Parzystokopytne (Artiodactyla) –
rząd
ssaków łożyskowych
.
Występowanie
Naturalny obszar występowania parzystokopytnych obejmuje wszystkie kontynenty poza
Antarktydą
i
Australią
. Zajmują różne środowiska – lasy, sawanny, pustynie, góry, a nawet zbiorniki wodne.
Cechy charakterystyczne
Wspólną cechą parzystokopytnych jest obecność dwóch wyraźnie większych palców (trzeci i czwarty) zakończonych
racicami
. U wielu gatunków występują
rogi
lub
poroże
, częściej u samców, ale również u samic. Wśród samców dochodzi do walk w
okresie godowym
. Poszczególne gatunki różnią się znacznie rozmiarami – od 25 cm wysokości liczonej w kłębie u karłowatych antylop do 250 cm u samców żubra oraz do ponad 5 m całkowitej wysokości u żyrafy.
Są zwierzętami głównie roślinożernymi, rzadziej wszystkożernymi. Mają żołądek jedno lub wielokomorowy (
żołądek przeżuwacza
).
Ewolucja
Najstarsze materiały kopalne zwierząt parzystokopytnych pochodzą z
eocenu
. Rozkwit (zwłaszcza jeleniowatych i krętorogich) nastąpił na przełomie
miocenu
i
pliocenu
.
Znaczenie gospodarcze
Świnia domowa – samica karmiąca młode
Zwierzęta parzystokopytne miały zawsze bardzo duże znaczenie dla człowieka jako
zwierzyna
. Dostarczały ludziom mięsa, skór, trofeów, a po
udomowieniu
niektórych gatunków, również mleka i wełny. Niektóre wykorzystywane są jako zwierzęta juczne, pociągowe, a nawet jako wierzchowce. W warunkach naturalnych parzystokopytne stanowią bazę pokarmową ssaków
drapieżnych
.
Systematyka
Artiodactyla jest taksonem
parafiletycznym
, gdyż nie obejmuje zaawansowanych parzystokopytnych z
kladu
waleni
(Cetacea)[2].
Przypisy
- ↑ W starszych klasyfikacjach wielbłądowate były zaliczane do przeżuwaczy.
- ↑ Maureen A. O'Leary, Jonathan H. Geisler. The Position of Cetacea Within Mammalia: Phylogenetic Analysis of Morphological Data from Extinct and Extant Taxa. „Systematic Biology”. 48 (3), ss. 455–490 (1999).
doi:10.1080/106351599260102
(
ang.
).
Literatura przedmiotu
- Ssaki kopytne – przewodnik Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002,
