Widok obozu Plaszow

Kamieniołomy firmy Liban, miejsce pracy przymusowej

KL Plaszow, Szary Dom
były karcer obozowy

Plaszow – niemiecki obóz pracy przymusowej ( niem. Zwangsarbeitslager Plaszow des SS- und Polizeiführers im Distrikt Krakau), później przekształcony w obóz koncentracyjny ( niem. Konzentrationslager Plaszow bei Krakau). Założony dla ludności żydowskiej ze zlikwidowanego 28 października 1942 getta , terenie dawnych podkrakowskich gmin Podgórze i Wola Duchacka . Powstał jesienią 1942 na terenach dwóch żydowskich cmentarzy z 1887 i 1932 , przy ul. Abrahama 3 i przy ul. Jerozolimskiej 25 . Objął w pierwszej fazie istnienia w sumie powierzchnię ok. 10 mórg (ok. 5 hektarów ). Był jednym z trzech "Żydowskich Obozów Pracy" ( niem. Judenarbeitslager), utworzonych pod Krakowem i nosił wówczas nazwę Julag I (pozostałe dwa zbudowano w Prokocimiu – Julag II, i w Bieżanowie – Julag III).

W późniejszym okresie teren obozu rozrósł się do 80 hektarów, a liczba więźniów z początkowych dwóch tysięcy osiągnęła 10, a nawet 25 tysięcy, mieszkających i pracujących w 180 różnego rodzaju budynkach i barakach. Na terenie obozu szyto mundury (zakłady Madritsch), drukowano dokumenty, rozkazy i inne druki władz hitlerowskich. Były w obozie warsztaty samochodowe, elektryczne, stolarskie, ślusarskie i liczne inne. Więźniowie obozu zatrudnieni też byli m.in. w pobliskich kamieniołomach byłej firmy "Liban & Ehrenpreis".

Filie obozu Plaszow umiejscowione były przy większych zakładach przemysłowych; była wśród nich znana z filmu "Lista Schindlera" Fabryka Naczyń Emaliowanych, własność Oskara Schindlera .

Przez obóz Plaszow przeszło prawdopodobnie około 150 tysięcy więźniów, głównie z Małopolski, Węgier i Słowacji (inne dane określają tę liczbę na około 50 tysięcy). Część z nich była wywożona do obozów w Auschwitz i Belzec (w Bełżcu ) oraz na roboty do Niemiec .

Zobacz biogramy więźniów .

Latem 1943 Plaszow stał się podobozem obozu koncentracyjnego w Majdanku , a w kwietniu 1944 – samodzielnym obozem koncentracyjnym Plaszow ( niem. Konzentrationslager Plaszow bei Krakau), przez pewien czas mającym swoje filie w Wieliczce i w Mielcu . W czasie likwidacji przez Niemców gett w różnych miastach Polski nasilały się transporty do obozu Plaszow, dokonywano tu również masowych egzekucji więźniów, m.in. z podległego gestapo krakowskiego więzienia Montelupich - na tzw. Hujowej Górce . Jeszcze w 1943 , pod koniec, rozpoczęto budowę komór gazowych i krematoriów , ale ich nie ukończono, dlatego w czasie, kiedy jesienią 1944 Niemcy przystąpili do likwidacji obozu, wysyłali więźniów do obozów, w których czynne były komory i krematoria – głównie do Auschwitz i do Stutthofu . W tym samym czasie do obozu przywożono również grupy więźniów z Warszawy , w związku z upadkiem powstania warszawskiego . Ostatnia grupa więźniów wyjechała z obozu Plaszow do Auschwitz Birkenau II 16 stycznia 1945 .

Wśród nielicznych ocalonych więźniów znajduje się 1100 krakowskich Żydów z "listy Schindlera", a także obecny przewodniczacy Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie , Tadeusz Jakubowicz .

Pomnik pamięci ludzi zamordowanych w obozie Plaszow

SS-Hauptsturmführer Amon Göth , komendant obozu, został aresztowany jeszcze we wrześniu 1944 przez władze niemieckie pod zarzutem korupcji i łamania regulaminów (ale nie pod zarzutem morderstwa bądź innych przestępstw przeciw osadzonym w obozie więźniom). Zwolniony z powodu choroby w styczniu 1945 pojechał do sanatorium, gdzie po zakończeniu wojny aresztowali go Amerykanie. Jako zbrodniarza wojennego przekazali go Polsce, gdzie został oskarżony o ludobójstwo , osądzony, skazany na śmierć i powieszony w Krakowie 13 września 1946 .

Zobacz też

• Obozy niemieckie 1933-1945 , Obóz koncentracyjny
• Pomnik ofiar obozu w Płaszowie
• Podgórski cmentarz żydowski , Cmentarz Abrahama
• Holocaust
• Hujowa Górka

Bibliografia

Wykaz bibliografii dla serii artykułów o niemieckich obozach w latach 1933-1945 został umieszczony na osobnej stronie .

Linki zewnętrzne

• Plaszow ( ang. )

Na mapach: 50°01'52″N 19°57'51″E / 50.03111, 19.96417