Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

polanie

polanie - (Polanie Zachodni) – plemię słowiańskie zamieszkujące Wielkopolskę, które doprowadziło do powstania pierwszego państwa na ziemiach dzisiejszej Polski. Z plemienia Polan wywodziła się dynastia Piastów.

Nazwa

Domniemana nazwa Polan może pochodzić najprawdopodobniej od rolniczego charakteru ich gospodarki (pole). Zygmunt Gloger powołując się na Jana Długosza tak to opisuje: wzrost zaludnienia u Lechitów nadwarteńskich wywołać musiał wcześnie potrzebę rolnictwa, t j. przemiany lasów na pola, od których nazwano ich „polanami”, czyli „polakami”. Najtrafniej określił początek tej nazwy Długosz: „Lechitowie, ci zwłaszcza, którzy na polach siedzieli, zostali przez inne pokrewne sobie drużyny, koczujące po lasach, nazwani Polanami, t. j. pól mieszkańcami, a ta nazwa tak się potem między ludźmi utarła, że dawne nazwisko (Lechitów) poszło w zapomnienie, a naród i kraj wszystek począł mianować się Polską”. W którym wieku to nastąpiło, nie podobna dzisiaj ściśle oznaczyć. W każdym razie Kromer zdaje się być bliskim prawdy, pisząc w wieku XVI: „Nazwisko Polaków ledwie od siedmi albo ośmi set lat do używania weszło”. W najdawniejszych świadectwach, jakie mamy z końca X wieku, nazwę Polski pisano po łacinie: Polonia i Polenia, a Bruno, pisząc żywot św. Wojciecha około r. 1000, nazywa Polaków: Polani, Poloni i Poloniani.

Według innej teorii wywodzi się od słowa plemię – współplemiennik, człowiek związany więzami krwi, mający te same wierzenia. Niektórzy lingwiści twierdzą, że być może jest to związane z pierwotną formą organizacji plemiennej – opola, będącego pewną odmianą ludowładztwa z obieralnym władcą, wspólną własnością ziemi i rodem jako podstawą społeczną. Plemię o identycznej nazwie (Polanie wschodni) znane jest z Powieści minionych lat jako zamieszkujące rejon Kijowa po obu stronach Dniepru. Polanie wielkopolscy nie mają z nimi nic wspólnego, choć w przeszłości istniały teorie łączące te dwa plemiona. Współcześnie Witold Chrzanowski, biorąc pod uwagę, iż nazwa Polanie nie pojawia się w ogóle w IX i X wieku w stosunku do ziem polskich, jest natomiast poświadczona dla Rusi Kijowskiej w IX wieku, w dziele Nestora, każe ponownie zastanowić się nad ewentualnym pochodzeniem lub zapożyczeniem nazwy od ruskich Polan. Tym bardziej, że u Nestora Polanie znikają z obszaru Rusi w wieku X, ostatni raz są poświadczeni w 944 r., a sam Nestor pisze:

Волохомъ бо нашедшим на Словены на Дунаискыє, и сѣдшимъ в нихъ, и насилѧющимъ имъ. Словѣне же ови пришєдшє и сѣдоша на Вислѣ, и прозвашасѧ Лѧховѣ, а от тѣхъ Лѧховъ прозвашасѧ Полѧне, Лѧховѣ друзии - Лютицѣ, инии Мазовшане, а нии Поморѧне. Тако же и тѣ же Словѣне, пришедше, сѣдоша по Днепру и наркошасѧ Полѧне а друзии Деревлѧне, зане сѣдоша в лѣсѣхъ [...] Gdy bowiem Wołosi naszli Słowian dunajskich, i usadowiwszy się między nimi ciemiężyli ich, Słowianie owi przyszedłszy siedli nad Wisłą i przezwali się Lęchami, a od tych Lęchów przezwali się jedni Polanami, drudzy Lęchowie Łutyczami, inni Mazowszanami, inni Pomorzanami. Taksamo i ciżsami Słowianie przyszedłszy siedli nad Dnieprem i nazwali się Polanami, a drudzy Drewlanami, przeto że siedli w lasach [...] a parę wersów dalej: Полѧномъ жеживущи особѣ по горамъ симъ, и бѣ путь из Варѧгъ въ Грѣкы, и изъ Грѣкъ по Днепру [...] Gdy Polanie żyli z osobna po górach tych, był szlak z Waregów do Grecyi, a z Grecyi Dnieprem [...]

