Dom Pracy Twórczej PAN w Świnoujściu

Polska Akademia Nauk (PAN) – państwowa instytucja naukowa będąca z jednej strony placówką skupiającą najwybitniejszych polskich uczonych, na wzór Francuskiej Akademii Nauk , a z drugiej - siecią wspólnie zarządzanych państwowych instytutów naukowych, których celem jest prowadzenie badań naukowych o możliwie najwyższym poziomie naukowym.

Historia PAN

Powstanie Polskiej Akademii Nauk było wynikiem postanowień zorganizowanego przez komunistyczne władze I. Kongresu Polskiej Nauki (29.06–2.07.1951) i połączone było z likwidacją Polskiej Akademii Umiejętności oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego ^[1]. Powołana została ustawą o Polskiej Akademii Nauk z 30 października 1951^[2], a jej celem politycznym była kontrola środowiska naukowego^[3]. Początkowo była tylko korporacją uczonych, jednak w 1960 roku została przekształcona w rządową instytucję centralną, sprawującą ogólną pieczę nad nauką w Polsce i zarządzającą siecią instytutów. W 1990 roku PAN straciła status instytucji rządowej, stając się ponownie zarówno korporacją uczonych i siecią instytutów. Funkcję sprawowania kontroli nad nauką na poziomie rządu przejął Komitet Badań Naukowych .

Prezesi PAN

• Jan Bohdan Dembowski 1952 - 1956
• Tadeusz Kotarbiński 1957 - 1962
• Janusz Groszkowski 1962 - 1971
• Włodzimierz Trzebiatowski 1971 - 1977
• Witold Nowacki 1977 - 1980
• Aleksander Gieysztor 1980 - 1983
• Jan Karol Kostrzewski 1984 - 1990
• Aleksander Gieysztor 1990 - 31 grudnia 1992
• Leszek Kuźnicki 1 stycznia 1993 - 31 grudnia 1998
• Mirosław Mossakowski 1 stycznia 1999 - 26 grudnia 2001
• Jerzy Kołodziejczak 16 stycznia 2002 - 31 marca 2003 (p.o. prezesa)
• Andrzej Legocki 1 kwietnia 2003 - 31 grudnia 2006
• Michał Kleiber od 1 stycznia 2007

PAN jako instytucja skupiająca uczonych

PAN skupia w swoim składzie najwybitniejszych polskich uczonych, którzy noszą tytuły członków rzeczywistych. Ich liczba jest ograniczona do 350. Istnieją także członkowie korespondenci.

Członkostwo w korporacji jest dożywotnie. Prawo zgłaszania kandydatów na członków korespondentów mają członkowie rzeczywiści oraz rady naukowe uczelni wyższych i instytutów PAN. Członkowie rzeczywiści są, w miarę zwalniania miejsc, wybierani spośród członków korespondentów przez wszystkich członków rzeczywistych.

Członkami rzeczywistymi i korespondentami PAN są nie tylko polscy uczeni, ale także liczna grupa uczonych zagranicznych (ok. 30% składu).

Członkowie rzeczywiści i krajowi członkowie korespondenci tworzą zgromadzenie ogólne PAN, które wybiera prezesa, prezydium, szefów wydziałów tematycznych, komitetów normalizacyjno-nazewniczych oraz akceptuje przewodniczących oddziałów terenowych.

PAN jako sieć instytutów

Polska Akademia Nauk to także sieć kilkudziesięciu instytutów naukowych. Instytuty te podlegają formalnie szefom wydziałów tematycznych PAN-u i są finansowane bezpośrednio przez Komitet Badań Naukowych . Instytuty zatrudniają ok. 2000 pracowników naukowych, a ich koszty utrzymania stanowią ok. 1/3 kosztów budżetu państwa na badania (0,5%). Instytuty nie kształcą studentów na poziomie podstawowym, ale prowadzą studia doktoranckie – większość z nich ma prawo nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego .

Głównym zadaniem instytutów jest prowadzenie badań podstawowych na najwyższym poziomie światowym. Wiele placówek PAN-u wykonuje zadania naukowe dające wymierne korzyści.

Współpraca z zagranicą

PAN posiada stacje zagraniczne ulokowane w Brukseli, Moskwie, Paryżu, Rzymie i Wiedniu oraz Centrum Badań Historycznych w Berlinie.

Struktura PAN

Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .

Kancelaria PAN

Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .

