Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) – centrowa partia agrarystyczna , powstała 5 maja 1990 z połączenia PSL – Odrodzenie (będącego kontynuacją ZSL ) oraz wilanowskiego PSL .

Program polityczny

Podstawy programu PSL oparte są na zasadach doktryny agraryzmu . PSL opowiada się za interwencjonizmem państwowym (zwłaszcza w rolnictwie) i za zwolnieniem tempa prywatyzacji. Partia popierała wejście Polski do Unii Europejskiej pod warunkiem wynegocjowania korzystnych warunków. Po wejściu Polski do UE partia popiera silną integrację europejską i poszerzanie współpracy z krajami członkowskimi na zasadach partnerskich.

Partia sprzeciwia się: wprowadzeniu podatku liniowego ; przywróceniu kary śmierci , legalizacji eutanazji i aborcji ; rejestracji związków homoseksualnych ; natychmiastowemu zniesieniu poboru do wojska i wprowadzeniu armii zawodowej; legalizacji tzw. " narkotyków miękkich" oraz rozdziałowi państwa od kościołów . Nie popiera likwidacji powiatów .

Postuluje natomiast: propozycję rozwiązania Senatu i powołania izby samorządowej; utrzymanie publicznej edukacji i służby zdrowia; upublicznienie wszystkich teczek peerelowskich służb; poprawienie stosunków z Rosją i Niemcami ; odpolitycznienie mechanizmu i procedur wyboru do KRRiT , NBP , Trybunału Stanu , Trybunału Konstytucyjnego , Sądu Najwyższego , RPO , CBA , ABW ; odbiurokratyzowanie i uproszczenie przepisów prawnych utrudniających prowadzenie działalności gospodarczej; wprowadzenie podatku rodzinnego, umożliwiającego wspólne rozliczanie rodzin; wspieranie ekologicznej agroturystyki i działanie dążące do decentralizacji władzy w Polsce.

Historia PSL

Nazwa PSL nawiązuje do tradycji sięgającej XIX wieku. Bezpośrednim protoplastą organizacji było Stronnictwo Ludowe, założone w 1895 w Rzeszowie przez niezależnych działaczy chłopskich (m.in. Jakub Bojko i Jan Stapiński ), lewicowo-ludową inteligencję ( Bolesław Wysłouch , Maria Wysłouch), część działaczy Związku Stronnictwa Chłopskiego oraz środowisko skupione wokół ks. Stanisława Stojałowskiego . Z ramienia SL w 1897 zasiedli w parlamencie austriackim w Wiedniu pierwsi posłowie niezależnego (tj. bez patronatu kleru i szlachty) ruchu ludowego.

Nazwa Polskie Stronnictwo Ludowe funkcjonuje od 1903. Od tego czasu organizacja wprost wysuwała postulaty niepodległości Polski . W swoim programie głosiła potrzebę równouprawnienia narodowego, politycznego i społecznego Polaków . Postulowała potrzebę reformy austriackiego systemu wyborczego.

Na skutek sporów wewnętrznych w 1913 doszło do podziału na Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast" i Polskie Stronnictwo Ludowe Lewicę .

Czołowymi działaczami byli: Karol Lewakowski , Henryk Rewakowicz , J. Stapiński, J. Bojko, B. Wysłouch i Wincenty Witos . Organami prasowymi: " Przyjaciel Ludu ", " Kurier Lwowski " i " Gazeta Ludowa ".

Długoletnim przewodniczącym (PSL "Piast") i jednym ze współzałożycieli PSL był Wincenty Witos . W dwudziestoleciu międzywojennym PSL był jedną z najsilniejszych partii w Sejmie , a W. Witos trzykrotnie sprawował urząd premiera . Po przewrocie majowym partia została rozbita.

