Struktura perowskitu ABX₃. Kolorem żółtym zaznaczono jony A, czerwonym - B, zaś zielonym - aniony X

Perowskity - grupa nieorganicznych związków chemicznych , soli o ogólnym wzorze ABX₃, gdzie A - to zwykle kation metalu z grupy litowców lub berylowców (rzadziej któregoś z metali przejściowych ), B - to kation o liczbie koordynacyjnej równej 6 (najczęściej tytan , niob , tantal , mangan ), zaś X - to zazwyczaj anion tlenkowy O^2-, rzadziej halogenkowy lub siarczkowy. Nazwa tej grupy związków pochodzi od minerału perowskitu CaTiO₃, reprezentatywnego przedstawiciela grupy.

Peroskwit został odkryty został w roku 1839 przez Gustava Rose w górach Ural i nazwany na cześć mineraloga rosyjskiego , L. A. Perowskiego.

Opis struktury

Struktura perowskitów może być opisana przez regularną sieć płasko-centrowaną (FCC) z jonem B⁴⁺ w centrum sieci, otoczonym przez 6 anionów tlenkowych na środkach każdej ze ścian i z 8 jonami A²⁺ w narożach sześcianu (każdy o liczbie koordynacyjnej równej 12). W większości związków o tej strukturze promienie jonowe B⁴⁺ oraz A²⁺ są mniejsze od wartości implikowanych przez geometrię sieci, toteż nie "stykają się" one z sąsiednimi anionami tlenkowymi, łamiąc pierwszą zasadę Paulinga . Na skutek tego, sieć może ulegać odkształceniom, mającym na celu minimalizację jej energii.

Właściwości minerału - perowskitu

• Wzór chemiczny : CaTiO₃ – tlenek wapnia i tytanu
• Układ krystalograficzny : rombowy
• Twardość w skali Mohsa : 5,5
• Łupliwość : niewyraźna
• Rysa : biała, szara
• Przełam : muszlowy, nierówny
• Gęstość : 3,97 – 4,04
• Barwa : czarna, czerwonobrązowa, żółtawa
• Połysk : diamentowy, półmetaliczny, tłusty

Rzadko występujący minerał o pseudoregularnej strukturze. Kryształy mają zazwyczaj postać zbliżoną do sześcianów bądź ośmiościanów. Na ścianach kryształów występuje charakterystyczne, równoległe do ich krawędzi prążkowanie. Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych, skorupowych, nerkowatych. Jest kruchy, nieprzezroczysty, tworzy odmiany (określone innymi nazwami), zasobne w niob , cer , glin , żelazo .

Występowanie

Stanowi składnik niektórych skał ultrazasadowych, zasadowych pegmatytów i łupków krystalicznych. Bywa spotykany w złożach chromitu , i tytanomagnetytu. Wspólwystępuje z magnetytem , chromitem , klinochlorem , diopsydem , nefelinem , leucytem , melilitem .

Miejsca występowania: USA - Magnet Cove w Arkansas, Kanada - Oka, Quebec, Brazylia - Bagagem, Rosja - Złatousti na Uralu, Szwajcaria - kanton Valais, Austria Tyrol, Włochy - dolina Ala, Aosty i Malenco, Monte Somma, Niemcy - Badenia.

W Polsce bywa sporadycznie spotykany w trzeciorzędowych bazaltach na Dolnym Śląsku k. Niemczy.

Zastosowanie

Z powodu rzadkości występowania nie znajduje praktycznego zastosowania. Interesuje naukowców i kolekcjonerów.

Znaczenie gospodarcze mają tylko niektóre odmiany zasobne w niob i cer . Ładnie wykształcone kryształy (około 1 cm) znajdowane są w Rosji, Kanadzie, Włoszech.

Bibliografia

• Introduction to Solid State Physics Ch. Kittel,
• J.Żaba - Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II Sp. z o.o. - 2003
• J.Bauer – Przewodnik Skały i minerały – Wyd. Multico 1997

Linki zewnętrzne

• Galeria: - [1] , [2]
• Artykuł o perowskicie