|
policja państwowa
policja państwowa - (w skrócie PP) umundurowana i uzbrojona organizacja pełniąca funkcje porządkowe oraz antykryminalne na terenie Polski w latach 1918-1939.
System ochrony bezpieczeństwa w II Rzeczpospolitej kształtował się w latach 1918-1923, zaś ukoronowaniem tego procesu było wydanie Rozporządzenia Prezydenta RP o Policji Państwowej z 1928 roku, kiedy organizacja instytucji została ustalona ostatecznie i w takiej formie dotrwała do września 1939 roku.
Historia działalności
Organizacja została utworzona w Polsce na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1919 roku o policji państwowej (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 61 poz. 361), która dokonała unifikacji wcześniej istniejących formacji policyjnych Milicji Ludowej, powołanej dekretem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego w dniu 5 grudnia 1918 r. i Policji Komunalnej, powołanej dekretem Naczelnika Państwa w dniu 9 stycznia 1919 r.
Postanowienia ustawy odnosiły się początkowo tylko do obszaru b. Królestwa Polskiego. Na terenach pozostałych zaborów tworzone były przez dzielnicowe ośrodki polityczne odrębne formacje policyjne. W byłym zaborze pruskim Straż Ludowa, później Żandarmeria Krajowa byłej Dzielnicy Pruskiej, a w byłym zaborze austriackim Żandarmeria Krajowa. Wzorowały się na doświadczeniach organizacyjnych byłych państw zaborczych. Utworzono odrębne Policję Ziem Wołynia i Frontu Podolskiego, Policję Państwową Litwy Środkowej oraz Policję Górnego Śląska i Milicję Górnośląską na Śląsku w okresie plebiscytowym. Unifikacja formacji policyjnych na obszarze II Rzeczypospolitej następował stopniowo. Wcielenie galicyjskiej Żandarmerii Krajowej i Policji Polowej do Policji Państwowej nastąpiło 1 grudnia 1919 r., ale rozciągnięcie mocy obowiązującej wyżej wspomnianej ustawy na obszary Małopolski Wschodniej i Zachodniej nastąpiło dopiero w I kw. 1920 r. W lipcu tego roku ustawę zaczęto stosować na terenie Wielkopolski i Pomorza. Na terenach wschodnich obowiązywała od 8 stycznia 1921 r., zaś na obszarze Wileńszczyzny z dniem 18 lipca 1922 r. Na Śląsku powstała natomiast autonomiczna Policja Województwa Śląskiego powołana rozporządzeniem wojewody śląskiego w dniu 17 czerwca 1922 r. W latach 20. XX wieku wielokrotnie podejmowano próby nowelizacji ustawy policyjnej. Ostatecznie zreorganizowania Policji Państwowej dokonało rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 roku (Dz. U. Nr 28, poz. 257).
W myśl przygotowanego wcześniej planu obrony państwa, policja miała być przekształcona w „wojskowy korpus służby bezpieczeństwa” pełniąc dodatkowo funkcje antydywersyjne i zabezpieczenia infrastruktury. Wskutek niezrozumiałej działalności MSW (niektórzy autorzy mówią wręcz o dywersji) w czasie kampanii wrześniowej korpus policyjny nie został włączony w system obronny. Poza chwalebnym epizodem przy obronie Warszawy, podczas tej wojny nie odegrał praktycznie żadnej roli. Aparat policyjny jako całość przestał istnieć już w pierwszej dekadzie września, ulegając rozkładowi podczas niekończących się ewakuacji. Oficerowie Komendy Głównej zostali internowani w Rumunii, akta Archiwum Centralnego PP zostały przejęte przez Sowietów, zaś wielu funkcjonariuszy zginęło wskutek represji niemieckich i radzieckich już po przejściu frontu. W obozach dla internowanych w Rumunii, Węgrzech, na Litwie i Łotwie znalazło się około 10 000 policjantów.
Po agresji Niemiec na Polskę 1 września 1939 Policja Państwowa, wraz z rodzinami, była stopniowo wycofywana z terenów zagrożonych bezpośrednimi działaniami wojennymi, jedynie komendant stołeczny policji w Warszawie Marian Kozielewski odmówił wykonania rozkazu o ewakuacji, zaś dowodzony przez niego korpus PP wziął czynny udział w obronie miasta.