W czasie II wojny światowej działacze dawnego PSL współtworzyli rząd na wygnaniu, a w kraju zorganizowali oddziały partyzanckie współpracujące z AK o nazwie Bataliony Chłopskie . Pod koniec wojny premierem rządu na wychodźstwie został Stanisław Mikołajczyk , lider SL "ROCH" . Bezpośrednio po wojnie wrócił on do Polski i reaktywował partię (SL, potem PSL) . W wyniku zlikwidowania przez władze stalinowskie podziemia niepodległościowego rozbiciu struktur oporu społecznego PSL Mikołajczyka stało się jedyną platformą opozycji, jaka sprzeciwiała się porządkowi wprowadzonemu przez nowe władze. PSL stało się głównym przedmiotem ataku ze strony komunistów, którzy już wcześniej zmontowali swoje Stronnictwo Ludowe. W wyniku rozłamu powstało też PSL "Nowe Wyzwolenie" , które w wyborach startowało oddzielnie. Ataki w trakcie kampanii referendalnej w 1946 oraz wyborczej w 1947 doprowadziły do rozbicia partii na nurt "konserwatywny" i "ugodowy". W czasie kampanii przed wyborami do Sejmu Ustawodawczego w 1947, władze komunistyczne powołały Państwową Komisję Bezpieczeństwa , której zadaniem miało być koordynowanie działań aparatu represji MBP , LWP , UB , MO , ORMO i KBW wobec działaczy ludowych. Aresztowano wówczas ok. 80 tysięcy lokalnych działaczy PSL, bojówki PPR i UB zamordowały skrytobójczo 200 ludowców. Ostatecznie z powodu sfałszowania wyniku wyborów w Sejmie PSL miał 28 mandatów na 444 miejsca. Pod koniec 1948 stronnictwo liczyło tylko ok. 30 tys. członków. Prezesem szczątkowego PSL został Józef Niećko , a resztki partii połączyły się z prokomunistycznym Stronnictwem Ludowym w 1949, tworząc Zjednoczone Stronnictwo Ludowe ( ZSL ).

Katastrofa lotnicza w 2010

Wśród 96 osób lecących 10 kwietnia wraz z prezydentem Lechem Kaczyńskim do Katynia znaleźli się również posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego. Zginęli wówczas członkowie Rady Naczelnej PSL: Leszek Deptuła , Wiesław Woda i Edward Wojtas .

Wybory parlamentarne

1989

Przedostatni prezes ZSL, Roman Malinowski , po wyborach do Sejmu w 1989 i niepowodzeniu misji utworzenia rządu przez Czesława Kiszczaka zawarł porozumienie z Lechem Wałęsą , które odebrało większość w Sejmie PZPR i umożliwiło powstanie rządu Mazowieckiego .

Marszałkiem Sejmu w latach 1989–1991 był z ramienia ZSL , PSL – Odrodzenie , a następnie PSL, Mikołaj Kozakiewicz .

Obecne PSL wywodzi się praktycznie bezpośrednio z ZSL, które zmieniło nazwę na PSL – Odrodzenie. Powstało przez połączenie tej partii z tzw. wilanowskim PSL , co miało miejsce 5 maja 1990 na Kongresie Jedności PSL. Początkowo wpływowe stanowiska w partii zajęli członkowie NSZZ RI "Solidarność , w tym Roman Bartoszcze , który został pierwszym prezesem PSL. Po słabym wyniku Romana Bartoszcze w wyborach prezydenckich w 1990 (7,15% głosów) władzę w PSL przejęła grupa młodych działaczy wywodzących się dawnej młodzieżówki ZSL ( ZMW ) z Waldemarem Pawlakiem na czele, który został nowym prezesem. Stało się to 29 czerwca 1991 w czasie Nadzwyczajnego Kongresu Stronnictwa, na którym przyjęto też statut, program i deklarację ideową partii.

1991

Utworzony przez PSL komitet wyborczy PSL Sojusz Programowy w wyborach parlamentarnych 27 października 1991 zdobył 8,67% głosów i 48 mandatów poselskich. PSL wstrzymało się od głosu przy powoływaniu rządu Jana Olszewskiego a potem go umiarkowanie wspierało, w końcu jednak przeszło do opozycji, głosując w czerwcu 1992 za jego odwołaniem. 5 czerwca 1992 Waldemar Pawlak został wybrany premierem, poparty przez koalicję UD - SLD -PSL- KPN - KLD - PPG , nie udało mu się jednak utworzyć rządu. Po utworzeniu rządu Hanny Suchockiej PSL ponownie przeszło do opozycji.

1993

W wyborach w 1993 (hasła wyborcze: "Żywią, bronią, gospodarują" i "Polsce potrzebny jest dobry gospodarz") PSL zajęło drugie miejsce (15,4% głosów, 132 mandaty poselskie i 36 senatorskich) i utworzyło koalicję rządową z SLD, która mimo licznych kłótni przetrwała do końca kadencji Sejmu. Premierem ponownie został Waldemar Pawlak (do marca 1995). Józef Zych został wicemarszałkiem (później marszałkiem) Sejmu, a Adam Struzik marszałkiem Senatu.

