Eesti Vabariik Republika Estońska
← 1918–1940 →
Flaga Estonii Herb Estonii Flaga Estonii Herb Estonii
Język urzędowy	estoński
Język używany	estoński
Stolica	Tallinn
Ustrój polityczny	autorytaryzm
Ostatnia głowa państwa	prezydent (ostatni) Konstantin Päts
ogłoszenie niepodległości	24 lutego 1918
włączenie do ZSRR	6 sierpnia 1940
Mapa Estonii

Zmiany terytorialne Łotwy i Estonii

Pierwsza Republika Estońska ( est. Eesti Vabariik) - okres w historii państwa estońskiego w latach 1918 – 1940 , pomiędzy ogłoszeniem niepodległości i włączeniem ZSRR .

Pod koniec I wojny światowej zajęta była przez wojska niemieckie. 24 lutego 1918 roku został utworzony komitet, który proklamował Niepodległość Estonii. Pierwszym premierem został Konstantin Päts . Rząd nie został uznany przez Niemców i formalnie rozpoczął pracę po kapitulacji Niemiec na Zachodzie. Pod koniec listopada Estonia została zaatakowana przez wojska bolszewickie, które próbowały ustanowić w niej prosowiecki rząd. Rozpoczęła się wojna estońsko-bolszewicka . W styczniu i lutym 1919 roku udana kontrofensywa wojsk estońskich pod dowództwem Johana Laidonera wyparła bolszewików z terytorium Estonii i udzieliła pomocy Łotwie . W maju i czerwcu tego samego roku odparła atak Niemców od południa. W tym samym miesiącu biali pod dowództwem Nikołaja Judenicza zaatakowali Estonię.

W traktacie pokojowym z Tartu 2 lutego 1920 Rosja sowiecka uznała niepodległość Estonii, a 26 stycznia 1921 została uznana przez państwa Ententy . 22 września tego samego roku została przyjęta do Ligi Narodów .

Po przewrocie prawicowym w 1934 rządzona autorytarnie . Na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow w czerwcu 1940 powstała parlamentarna Estońska Socjalistyczna Republika Radziecka włączona do Związku Radzieckiego jako republika związkowa .

Kalendarium

• 24 lutego 1918 – deklaracja niepodległości
• 1918 - 20 – wojna estońsko-bolszewicka (wojna o niepodległość Estonii)
• 2 lutego 1920 – traktat z Tartu , Rosja radziecka uznaje niepodległość Estonii i rezygnuje z "eksportu rewolucji". Pierwsze wybory do Riigikogu. Uchwalenie konstytucji na wzór szwajcarski: silna pozycja parlamentu, brak głowy państwa, zmiany w prawie uchwalane w referendum. Główne siły polityczne to: socjaldemokraci, prawicowy Związek Ludowy oraz centrowe partie drobnomieszczańskie. Większość mieszkańców to Estończycy (86%), ponadto Rosjanie (9%), oraz Niemcy. Liczna mniejszość szwedzka. Wyznaniowo kraj zdominowany przez Kościół luterański .
• 1924 – powstanie komunistyczne w Tallinnie inspirowane przez ZSRR
• 1933 – nowy projekt konstytucji przygotowany przez ELV i zatwierdzony w referendum. Wprowadzenie systemu prezydenckiego: rząd i parlament wykonawcami jego woli. Ostatecznie konstytucja nie wchodzi w życie.
• 1934 – Konstantin Päts ze "Związku Ludowego" obejmuje urząd premiera, pracuje nad zmianami w konstytucji, zawiesza działalność parlamentu, stowarzyszeń i partii politycznych (w tym faszystowskiego ruchu wabsów).
• 1934 – Estonia liczy 1 126 416 mieszkańców, w tym 93% Estończyków.
• Polityka zagraniczna: Kraj przyłącza się do powstałej 12.09 w Genewie "Ententy Bałtyckiej". Ponadto utrzymuje dobre stosunki z Polską , Wielką Brytanią i krajami skandynawskimi. Poprawnie układają się relacje z ZSRR .
• 1938 – reforma ustrojowa. Nowa konstytucja. Wybory do dwuizbowego parlamentu. Konstantin Päts zostaje prezydentem.
• 23 sierpnia 1939 – pakt Ribbentrop-Mołotow . Estonia w radzieckiej strefie wpływów.
• 28 września 1939 – Estonia godzi się na stacjonowanie Armii Czerwonej na swym terytorium. Liczba ich przewyższa prawie dwukrotnie liczbę wojska estońskiego (25 tys: 15 tys).
• 1940 17 czerwca – Rosjanie wkraczają do Estonii. Następuje zmiana rządu na żądanie Żdanowa (emisariusza ZSRR w Estonii), nowym premierem zostaje Johannes Vares-Barbarus . 6 sierpnia kraj przyłączony do ZSRR, śmierć ok. 15.000 Estończyków w wyniku eksterminacji.

Literatura

• Toomas Karjahärm, Väino Sirk. Vaim ja võim: Eesti haritlaskond 1917-1940. Tallinn: Argo, 2001.

Zobacz też

• Historia Estonii