Perkoz dwuczuby
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	neognatyczne
Rząd	perkozy
Rodzina	perkozy
Rodzaj	Podiceps
Gatunek	perkoz dwuczuby
Nazwa systematyczna
Podiceps cristatus[1]
( Linnaeus , 1758 )
Kategoria zagrożenia ( CzKGZ )[2]
najmniejszej troski

Perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny perkozów, zamieszkującego większość Europy i Azji Środkowej oraz w południowej i środkowej Afryce . Izolowane populacje w Australii i na Nowej Zelandii . Europejskie ptaki zimują w Europie Zachodniej i basenie Morza Śródziemnego . Pojedyncze osobniki zimują w Polsce . Przeloty: marzec–kwiecień i sierpień–grudzień.

Cechy gatunku 

Upierzenie godowe: długa biała szyja, na głowie dwa ciemnobrązowe czuby i rdzawo-czarne bokobrody (u samic są mniejsze niż u samców). Wierzch ciała ciemnobrązowy, boki brązowo-rdzawe. Biała pierś. W upierzeniu spoczynkowym brak bokobrodów, czuby ledwo zaznaczone. W locie na górnej stronie skrzydeł pokazują białą plamę. Gatunek częściowo wędrowny, choć przeloty mają miejsce nocą. Wielkością dorównuje kaczce krzyżówce. Swoją obecność manifestują przez cały rok trąbieniem "errr" lub w czasie godów "kek, kek".

Wymiary średnie 

długość ciała ok. 50–58 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 80 cm
masa ciała ok. 0,9–1,4 kg

Biotop 

Jeziora i stawy, rzadziej wolno płynące rzeki, z pasem przybrzeżnych trzcin. Unika jednak zbiorników całkowicie zarośniętych, a częściej od innych perkozów widywany na otwartej wodzie. Populacje środkowoazjatyckie gniazdują na słonawych i słonych jeziorach. W czasie wędrówek spotykany na wybrzeżach morskich.

Toki 

Zaczynają się ukłonami obojga partnerów, po czym zbliżają się do siebie z płasko wyciągniętą szyją, potrząsają głowami, stroszą czuby i kryzy. Taniec kończy się figurą, w której ptaki przyciskają się do siebie piersiami stojąc pionowo na wodzie. Trzymają przy tym niekiedy pęk wodorostów zebranych z dna.

Gniazdo 

Zazwyczaj na wodzie w strefie rzadkich trzcin lub innych roślin wodnych wystających ponad powierzchnię. Gniazdo stanowi pływająca, jednak zazwyczaj zakotwiczona za pomocą wbudowanych w nie roślin, sterta na wpółzgniłych roślin wodnych i błotnych. Buduje je para rodziców w pewnej odległości od sąsiednich osobników. Zazwyczaj gniazduje pojedynczo, ale odnotowywano kolonie liczące 100 par.

Głowa małego perkoza dwuczubego z charakterystycznymi paskami

Jaja 

Początkowo białe, z kredową powłoką, z czasem pod wpływem związków wydzielanych z gnijących roślin ciemnieją i stają się oliwkowobrązowe, w liczbie 3 do 6 sztuk. Wprawdzie wysiadują je oboje rodzice, jednak samica robi to częściej.

Wysiadywanie 

Zazwyczaj jeden lęg w marcu–lipcu w liczbie 3 do 6 jaj wysiadywanych przez okres 25 do 29 dni przez obydwoje rodziców. Zagniazdowniki , pisklęta pozostają pod opieką rodziców 10 do 11 tygodni i nawet jesienią da się słyszeć żałosne dopominania młodych o pokarm. Pomimo tego, że od razu po wykluciu potrafią pływać i nurkować to przez pierwsze 3 tygodnie często poruszają się na grzbiecie dorosłego osobnika. Karmione są drobnymi bezkręgowcami, ślimakami i rybkami. Młode nie mają czubów charakterystycznych dla dorosłych osobników, głowa i szyja upierzona na biało, ciemnobrązowe pasy oraz łysinka, a na wierzchu głowy biała plama.

Rozmieszczenie 

Często spotykany na Pojezierzach, w Wielkopolsce oraz na Śląsku. Rzadko występuje w Małopolsce. W innych miejscach Polski tworzy punktowo większe populacje.

Pożywienie 

Małe ryby , owady , skorupiaki , mięczaki , kijanki i żaby uzupełnione pokarmem roślinnym. Pokarm zdobywa nurkując. Zjada własne pióra, karmi nimi młode.

Ochrona 

Objęty ochroną gatunkową ścisłą .

Zobacz też

• ptaki Polski

Przypisy

Bibliografia

• Karel, Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. .