1997

Wybory w 1997 dały PSL 7,3% głosów i 27 mandatów poselskich oraz 3 senatorskie. Słaby wynik spowodował ustąpienie Pawlaka i przejście partii do opozycji. 11 października 1997 na posiedzeniu Rady Naczelnej PSL jego następcą wybrano Jarosława Kalinowskiego . 20 października 1997 Franciszek Jerzy Stefaniuk został, z ramienia PSL, wicemarszałkiem Sejmu. W wyborach samorządowych w 1998 PSL uczestniczyło, wraz z Unią Pracy i Krajową Partią Emerytów i Rencistów , w ramach koalicji Przymierze Społeczne . W dniach 24–25 marca 2000 odbył się VII Kongres PSL pod hasłem "Czas by państwo służyło ludziom', w którym uczestniczyło 703 delegatów. Kongres przyjął nowy program partii. Jarosław Kalinowski ponownie został wybrany prezesem. W nowym składzie Rady Naczelnej przewodniczącym został Franciszek Jerzy Stefaniuk .

2001

W wyborach parlamentarnych w 2001 (hasło wyborcze: "Blisko ludzkich spraw") PSL uzyskało 8,98% głosów, 42 mandaty poselskie i 4 senatorskie. 6 października 2001 Rada Naczelna PSL przyjęła uchwałę o tworzeniu koalicji. Porozumienie koalicyjne z SLD i UP podpisano 9 października 2001. Wicepremierem i ministrem rolnictwa został Jarosław Kalinowski , a ministrem środowiska Stanisław Żelichowski . 19 października 2001 Janusz Wojciechowski został wybrany wicemarszałkiem Sejmu.

1 marca 2003 PSL zostało wyrzucone z koalicji przez premiera Leszka Millera za głosowanie przeciwko jednemu z rządowych projektów. Od tego czasu pozostawało w opozycji do rządu SLD-UP , zbliżając się do ugrupowań prawicowych.

2005

W wyborach parlamentarnych 25 września 2005 PSL uzyskało słabszy, niż w 2001, wynik (6,96% głosów), uzyskując 25 mandatów poselskich i 2 senatorskie, z list PSL startowali m.in. kandydaci Ruchu Autonomii Śląska .

Wyniki PSL w wyborach w 2007 (w poszczególnych powiatach)

2007

W wyborach parlamentarnych 21 października 2007 (hasło wyborcze: Porozumienie Służy Ludziom) PSL uzyskało 8,91% głosów, 31 mandatów poselskich i żadnego senatorskiego, ponownie tworząc najmniejszy klub w parlamencie. PSL utworzyło koalicję rządzącą z PO . Prezes partii Waldemar Pawlak został wicepremierem i ministrem gospodarki , Marek Sawicki ministrem rolnictwa i rozwoju wsi , zaś wiceprezes Jolanta Fedak ministrem pracy i polityki społecznej .

2010

W wyborach uzupełniających do Senatu 20 czerwca w okręgu płocko-ciechanowskim zarządzonych po śmierci senator PiS Janiny Fetlińskiej w katastrofie w Smoleńsku kandydat PSL Michał Boszko uzyskał jedyny w VII kadencji Senatu mandat przypadający partii. Tego samego dnia w okręgu katowickim inny kandydat PSL poniósł porażkę.

Wybory do PE

2004

W wyborach do Parlamentu Europejskiego na PSL zagłosowało 386 340 wyborców, co dało mu 6,34% i 4 miejsca w parlamencie.

2009

W wyborach do PE w 2009 PSL uzyskało 516 146 głosów (7,01%), zajmując 4. miejsce i otrzymując 3 mandaty deputowanych.

Wybory prezydenckie

1990

Jako kandydat partii wystartował Roman Bartoszcze . Zdobył on 1 176 175 głosów (7,15%), co dało mu przedostatnie, 5. miejsce. Przyczyniło się to do przejęcia władzy w PSL przez młodych działaczy wywodzących się dawnej młodzieżówki ZSL ( ZMW ) z Waldemarem Pawlakiem na czele, który został nowym prezesem.

1995

Waldemar Pawlak w listopadzie 1995 wystartował w wyborach prezydenckich, uzyskując 770 417 głosów (4,3%). Dało mu to 5. miejsce spośród 13 kandydatów.

2000

W wyborach prezydenckich w 2000 Krajowa Konwencja Wyborcza PSL wystawiła Jarosława Kalinowskiego , który zdobył 1 047 949 głosów (5,95%). Dało mu to 4. miejsce spośród 12 kandydatów.

