Pertynaks
Imiona	Publius Helvius Pertinax
Panował jako	Imperator Caesar Publius Helvius Pertinax Augustus
zaliczony w poczet bogów jako Divus Pertinax
Czas panowania	1 stycznia 193 r. - 28 marca 193 r.
Data urodzin	1 sierpnia 126 r. – Alba
Data śmierci	28 marca 193 r. – Rzym
Moneta
Lista cesarzy rzymskich

Publiusz Helwiusz Pertynaks lub Pertinaks (Publius Helvius Pertinax, ur. 1 sierpnia 126 , zm. 28 marca 193 ) - cesarz rzymski w 193, syn Helviusa Successusa (wyzwoleńca z Ligurii - handlarza drewnem). Z żoną Flawią Titianą miał syna o tym samym imieniu - Pertynaks.

Kariera w armii i administracji

Był dowódcą wojskowym. Jako centurion , a później dowódca kohorty odznaczył się w walkach z Partami w Syrii . Następnie walczył w Brytanii , a później był dowódcą jazdy nad Dunajem w czasie wojen markomańskich . Dowodził siłami skierowanymi na Wschód do stłumienia buntu Awidiusza Kasjusza , który ogłosił się cesarzem w 175 roku. Jego zasługi docenił cesarz Marek Aureliusz , obdarzając go godnością konsula . Był kolejno namiestnikiem Mezji , Dacji , Syrii, Brytanii i Afryki, a także senatorem . W momencie zamachu na cesarza Kommodusa był prefektem miasta w Rzymie .

Cesarz rzymski

1 stycznia 193 , po śmierci Kommodusa, ciesząc się poparciem ludu rzymskiego i armii prowincjonalnych, został obwołany cesarzem. Jego wybór chłodno przyjęli senat (nowy cesarz był homo novus ) i pretorianie (przyzwyczajeni do swobody i bezkarności). Panował jako Caesar Publius Helvius Pertinax Augustus. Pertynaks starał się nawiązać do polityki Hadriana , próbując poprzez szereg reform społecznych i ekonomicznych doprowadzić do odrodzenia warstwy średniej ludności cesarstwa. Przywrócił lex Hadriana de rudibus agris, zniósł cła i opłaty portowe wprowadzone przez Kommodusa, starał się ożywić handel i dbać o interesy konsumentów. Prowadził skromny i oszczędny tryb życia, ograniczył wydatki na dwór, zwolnił część służby, wystawił na sprzedaż gladiatorski rynsztunek swojego poprzednika. Senatorowie zarzucali mu z tego powodu skąpstwo, ich niezadowolenie wzmogło także wprowadzenie opłat za zwrot majątków zagrabionych przez Kommodusa. Z kolei pretorianie mieli cesarzowi za złe próby przywrócenia dyscypliny - nie pomogły obiecanie darów dla gwardii (12 tysięcy sesterców na głowę).

Śmierć i następcy

28 marca 193 , po około trzech miesiącach rządów, pretorianie (prawdopodobnie w porozumieniu z senatem) zamordowali Pertynaksa i urządzili przetarg na urząd cesarza. Tytuł uzyskał Didiusz Julianus płacąc członkom gwardii po 25 tysięcy sesterców. Jako oficjalny mściciel Pertynaksa wystąpił Septymiusz Sewer , który na czele legionów naddunajskich ruszył na Rzym. Didiusz został zamordowany a pretorianie rozbrojeni przez żołnierzy Septymiusza i rozpuszczeni. Nowy cesarz urządził uroczysty pogrzeb Pertynaksa i ogłosił jego deifikację , chcąc podkreślić zamiar kontynuowania programu reform.

Bibliografia

• Panowanie dynastii Sewerów (193 - 235). W: Maria Jaczynowska : Historia Starożytnego Rzymu. Cz. V: Państwo rzymskie w III wieku n.e. Okres przejściowy od pryncypatu do dominatu (193 - 284). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986. 

Poprzednik Kommodus

Cesarz rzymski 193

Następca Didiusz Julianus