Oddziały PAN

• Oddział PAN w Gdańsku
• Oddział PAN w Katowicach
• Oddział PAN w Krakowie
• Oddział PAN w Lublinie
• Oddział PAN w Łodzi
• Oddział PAN w Poznaniu
• Oddział PAN we Wrocławiu

Placówki naukowe PAN

Wydział Nauk Społecznych

• Instytut Archeologii i Etnologii PAN
• Instytut Badań Literackich PAN
• Instytut Filozofii i Socjologii PAN
• Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN
• Instytut Historii Nauki PAN
• Instytut Języka Polskiego PAN
• Instytut Nauk Ekonomicznych PAN
• Instytut Nauk Prawnych PAN
• Instytut Psychologii PAN
• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
• Instytut Slawistyki PAN
• Instytut Studiów Politycznych PAN
• Instytut Sztuki PAN
• Zakład Archeologii Śródziemnomorskiej PAN
• Zakład Badań Narodowościowych PAN (w likwidacji od 26 marca 2004)
• Zakład Krajów Pozaeuropejskich PAN
• Centrum Badań Przedsiębiorczości i Zarządzania PAN
• Zakład Badań Statystyczno-Ekonomicznych PAN-GUS

Komitety Wydziału Nauk Społecznych

• Komitet Badania Polonii PAN
• Komitet Historii Nauki i Techniki PAN
• Komitet Językoznawstwa PAN
• Komitet Nauk Demograficznych PAN
• Komitet Nauk Ekonomicznych PAN
• Komitet Nauk Etnologicznych PAN
• Komitet Nauk Filozoficznych PAN
• Komitet Nauk Historycznych PAN
• Komitet Nauk o Kulturze PAN
• Komitet Nauk o Kulturze Antycznej PAN
• Komitet Nauk o Literaturze PAN
• Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN
• Komitet Nauk Organizacji i Zarządzania PAN
• Komitet Nauk Orientalistycznych PAN
• Komitet Nauk o Sztuce PAN
• Komitet Nauk Pedagogicznych PAN
• Komitet Nauk Politycznych PAN
• Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN
• Komitet Nauk Prawnych PAN
• Komitet Nauk Psychologicznych PAN
• Komitet Nauk Teologicznych PAN
• Komitet Słowianoznawstwa PAN
• Komitet Socjologii PAN
• Komitet Statystyki i Ekonometrii PAN

Wydział Nauk Biologicznych

• Centrum Badań Ekologicznych PAN
• Instytut Biochemii i Biofizyki PAN
• Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN
• Instytut Botaniki im. Władysława Szafera PAN
• Instytut Chemii Bioorganicznej PAN
• Instytut Dendrologii PAN
• Instytut Ochrony Przyrody PAN
• Instytut Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN
• Instytut Parazytologii im. Witolda Stefańskiego PAN
• Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN
• Międzynarodowe Centrum Ekologii PAN
• Muzeum i Instytut Zoologii PAN
• Zakład Antropologii PAN
• Zakład Badania Ssaków PAN
• Zakład Biologii Antarktyki PAN
• Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej PAN
• Zakład Ornitologii PAN

Komitety Wydziału Nauk Biologicznych

• Komitet Antropologii PAN
• Komitet Biochemii i Biofizyki PAN
• Komitet Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN
• Komitet Botaniki PAN
• Komitet Cytobiologii PAN
• Komitet Ekologii PAN
• Komitet Mikrobiologii PAN
• Komitet Neurobiologii PAN
• Komitet Ochrony Przyrody PAN
• Komitet Parazytologii PAN
• Komitet Zoologii PAN

Wydział Nauk Matematycznych, Fizycznych i Chemicznych

• Instytut Chemii Fizycznej PAN
• Instytut Chemii Organicznej PAN
• Instytut Fizyki PAN
• Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN
• Instytut Fizyki Molekularnej PAN
• Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN
• Instytut Matematyczny PAN
• Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych im. Włodzimierza Trzebiatowskiego PAN
• Instytut Wysokich Ciśnień PAN
• Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN
• Centrum Badań Kosmicznych PAN
• Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN
• Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN
• Centrum Fizyki Teoretycznej PAN
• Centrum Badań Naukowych PAN w Berlinie

Komitety Wydziału Nauk Matematycznych, Fizycznych i Chemicznych

• Komitet Astronomii PAN
• Komitet Chemii PAN
• Komitet Chemii Analitycznej PAN
• Komitet Fizyki PAN
• Komitet Krystalografii PAN
• Komitet Matematyki PAN

Wydział Nauk Technicznych

• Instytut Badań Systemowych PAN
• Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN
• Instytut Budownictwa Wodnego PAN
• Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej PAN
• Instytut Inżynierii Chemicznej PAN
• Instytut Maszyn Przepływowych im. Roberta Szewalskiego PAN
• Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im. Aleksandra Krupkowskiego PAN
• Instytut Podstaw Informatyki PAN
• Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN
• Centrum Laserowych Technologii Metali im. Henryka Frąckiewicza Politechniki Świętokrzyskiej i PAN
• Międzynarodowe Centrum Biocybernetyki