2005

Jarosław Kalinowski 10 czerwca 2005 zapowiedział swój start w wyborach na prezydenta Polski z ramienia Polskiego Stronnictwa Ludowego. Jego sztab wyborczy został zarejestrowany 7 lipca 2005. W wyborach poparło go 269 316 wyborców (1,80%), co dało mu 5. miejsce spośród 12 kandydatów.

2010

W przyspieszonych wyborach prezydenckich spowodowanych śmiercią Lecha Kaczyńskiego w katastrofie lotniczej kandydatem na urząd z ramienia partii został Waldemar Pawlak ; uzyskał on 294 273 głosów (1,75%). Dało mu to 5. miejsce spośród 10 kandydatów.

Wybory samorządowe

2002

W wyborach samorządowych w 2002 partia odniosła spory sukces (szczególnie w małych gminach i powiatach): na 46 833 mandatów, PSL uzyskało 4986 (10,65%). Z PSL związanych było 275 z 1569 wójtów i 58 z 773 burmistrzów. PSL współrządziło w wielu sejmikach wojewódzkich – w jednych z SLD, w innych (np. na Mazowszu) z opozycją.

2006

W 2006 ludowcy osiągnęli podobny wynik – 4840 radnych w skali kraju. Ten wynik dał ludowcom pierwsze miejsce (radni w skali kraju). PSL uzyskało najwięcej mandatów radnych w gminach – 3890, w powiatach – 867, w sejmikach wojewódzkich – 83.

Poparcie

Wyniki w wyborach parlamentarnych

Wybory	Poparcie	Zmiana punktów procentowych	Mandaty (Sejm)	Zmiana	Mandaty (Senat)	Zmiana
1991	8,67%	-	48	-	7	-
1993	15,4%	6,73	132	84	36	29
1997	7,3%	8,1	27	105	3	33
2001	8,98%	1,68	42	15	4	1
2005	6,96%	2,02	25	21	2	2
2007	8,91%	1,95	31	6	0	2

Wyniki w wyborach do Parlamentu Europejskiego

Wybory	Poparcie	Zmiana punktów procentowych	Mandaty	Zmiana	L. miejsc dla Polski
2004	6,34%	-	4	-	54
2009	7,01%	0,67	3	1	50

Struktura i działacze

Według informacji partii, skupia ona około 140 tysięcy członków, co czyni ją największą partią w Polsce. Ma rozbudowane struktury terenowe, obejmujące wszystkie województwa, 90% gmin i w około 35% wsi. Najwyższą władzą w PSL jest zwoływany co 4 lata Kongres, a między Kongresami – Rada Naczelna. Najwyższym organem wykonawczym jest Naczelny Komitet Wykonawczy.

Władze partii

Prezes:

• Waldemar Pawlak

Wiceprezesi NKW:

• Jan Bury
• Jolanta Fedak
• Ewa Kierzkowska
• Marek Sawicki

Sekretarze NKW:

• Władysław Kosiniak-Kamysz
• Józef Szczepańczyk

Skarbnik NKW i Przewodniczący Klubu Poselskiego:

• Stanisław Żelichowski

Pozostali członkowie NKW:

Tadeusz Drab, Stanisław Dycha, Andrzej Grzyb , Mikołaj Janowski, Mieczysław Łuczak , Janusz Maćkowiak , Witold Perka, Stanisław Rakoczy , Czesław Siekierski , Adam Struzik , Krzysztof Trawicki .

Przewodniczący Rady Naczelnej:

• Jarosław Kalinowski

Wiceprzewodniczący Rady Naczelnej:

• Alfred Domagalski
• Eugeniusz Grzeszczak
• Franciszek Jerzy Stefaniuk
• Józef Zych

Organizacją młodzieżową PSL jest Forum Młodych Ludowców , dawniej był nią Związek Młodzieży Wiejskiej (ZMW), który jednak całkowicie się usamodzielnił i stał się organizacją apolityczną.

