|
Planeta karłowata
Planeta karłowataPlaneta karłowata – rodzaj
obiektu astronomicznego
, pośredni między
planetami
a
małymi ciałami niebieskimi
. Termin ten został przyjęty podczas sympozjum
Międzynarodowej Unii Astronomicznej
(IAU) w
Pradze
24 sierpnia
2006
roku. Planetą karłowatą jest obiekt, który: - znajduje się na orbicie wokół
Słońca
,
- posiada wystarczającą masę, by własną grawitacją pokonać siły ciała sztywnego tak, aby wytworzyć kształt odpowiadający
równowadze hydrostatycznej
(prawie kulisty),
- nie oczyścił sąsiedztwa swojej orbity z innych względnie dużych obiektów,
- nie jest
satelitą
planety lub innego obiektu niegwiazdowego.
Planety karłowate, wbrew nazwie, nie zaliczają się do planet. Termin "planeta karłowata" został zdefiniowany przez IAU jedynie dla
Układu Słonecznego
, jednak czasem jest używany również dla obiektów pozasłonecznych. Jak dotąd nie potwierdzono odkrycia żadnej pozasłonecznej planety karłowatej, choć o przynależność do tej kategorii bywa podejrzewany obiekt
PSR 1257+12 D
. Lista planet karłowatychJak dotąd za planety karłowate oficjalnie uznano 5 następujących
ciał niebieskich
: Charakterystyka planet karłowatych[1]| Planeta karłowata | Średnica [km] | Masa [kg] |
Półoś wielka
* [
j.a.
] |
Okres orbitalny
*
[lata] |
Inklinacja
[°] |
Mimośród
|
Księżyce
|
|---|
|
Ceres
| 975 | 9,5 × 1020 | 2,77 | 4,60 | 10,59 | 0,0791 | 0 |
|---|
|
Pluton
| ~2330 | ~1,305 × 1022 | 39,45 | 247,74 | 17,09 | 0,2502 |
3
|
|---|
|
Haumea
| ~1150 | ~4,2 × 1021 | 42,99 | 281,93 | 28,22 | 0,1981 |
2
|
|---|
|
Makemake
| ~1460 | ~4 × 1021 | 45,34 | 305,34 | 29,00 | 0,1638 | 0 |
|---|
|
Eris
| ~2670 | 1,66 × 1022 | 68,05 | 561,35 | 43,87 | 0,4336 |
1
|
|---|
*Miara względna w stosunku do Ziemi. Potencjalne planety karłowateJest niemal pewne, że do grona planet karłowatych dołączą wkrótce także inne obiekty. Obecnie znanych jest kilkadziesiąt
obiektów transneptunowych
, branych pod uwagę jako potencjalne planety karłowate. Nie jest znany ich dokładny kształt, ale znając ich średnice można założyć (opierając się na obserwacji podobnych obiektów), że mają wystarczającą masę, by osiągnąć prawie okrągły kształt. Dla obiektów skalistych minimalna średnica, przy której ciało osiąga kształt odpowiadający równowadze hydrostatycznej, wynosi ok. 900 km, zaś dla obiektów składających się w dużej części z lodu ta granica może wynosić 200 – 400 km[2]. Poniższa lista obejmuje obiekty transneptunowe o
absolutnej wielkości gwiazdowej
poniżej 4. Oszacowania dotyczące rozmiaru obiektów są bardzo różne, ale większość z nich może mieć średnicę powyżej 700 km. Najprawdopodobniej spełniają one kryterium równowagi hydrostatycznej. | Nazwa |
H
(mag) | Kategoria | Średnica
(km) | Masa
(1020 kg) |
Półoś wielka
(
j.a.
) |
|---|
|
Sedna
| 1,6 | obiekt
dysku rozproszonego
| ~1700 km | 8,3 – 70 | 519 |
|---|
|
(225088) 2007 OR10
| 1,7 | obiekt
dysku rozproszonego
| ~1834 km | ? | 67,29 |
|---|
|
Orkus
| 2,3 |
plutonek
| 874 – 1020 km | 7,0 – 11,1 | 39,17 |
|---|
|
Quaoar
| 2,7 |
cubewano
| ~890[3] km | 13 – 19[3] | 43,40 |
|---|
|
Iksjon
| 3,2 |
plutonek
| 430 – 910 km | 3? | 39,58 |
|---|
|
(55636) 2002 TX300
| 3,2 |
cubewano
(
rodzina Haumei
) | ~286[4] km | 1,6 – 3,7 | 43,50 |
|---|
|
2007 JJ43
| 3,2 |
cubewano
| ~1008[1] km | ? | 47,99 |
|---|
|
(55565) 2002 AW197
| 3,3 |
cubewano
| 626 – 850 km | 4,1? | 47,03 |
|---|
|
2005 QU182
| 3,4 | obiekt
dysku rozproszonego
| 638 – 1425 km | ? | 114,09 |
|---|
|
(202421) 2005 UQ513
| 3,4 |
cubewano
| 550 – 1240 km | ? | 43,53 |
|---|
|
(229762) 2007 UK126
| 3,4 | obiekt
dysku rozproszonego
| 440 – 1240 km | ? | 73,74 |
|---|
|
(55637) 2002 UX25
| 3,6 |
cubewano
| 567 – 797 km | ~3,3 – 7,9 | 42,81 |
|---|
|
(174567) 2003 MW12
| 3,6 |
cubewano
| 500 – 1130 km | 6,1? | 45,88 |
|---|
|
Waruna
| 3,7 |
cubewano
| ~900 km | ~5,9 | 42,85 |
|---|
|
2002 MS4
| 3,8 | obiekt
pasa Kuipera
| 603 – 849 km | 0,8 – 1,8 | 41,89 |
|---|
|
(84522) 2002 TC302
| 3,8 | obiekt
dysku rozproszonego
| 800 – 1200 km | 0,8 – 18 | 55,53 |
|---|
|
2006 QH181
| 3,8 | obiekt
dysku rozproszonego
| 460 – 1030 km | ? | 67,60 |
|---|
|
2010 EK139
| 3,8 | obiekt
dysku rozproszonego
| ~765 km | ? | 69,35 |
|---|
|
(145452) 2005 RN43
| 3,9 | obiekt
pasa Kuipera
| ~730 km | ? | 41,77 |
|---|
|
(90568) 2004 GV9
| 3,9 |
cubewano
| 607 – 747 km | ? | 41,86 |
|---|
|
(42301) 2001 UR163
| ~3,97 | obiekt
dysku rozproszonego
| ~636 km | 2,7 | 51,91 |
|---|
|
(120178) 2003 OP32
| ~3,98 |
cubewano
(
rodzina Haumei
) | ~666 km | 3,1 | 43,43 |
|---|
Status planety karłowatej mogłyby uzyskać ponadto trzy inne planetoidy pasa głównego (
Pallas
,
Westa
i
Hygiea
). Jak dotąd jednak nie wykazano, że spełniają kryterium równowagi hydrostatycznej. Przypisy Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Planeta karłowata":
Biegun północny
...
Peter Debye
...
Torfowisko wysokie
...
Wielki Staw (jezioro w Karkonoszach)
...
Michaił Łomonosow
...
Almagest
...
Polska Czerwona Księga Roślin
...
Majuskuła
...
1686
...
1983
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Planeta karłowata":
Układ Słoneczny (plansza 11)
...
027a. Ssaki – sukces złożoności (plansza 3)
...
103 Wielkie zmiany (plansza 6)
...
|
