Piaskowiec

Piaskowiec

Piaskowce przybyszowskie na Spalonej Górze , Beskid Niski

Wnętrze czerwonego piaskowca w Kanionie Antylopy , Arizona

Piaskowiec to średnioziarnista, zwięzła skała osadowa powstała w wyniku scementowania ziaren kwarcu , skaleni , miki oraz okruchów innych skał i minerałów o średnicy 0,063-2 mm za pomocą spoiwa ilastego, krzemionkowego, wapiennego (kalcytowego, dolomitowego) lub żelazistego. Przyjmuje różne zabarwienia od szarego po żółte, czerwone i białe.

Ze względu na skład mineralny szkieletu ziarnowego wyróżnia się piaskowce kwarcowe, arkozowe (zawierają znaczne ilości skaleni) i lityczne (zawierają okruchy różnych skał). ze względu na obecność drobnoziarnistej masy wypełniającej (matrix) na arenity ("czyste" piaskowce) i waki (zawierają znaczne ilości frakcji mułowcowej).

W Polsce z piaskowców zbudowane są niektóre partie Sudetów , przede wszystkim Góry Stołowe , a także niewielkie części Pogórza Izerskiego , Pogórza Kaczawskiego , Gór Kaczawskich , Gór Wałbrzyskich , Gór Kamiennych , Gór Bystrzyckich oraz Kotliny Kłodzkiej , prawie całe Beskidy , czyli Karpaty Zewnętrzne oraz Podhale , Kotlina Zakopiańska i niewielkie skrawki Tatr , a także spore partie Gór Świętokrzyskich i ich otoczenia.

Piaskowce są zwykle relatywnie miękkie i łatwe w obróbce, zwłaszcza tuż po wydobyciu, natomiast po wyschnięciu twardnieją. Z tego względu od wieków są stosowane w budownictwie jako materiał konstrukcyjny lub zdobniczy.

Formacje skalne złożone w przeważającej części z piaskowca są porowate, co pozwala na perkolację (przesączanie) i zatrzymywanie dużych ilości wody. Z tego względu mogą być wykorzystywane jako efektywne filtry oczyszczające wodę z zanieczyszczeń.