Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.

Pisanka

Pisanka

Drapanka
Pisanki przygotowane podczas Jarego Święta , 2009 RKP
Jajka Wielkanocne
Pisanki współczesne

Pisanka to ogólna, zwyczajowa nazwa jaja (zwykle kurzego , ale także gęsiego czy kaczego ) zdobionego różnymi technikami.

Spis treści

Historia

Najstarsze pisanki pochodzą z terenów sumeryjskiej Mezopotamii . Zwyczaj malowania jajek znany był w czasach cesarstwa rzymskiego []. Jeśli chodzi o ziemie polskie – najstarsze pisanki, pochodzące z końca X wieku, odnaleziono podczas wykopalisk archeologicznych na opolskiej wyspie Ostrówek, gdzie odkryto pozostałości grodu słowiańskiego. Wzór rysowano na nich roztopionym woskiem, a następnie wkładano je do barwnika – łupin cebuli lub ochry, które nadawały im brunatnoczerwoną barwę. W procesie chrystianizacji pisankę włączono do elementów symboliki wielkanocnej. Obecnie pisanki powszechnie wykonuje się przed Wielkanocą . Mają symbolizować rodzącą się do życia przyrodę, a w chrześcijaństwie dodatkowo nadzieję wynikającą z wiary w zmartwychwstanie Chrystusa .

Rodzaje pisanek

W zależności od techniki zdobienia, świąteczne jajka mają różne nazwy:

  • Kraszanki (zwane też malowankami lub byczkami) powstają przez gotowanie jajka w wywarze barwnym, dawniej uzyskiwanym wyłącznie ze składników naturalnych. Używano roślin , które pozwalały na uzyskanie różnych kolorów:
    brązowy (rudy): łupiny cebuli
    czarny: kora dębu , olchy lub łupiny orzecha włoskiego
    żółtozłocisty: kora młodej jabłoni lub kwiat nagietka
    fioletowy: płatki kwiatu ciemnej malwy
    zielony: pędy młodego żyta lub listki barwinka
    różowy: sok z buraka
  • Pisanki mają różnobarwne desenie. Powstają przez rysowanie (dawniej: pisanie) na skorupce gorącym roztopionym woskiem , a następnie zanurzenie jajka w barwniku. Jako narzędzi do pisania używano szpilek, igieł, kozików, szydeł, słomek i drewienek. Pisanki wykonywane w regionie Białegostoku wykonywane były albo bez narzędzi, poprzez nakrapianie wosku na jaja albo poprzez nanoszenie prostych elementów graficznych rozgrzanym końcem świecy. Zdarzały się też przypadki używania narzędzi takich jak słomki, patyki, czy dętki z opon rowerowych[1].
  • Oklejanki (naklejanki) są przyozdobione sitowiem, płatkami bzu , skrawkami kolorowego, błyszczącego papieru, tkaniny itp.
  • Nalepianki – popularne zwłaszcza w dawnym województwie krakowskim i w okolicach Łowicza . Powstaje przez ozdabianie skorupki jajka różnobarwnymi wycinankami z papieru.
  • Znane są jeszcze rysowanki, skrobanki i drapanki.

Tradycje z wykorzystaniem pisanek

Dawniej zdobieniem jaj zajmowały się wyłącznie kobiety, mężczyźnie wówczas nie wolno było wchodzić do izby. Jeśliby się tak zdarzyło, odczyniano urok, który intruz mógł rzucić na pisanki. Początkowo Kościół zabraniał jedzenia jajek w czasie Wielkanocy. Zakaz został cofnięty w XII wieku, konieczne jednak było odmówienie przed posiłkiem specjalnej modlitwy . Wynikało to z dążenia do rozdzielenia tradycji Kościoła od obrzędowości pogańskiego święta związanego z kultem zmarłych, w których jajko – początek nowego życia – odgrywało ważną rolę. W latach 80. XX wieku w rejonie uroczyska Piatienka w pobliżu wsi Folwarki Tylwickie zaobserwowano jeszcze zwyczaj składania pisanek w okresie wiosennym na grobach przez ludność wyznania prawosławnego [1].

Z tradycyjnych rosyjskich pisanek wywodzą się słynne jajka wielkanocne wykonywane w końcu XIX w.przez petersburskiego jubilera Petera Carla Fabergé . Jajka wykonywane z kamieni półszlachetnych , łączonymi z metalami szlachetnymi, zdobione technikami jubilerskimi były wykonywane początkowo wyłącznie dla rodziny cesarskiej . Później wykonywano je również dla innych dostojników, a także powstawały imitacje, wykonywane przez inne firmy.

Innymi znanymi dziełami sztuki rosyjskiej wywodzącymi się z ludowych pisanek, są jajka, lub częściej ich drewniane imitacje, pokryte czarną laką i zdobione miniaturowym malarstwem temperowym. Tak zdobione jajka wykonywano początkowo w Paliechu , miejscowości o starych tradycjach pisania ikon , obecnie wzorują się na nich twórcy ludowi i profesjonalni artyści z różnych regionów.

Obecnie uroczyste śniadanie w niedzielę wielkanocną poprzedza dzielenie się poświęconym jajkiem. Podobnie jak bożonarodzeniowy zwyczaj łamania się opłatkiem, jest wyrazem przyjaźni.

Muzeum poświęcone wyłącznie pisankom istnieje w Kołomyi []. W 2004 w Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu otwarto stałą ekspozycję ponad 1000 pisanek pochodzących z prywatnej donacji[2].

Przypisy

  1. 1,0 1,1 Jerzy Cetera: Pisanki z prawosławnego ośrodka kultowego w Piatience. W: Rocznik białostocki. T. XVIII. Warszawa: PWN, 1993, ss. 449-451. . 
  2. Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu . [dostęp 22 czerwca 2008 ].

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Pisanka":

Rodzimy Kościół Polski ...

Jajko w kulturze ...

Religia Słowian ...

Wielkanoc ...

Walatka ...

Śmigus-dyngus ...

Święconka ...

Pisanka DrapankaPisanki przygotowane podczas Jarego Święta , 2009 RKP Jajka WielkanocnePisanki współczesnePisanka to ogólna, zwyczajowa nazwa jaja (zwykle kurzego , ale także gęsiego czy ...

Niedziela Wielkanocna ...

Zimowit jesienny ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Pisanka":

Hasło nie występuje w innych lekcjach!





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie