Cieśnina Tajwańska

Pierwszy kryzys w Cieśninie Tajwańskiej ( 1954 - 1955 ) – zbrojna konfrontacja między Chińską Republiką Ludową a Republiką Chińską na Tajwanie , rozpoczęta uderzeniem Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej na wyspę Yijiangshan. Pomimo pomocy ze strony USA , armia tajwańska musiała się ostatecznie ewakuować z całego archipelagu Dachen.

Tło historyczne konfliktu

W wyniku wojny domowej pomiędzy Komunistyczną Partią Chin a Kuomintangiem z lat 1946 - 1950 nacjonaliści utracili władzę nad kontynentalnymi Chinami. 1 października 1949 w Pekinie Mao Zedong ogłosił utworzenie Chińskiej Republiki Ludowej . 10 grudnia 1949 Czang Kaj-szek wraz z rządem Republiki Chińskiej i prawie 2 milionami zwolenników ewakuował się na Tajwan ^[1]. Pod kontrolą nacjonalistów pozostały oprócz Tajwanu archipelagi Zhoushan , Dachen, Peskadory , Kinmen i Mazu . W maju 1950 roku wojska Kuomintangu wycofały się z Zhoushan celem wzmocnienia obrony Tajwanu^[2].

Dotychczasowy sojusznik Kuomintangu, USA , nie interweniowały podczas wojny z komunistami. Ówczesna administracja amerykańska była niechętna osobie Czang Kaj-szeka , sprzyjając ugodowemu prezydentowi Li Zongrenowi (odsuniętemu od władzy przez Czanga po ewakuacji na Tajwan). Większość Chińczyków również była niechętnie nastawiona do rządów Kuomintangu^[1]. W styczniu 1950 roku prezydent USA Harry Truman ogłosił, że Stany Zjednoczone nie będą mieszać się w spór wokół Cieśniny Tajwańskiej i nie będą interweniować w przypadku inwazji komunistów na Tajwan^[1][2].

Zmianę nastawienia administracji amerykańskiej do rządu Czang Kaj-szeka na Tajwanie spowodował wybuch wojny koreańskiej . 27 czerwca 1950 roku Truman wysłał amerykańską Siódmą Flotę z zadaniem neutralizacji Cieśniny Tajwańskiej^[1]. Zapobiegło to ewentualnej komunistycznej inwazji, a jednocześnie uniemożliwiało głoszony przez Czanga "powrót na kontynent"^[1]. 6 lipca i 24 sierpnia premier ChRL Zhou Enlai oskarżył oficjalnie USA o okupację chińskiego terytorium.

W styczniu 1951 roku Waszyngton i Tajpej zawarły Chińsko-Amerykańskie Porozumienie o Wzajemnej Obronie i Pomocy, zaś w grudniu 1954 Chińsko-Amerykański Traktat o Wzajemnej Obronie, zobowiązując się do obrony suwerenności władzy Kuomintangu nad Tajwanem i przyległymi wyspami^[2]. Dodatkowym atutem Czang Kaj-szeka był fakt, że Chińską Republikę Ludową uznały jedynie ZSRR i jego państwa sojusznicze, podczas gdy pozostałe państwa oraz organizacje międzynarodowe, takie jak ONZ , za jedynego reprezentanta Chin nadal uznawały ewakuowany na Tajwan rząd kuomintangowski. 22 lipca 1952 roku Czang ogłosił, że Tajwan jest jedynie tymczasowym bastionem, który w przyszłości posłuży jako baza wypadowa do kontrataku na kontynent^[1]. Ambicje Czanga starały się studzić władze amerykańskie, m.in. 10 grudnia 1954 wymuszając zapewnienie, że nacjonaliści nie uderzą na kontynent bez zgody Waszyngtonu^[1].

Konflikt

Chiński plakat propagandowy z lat 50., wzywający do "wyzwolenia Tajwanu"

2 grudnia 1954 roku USA i rząd w Tajpej zawarły traktat sojuszniczy, w którym Stany Zjednoczone zobowiązały się do obrony Tajwanu i Peskadorów , nie uwzględniając jednak kontrolowanych przez KMT wysepek u wybrzeży Chin^[1].

18 stycznia 1955 roku Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza niespodziewanie dokonała desantu na wysepkę Yijiangshan u wybrzeży Zhejiangu . Przy trzykrotnie wyższych stratach własnych ChAL-W rozbiła walczący do ostatniego żołnierza 720-osobowy garnizon nacjonalistów^[1].

W obliczu chińskiej inwazji 28 stycznia 1955 roku Kongres Stanów Zjednoczonych upoważnił prezydenta Eisenhowera do użycia sił zbrojnych w celu zabezpieczenia suwerenności Tajwanu^[3]. Ostatecznie nie doszło do starcia między siłami chińskimi a tajwańsko-amerykańskimi, a Amerykanie wykorzystali Siódmą Flotę, aby ewakuować cały archipelag Dachen, który w ten sposób przeszedł bez walki pod kontrolę komunistów.

Skutki

Pomyślnie zakończona dla ChRL inwazja na Yijiangshan, zakończona ewakuacją sił Kuomintangu z całego archipelagu Dachen, wzmogła wojowniczą retorykę rządu w Pekinie, zaś Mao określił wówczas USA mianem papierowego tygrysa , na którego należy patrzeć z góry^[1]. Następstwem tych wydarzeń był chiński ostrzał wysp Kinmen i Mazu w 1958 roku, który doprowadził do drugiego kryzysu w Cieśninie Tajwańskiej .

Przypisy