Komitety Wydziału Nauk Techniczych

• Komitet Akustyki PAN
• Komitet Architektury i Urbanistyki PAN
• Komitet Automatyki i Robotyki PAN
• Komitet Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN
• Komitet Budowy Maszyn PAN
• Komitet Elektroniki i Telekomunikacji PAN
• Komitet Elektrotechniki PAN
• Komitet Informatyki PAN
• Komitet Inżynierii Chemicznej i Procesowej PAN
• Komitet Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN
• Komitet Mechaniki PAN
• Komitet Metalurgii PAN
• Komitet Metrologii i Aparatury Naukowej PAN
• Komitet Nauki o Materiałach PAN
• Komitet Termodynamiki i Spalania PAN
• Komitet Transportu PAN

Wydział Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych

• Instytut Agrofizyki im. Bohdana Dobrzańskiego PAN
• Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt im. Jana Kielanowskiego PAN
• Instytut Fizjologii Roślin im. Franciszka Górskiego PAN
• Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN
• Instytut Genetyki Roślin PAN
• Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN
• Ogród Botaniczny - Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej PAN
• Stacja Badawcza Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej Zwierząt PAN
• Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN

Komitety Wydziału Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych

• Komitet Agrofizyki PAN
• Komitet Biologii Rozrodu Zwierząt PAN
• Komitet Ekonomiki Rolnictwa PAN
• Komitet Fizjologii, Genetyki i Hodowli Roślin PAN
• Komitet Gleboznawstwa i Chemii Rolnej PAN
• Komitet Melioracji i Inżynierii Środowiska Rolniczego PAN
• Komitet Nauk Leśnych PAN
• Komitet Nauk o Żywności PAN
• Komitet Nauk Ogrodniczych PAN
• Komitet Nauk Weterynaryjnych PAN
• Komitet Nauk Zootechnicznych PAN
• Komitet Ochrony Roślin PAN
• Komitet Techniki Rolniczej PAN
• Komitet Technologii Drewna PAN
• Komitet Uprawy Roślin PAN
• Komitet Zagospodarowania Ziem Górskich PAN

Wydział Nauk Medycznych

• Instytut Farmakologii PAN
• Instytut Genetyki Człowieka PAN
• Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda PAN
• Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego PAN
• Instytut Biologii Medycznej PAN

Komitety Wydziału Nauk Medycznych

• Komitet Epidemiologii i Zdrowia Publicznego PAN
• Komitet Fizyki Medycznej, Radiobiologii i Diagnostyki Obrazowej PAN
• Komitet Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN
• Komitet Immunologii i Etiologii Zakażeń Człowieka PAN
• Komitet Nauk Fizjologicznych PAN
• Komitet Nauk Neurologicznych PAN
• Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka PAN
• Komitet Patofizjologii Klinicznej PAN
• Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej PAN
• Komitet Rozwoju Człowieka PAN
• Komitet Terapii i Nauk o Leku PAN

Wydział Nauk o Ziemi i Nauk Górniczych

• Instytut Geofizyki PAN
• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN
• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Instytut Mechaniki Górotworu PAN
• Instytut Nauk Geologicznych PAN
• Instytut Oceanologii PAN
• Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN
• Muzeum Ziemi PAN

Komitety Wydziału Nauk o Ziemi i Nauk Górniczych

• Komitet Geodezji PAN
• Komitet Górnictwa PAN
• Komitet Badań Czwartorzędu PAN
• Komitet Badań Morza PAN
• Komitet Geofizyki PAN
• Komitet Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Komitet Gospodarki Wodnej PAN
• Komitet Inżynierii Środowiska PAN
• Komitet Nauk Geograficznych PAN
• Komitet Nauk Geologicznych PAN
• Komitet Nauk Mineralogicznych PAN

Komitety problemowe

• Komitet Ergonomii PAN
• Komitet „Polska w Zjednoczonej Europie”
• Komitet Badań Polarnych PAN
• Komitet Biotechnologii PAN
• Komitet Etyki w Nauce PAN
• Komitet Naukoznawstwa PAN
• Komitet Problemów Energetyki PAN
• Komitet "Człowiek i Środowisko"
• Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN
• Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus"
• Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN
• Rada Języka Polskiego PAN
• Rada Towarzystw Naukowych PAN
• Rada Upowszechniania Nauki PAN

Jednostki pozawydziałowe

• Archiwum Nauki PAN i PAU
• Archiwum PAN
• Biblioteka Gdańska PAN
• Biblioteka Kórnicka PAN
• Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie
• Centrum Laserowych Technologii Metali im. Henryka Frąckiewicza Politechniki Świętokrzyskiej i PAN
• Międzynarodowe Laboratorium Silnych Pól Magnetycznych i Niskich Temperatur

Inne

• Patronat nad uczelnią Collegium Civitas .
• Placówką Instytutu Nauk Prawnych PAN jest Europejska Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Warszawie.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Polskiej Akademii Nauk
• Informacja NIK o wynikach kontroli funkcjonowania stacji zagranicznych PAN (2003)