Nazwa Polan pojawia się późno w źródłach pisanych. Tzw. Geograf Bawarski, główne źródło naszej wiedzy o geografii plemiennej ziem dzisiejszej Polski w IX wieku nie zna tego plemienia. Stąd też powstała hipoteza, nawiązująca do wymowy kroniki Anonima zwanego Gallem, głosząca, że Polanie byli początkowo podporządkowani plemieniu Goplan (Glopeani u Geografa Bawarskiego), a śladem przejęcia przez nich władzy jest legenda o Popielu i Piaście. Stolicą Goplan i ich rządzącej dynastii "Popielidów" była zapewne Kruszwica, na co wskazuje nie tylko legenda dynastyczna, ale także wyniki badań archeologicznych (wczesny gród plemienny w Mietlicy). Hipoteza Gerarda Labudy sugeruje, że jednostka ponadplemienna posiadająca 400 grodów nie mogła zniknąć ze sceny dziejowej jak jakaś efemeryda, i że pod nazwą Goplan (i Glopeani) faktycznie ukrywają się Polanie. Te wersje zdarzeń zakwestionował profesor Przemysław Urbańczyk z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, który odnosząc się do tezy przedstawionej przez niemieckiego historyka Johannesa Frieda, przyjmując, iż:

  • najstarsza wzmianka o Polanach/Polsce wyszła spod pióra Jana Canapariusa, opata rzymskiego klasztoru św. Bonifacego i Aleksego, wspominająca o Sobiesławie (Sobieborze) Sławnikowicu, który zbrojnie wyruszył cum Bolizlauo Palaniorum duce (Vita I)
  • najstarsze źródło, które zanotowało nazwę kraju "Polan", to lista hymnów spisana w Reichenau ok. 1001 r. W jednej ze zwrotek tzw. sekwencji św. Wojciecha czytamy że: Polania ergo tanti sepeliens floret martyryii pignora
  • najstarszym źródłem lokalnym są monety Bolesława Chrobrego opatrzone: PRINCE[P]S POLONIE datowane na 1003/1005 r.

Zgadza się, iż nazwa choronimu Polonia i etnonimu Poloni pojawia się ok. 1000 r. nagle i pomimo, iż raczej oczywisty jest związek ich źródłosłowu z polem, czyli: miejscem równym, odkrytym, uprawianym, odlesionym itp. (przy czym z czysto etymologicznego punktu widzenia najbardziej poprawne były wg. P. Urbańczyka wersje Polenia i Poleni Thietmara) to istnienia plemienia Polan w Wielkopolsce a priori założyć nie można. Przy okazji odrzuca podstawowe tezy Frieda, iż nazwę Polonia/Poleni nadał krajowi Chrobrego Otton III podczas zjazdu gnieźnieńskiego (nadanie nowego imienia przy chrzcie), gdyż wg. samego Ottona III był on in Sclavania in civitae Gnesni ubi corpus beati martyris Ad[alberti... re]quiescit, a więc w w kraju Słowian (Słowianii), w mieście Gnieźnie, gdzie spoczywa ciało błogosławionego męczennika Wojciecha, a o istnieniu Polan i Polonii pojęcia raczej nie posiadał, i doszukiwanie się pochodzenia nazwy od polewania (wodą podczas chrztu) uważa za kuriozalne.

Zatem z powodu braku wzmianek we wczesnych źródłach historycznych i rezultatów badań archeologicznych, współcześnie wyrażany jest pogląd, że plemię o nazwie Polanie mogło nigdy nie istnieć. Nazwa Polanie bywa w tym przypadku używana umownie w odniesieniu do plemienia lub plemion wielkopolskich, którym przypadła rola zapoczątkowania państwowości polskiej. Kwestionowanie istnienia Polan nie jest rzeczą nową, już w 1848 r. Aleksander Tyszyński tak pisał: Polska nie nazwaną została od pola; kraj o którym jego kronikarz lszy mówił, iż był cały lasami okryty: "Polonia regio est nemorosa." Gall, nie mógł być nazwanym od pola. Gdy więc pierwiastkiem wyrazu Polska, Polacy nie jest dźwięk `pole`, być musi przyimek `po`, który też był powszechnym u Słowian w odcienianiu imion właściwych (Po-morze, Po-lesie, Po-dole, Po-łowcy, Po-labij itp). [...] I nazwiska: Podlasie Pod-Lachią a Polesie Po-Lechią (`po` ma tu znaczenie od zewnętrznego względu) zapewne oznaczają; pierwiastkiem bowiem tych nazwisk nie mógł być `las`. Jako leżąca za `lasem` przy `lesie` pod `lasem`, może się uważać wioska, miasto (Zalesie, Przyborze, Podhajce itp), ale nie cała prowincya, sama zwłaszcza w lasy obfitująca.


Inne hasła zawierające informacje o "polanie":

1932 ...

1938 ...

Chrzest Polski ...

Chrzest chrztu uprawnia doświadczenie osobistego nawrócenia. Kościół katolickiKatolicki chrzest najczęściej jest dokonywany przez polanie głowy wodąChrzest święty to w katolicyzmie sakrament będący znakiem oczyszczenia z ...

945 ...

922 ...

IX wiek ...

Wiślanie ziemi Golęszyców , którzy sąsiadowali z Wiślanami od południowego zachodu. Pozostali sąsiedzi to: Opolanie (północny zachód), hipotetyczne plemię zamieszkujące ziemię sandomierską (północny wschód), Lędzianie (wschód). ...

Narodziny Rusi ...

Etymologia nazw państw ...


Inne lekcje zawierające informacje o "polanie":

027 Początki Słowian (plansza 7) ...

016a. Polska Piastów (plansza 10) ...

016a. Polska Piastów (plansza 15) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie