje w północnej i centralnej części parku, na żyźniejszych glebach. Piętro drzew stanowią dęby z domieszką sosny , zaś w dobrze rozwiniętej warstwie krzewów występuje m.in.: berberys , głóg jednoszyjkowy i dwuszyjkowy , śliwa tarnina , grusza pospolita , szakłak pospolity i różne gatunki jarząbu .
  • Łęgi - wilgotne lasy liściaste z wielowarstwowym runem. Występują w dolinkach rozcinających strefę zboczową, w obniżeniach na wysoczyźnie oraz w centralnej części parku na odcinku dawnego dopływu wody z dolinki Zacisze. W drzewostanach występują: jesion wyniosły (łęgi jesionowe), jawor i inne gatunki klonów , wiązy (łęgi wiązowe), olsze (łęgi olszowe) i wiele innych gatunków. W dolince Strugi Myślęcińskiej występują łęgi olszowo-jesionowe i miejscami łęgi wiązowe. Łęgi wierzbowo-topolowe spotyka się w formie małych płatów w obrębie Ogrodu Botanicznego , a także wzdłuż dolinek z ciekami wodnymi na zachód od Ogrodu. W centralnej części parku, na terasie pradolinnej występuje las łęgowy przejściowy, w którym dominującymi gatunkami są: jesion wyniosły , olsza czarna , topola osika , topola czarna i dąb szypułkowy . Ponadto na obrzeżach lasów i stawów występują zadrzewienia olszowe z olszą czarną .
• Zbiorowiska łąkowe – zajmują ok. 80 ha obszaru parku. W miejscu dawnych lasów łęgowych występują łąki okresowo wilgotne , a w miejscu grądów - łąki świeże (umiarkowanie wilgotne). W centralnej części Ogrodu Botanicznego występują łąki rajgrasowe , zaś na pozostałe siedliska porastają łąki ubogie i wrzosowiska . Murawy suchoroślowe rozwinęły się na siedliskach ciepłolubnych dąbrów, zaś murawy kserotermiczne na suchych zboczach.

Fauna

Fauna zwierząt kręgowych na terenie parku obejmuje przede wszystkim drobne ssaki , zwłaszcza gryzonie , owadożerne i zającokształtne . Z większych zwierząt w stanie dzikim można spotkać: sarny , dziki , rzadziej borsuki , jenoty , łasice , tchórze , kuny domowe oraz lisy . Licznie reprezentowana jest awifauna , w tym zwłaszcza ptaki wodne i błotne. Wyspa na stawie parkowym jest jednym z większych w województwie kujawsko-pomorskim miejsc lęgowych mewy śmieszki i rybitwy rzecznej . Licznie występują płazy i gady oraz bezkręgowce . Stawy parkowe są zarybione gatunkami z rodziny karpiowatych , okoniowatych , łososiowatych i cierniowatych ^[6].

Stanowiska roślin chronionych

Na terenie Parku znajdują się stanowiska roślin chronionych i grzybów^[6].

Rośliny widnych lasów i borów oraz zarośli

• konwalia majowa (ochrona częściowa),
• lilia złotogłów ,
• orlik pospolity ,
• barwinek pospolity ,
• pierwiosnka lekarska i wyniosła ,
• mącznica lekarska ,
• wiśnia karłowata (wisienka stepowa) ,
• jarząb szwedzki .

Rośliny cienistych lasów

• listera jajowata ,
• bluszcz pospolity ,
• cis pospolity ,
• paprotka zwyczajna (ochrona częściowa) ,
• kruszyna pospolita (ochrona częściowa) ,
• marzanka wonna (ochrona cz꬜ciowa) .

Rośliny wód i torfowisk

• brzoza niska ,
• brzoza karłowata ,
• grzybień biały ,
• grążel żółty .

Rośliny wilgotnych lasów i zarośli

• kalina koralowa ,
• wawrzynek wilczełyko ,
• śnieżyczka przebiśnieg ,
• różanecznik żółty .

Rośliny muraw

• pierwiosnka lekarska
• zawilec wielkokwiatowy
• centuria pospolita (ochrona częściowa),
• goździk piaskowy i pyszny
• kocanka piaskowa (ochrona częściowa),
• miłek wiosenny ,
• storczyk szerokolistny ,
• rokitnik zwyczajny ,
• pełnik europejski ,
• kosaciec syberyjski ,
• kosaciec niski ,
• ostnica Jana ,
• len złocisty ,
• mieczyk dachówkowaty .

Grzyby

• podgrzybek pasożytniczy ,
• żagiew okółkowa ,
• sromotnik bezwstydny ,
• szmaciak gałęzisty .

Wkład w zachowanie różnorodności biologicznej flory ma Ogród Botaniczny zlokalizowany w parku. Rolę dydaktyczną i wypoczynkową spełnia Ogród Botaniczny LKPiW, zaś położony na północ od niego Ogród Botaniczny Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin prowadzi dodatkowo badania naukowe z dziedziny florystyki i aklimatyzacji^[6].

Dyrektorzy Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku

• 1972 - 1983 – inż. Bronisław Tusz
• 1983 - 1991 – mgr inż. Andrzej Grzegorzewski
• 1992 - 2002 – mgr inż. Kazimierz Łoś
• 2002 – 2009 - mgr inż. Józef Rogacki
• od 2009 - mgr Jacek Habant

Przypisy

Zobacz też

• Ogród Botaniczny w Bydgoszczy
• Ogród Fauny Polskiej ZOO
• Myślęcińska Kolej Parkowa
• Parki i tereny leśne w Bydgoszczy
• Ochrona przyrody w Bydgoszczy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

• Oficjalna witryna Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku
• Nieoficjalny serwis Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku

Grądy w Dolinkach Myślęcińskich

Grądy w Dolinkach Myślęcińskich