W wyniku agresji Niemiec i ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 r, po okupacji całości terytorium II Rzeczypospolitej przez Wehrmacht i Armię Czerwoną i ustaleniu w dniu 28 września 1939 r. w pakcie o granicach i przyjaźni pomiędzy III Rzeszą a ZSRR granicy niemiecko - sowieckiej na okupowanym terytorium Polski, Adolf Hitler dwoma dekretami - z 8 i 12 października 1939 r. jednostronnie wcielił zachodnie terytoria Polski do Rzeszy.
Do Rzeszy bezpośrednio zostały wcielone: województwo pomorskie, śląskie, poznańskie (Kraj Warty), łódzkie z Łodzią, Suwalszczyzna, północna i zachodnia część Mazowsza oraz zachodnie części województw krakowskiego i kieleckiego.
Z terytorium Rzeczypospolitej pomiędzy linią granicy niemiecko-sowieckiej z 28 września 1939 r a określoną w dekrecie wschodnią granicą ziem polskich wcielonych bezpośrednio do Niemiec (określoną jako nowa wschodnia granica Rzeszy) Adolf Hitler utworzył odrębny twór administracyjny podporządkowany Rzeszy - Generalne Gubernatorstwo.
Powyższe akty prawne, sprzeczne z ratyfikowaną przez Niemcy Konwencją haską IV (1907) były nieważne w świetle prawa międzynarodowego i nie były uznawane zarówno przez Rząd RP na uchodźstwie jak i państwa sojusznicze wobec Polski a także państwa trzecie (neutralne) przez cały czas trwania II wojny światowej.
26 października 1939 r. generalny gubernator dr Hans Frank wydał rozporządzenie o bezpieczeństwie i porządku w Generalnym Gubernatorstwie. Na jego podstawie w dniu 30 października Wyższy Dowódca SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie wydał odezwę wzywająca wszystkich funkcjonariuszy Policji Państwowej do stawienia się, pod groźbą surowych kar, w urzędach policji niemieckiej lub starostwach. Powołano w ten sposób do życia Policję Polską w Generalnym Gubernatorstwie, pomocniczą formację policyjną niemieckich władz okupacyjnych, nazwaną kolokwialnie granatową policją. Działała głównie w oparciu o przedwojenne przepisy policyjne. Okupant nie odbudował przedwojennej struktury policyjnej. Najwyższym poziomem był poziom powiatowy. Struktura "granatowej policji" była jednocześnie tolerowana i w wysokim stopniu kontrolowana przez Polskie Państwo Podziemne za pośrednictwem Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa.
Zarówno na terenach anektowanych bezpośrednio przez III Rzeszę, jak i terenach anektowanych przez ZSRR nie istniały jakiekolwiek polskie formacje policyjne, a funkcjonariusze zostali poddani represjom ze strony obu okupantów. Na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej okupowanym przez ZSRR funkcjonariusze policji byli masowo aresztowani bezpośrednio po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 (lub mordowani na miejscu) i są jedną z głównych grup ofiar zbrodni katyńskiej. Obóz w Ostaszkowie, którego więźniowie zostali wymordowani w Twerze wiosną 1940 był przeznaczony przez NKWD wyłącznie dla funkcjonariuszy policji, Straży Granicznej, KOP i innych zmilitaryzowanych formacji państwa polskiego. Rodziny aresztowanych funkcjonariuszy zostały deportowane przez NKWD na Syberię i do Kazachstanu w styczniu i kwietniu 1940 r.
Formalnie Korpus Policji Państwowej został rozwiązany rozporządzeniem Krajowej Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 1944 r. (Dz.U.R.P. cz. III, Nr 2, poz. 17). Równolegle Policja Państwowa została rozwiązana dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 sierpnia 1944 r. o rozwiązaniu policji państwowej tzw. granatowej policji (Dz.U.R.P. Nr 2, poz. 6).
Inne hasła zawierające informacje o "policja państwowa":
Brno
...
Taryba
...
Nowa Polityka Ekonomiczna
...
Ziemia Ognista (archipelag)
...
Szkoła Rycerska
...
Teatr Nasz
...
Insurekcja kościuszkowska
...
Szkoła wyższa
...
Duma
...
Kowarski Grzbiet
...
Inne lekcje zawierające informacje o "policja państwowa":
03 Dokumentacja pojazdu i uprawnienia policji (plansza 7)
...
03 Dokumentacja pojazdu i uprawnienia policji (plansza 4)
...
03 Dokumentacja pojazdu i uprawnienia policji (plansza 5)
...
|