Prezesi PSL

• Roman Bartoszcze – od 5 maja 1990 do 29 czerwca 1991
• Waldemar Pawlak – od 29 czerwca 1991 do 11 października 1997
• Jarosław Kalinowski – od 11 października 1997 do 16 marca 2004
• Janusz Wojciechowski – od 16 marca 2004 do 29 stycznia 2005
• Waldemar Pawlak – od 29 stycznia 2005

Prezesi Honorowi PSL

• Franciszek Kamiński – od 5 maja 1990 do 24 lutego 2000 (zmarł)
• Tadeusz Nowak – od 29 czerwca 1991 do 10 lutego 1994 (zmarł)
• Antoni Podraza – od 16 marca 2004 do 28 stycznia 2008 (zmarł)

Posłowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VI kadencji

• Krzysztof Borkowski – od 24 czerwca 2009, zastąpił Jarosława Kalinowskiego
• Jan Bury – sekretarz stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa
• Bronisław Dutka
• Eugeniusz Grzeszczak – sekretarz stanu w KPRM
• Stanisław Kalemba
• Jan Kamiński
• Mieczysław Kasprzak
• Ewa Kierzkowska – wicemarszałek Sejmu
• Eugeniusz Kłopotek
• Adam Krzyśków
• Jan Łopata
• Mieczysław Łuczak
• Mirosław Maliszewski
• Stanisław Olas
• Andrzej Pałys
• Mirosław Pawlak
• Waldemar Pawlak – wiceprezes Rady Ministrów i minister gospodarki
• Janusz Piechociński
• Józef Racki
• Stanisław Rakoczy
• Wiesław Rygiel – od 5 maja 2010, zastąpił Leszka Deptułę
• Marek Sawicki – minister rolnictwa i rozwoju wsi
• Tadeusz Sławecki
• Aleksander Sopliński – od 23 listopada 2007, zastąpił Adama Struzika
• Marian Starownik – od 20 maja 2010, zastąpił Edwarda Wojtasa
• Franciszek Stefaniuk
• Andrzej Sztorc – od 5 maja 2010, zastąpił Wiesława Wodę
• Piotr Walkowski – od 24 czerwca 2009, zastąpił Andrzeja Grzyba
• Stanisław Witaszczyk
• Józef Zych
• Stanisław Żelichowski – szef klubu PSL

Byli posłowie PSL w Sejmie VI kadencji:

• Leszek Deptuła – do 10 kwietnia 2010, zginął w katastrofie lotniczej
• Andrzej Grzyb – do 10 czerwca 2009, wybrany na posła do Parlamentu Europejskiego
• Jarosław Kalinowski – do 10 czerwca 2009, wybrany na posła do Parlamentu Europejskiego
• Adam Struzik , nie złożył ślubowania – pozostał na stanowisku marszałka województwa mazowieckiego
• Wiesław Woda – do 10 kwietnia 2010, zginął w katastrofie lotniczej
• Edward Wojtas – do 10 kwietnia 2010, zginął w katastrofie lotniczej

Senator VII kadencji

• Michał Boszko – od 2 lipca 2010, wybrany w wyborach uzupełniających

Posłowie do Parlamentu Europejskiego (od 2009)

• Andrzej Grzyb
• Jarosław Kalinowski
• Czesław Siekierski

Wszyscy posłowie PSL należą w Parlamencie Europejskim do Europejskiej Partii Ludowej .

Posłowie do Parlamentu Europejskiego (2004–2009)

• Mieczysław Janowski (bezpartyjny), Unia na rzecz Europy Narodów – od kwietnia 2009, wybrany z listy Prawa i Sprawiedliwości
• Czesław Siekierski , Europejska Partia Ludowa - Europejscy Demokraci

Pozostali eurodeputowani PSL: Zbigniew Kuźmiuk , Zdzisław Podkański i Janusz Wojciechowski zostali usunięci z szeregów partii 4 lutego 2006 po przejściu do grupy UEN . Następnie założyli oni PSL "Piast" .

Posłowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej V kadencji

poseł, liczba głosów

• Edmund Borawski 5311 głosów
• Jan Bury 12 050 głosów
• Bronisław Dutka 5469 głosów
• Eugeniusz Grzeszczak 5181 głosów
• Andrzej Grzyb 7986 głosów
• Stanisław Kalemba 7830 głosów
• Jarosław Kalinowski 15 855 głosów
• Mieczysław Kasprzak 7795 głosów
• Andrzej Kłopotek 2338 głosów – od 5 grudnia 2006, zastąpił Zbigniewa Sosnowskiego
• Mirosław Krajewski 11 333 głosy – od 24 sierpnia 2007, poprzednio poseł niezrzeszony, wybrany z listy Samoobrony RP
• Jan Łopata 8033 głosy
• Mieczysław Łuczak 6105 głosów
• Mirosław Maliszewski 6954 głosy
• Waldemar Nowakowski 4170 głosów – od 24 sierpnia 2007, poprzednio poseł niezrzeszony, wybrany z listy Samoobrony RP
• Krystyna Ozga 8250 głosów
• Andrzej Pałys 5055 głosów
• Mirosław Pawlak 6684 głosy
• Waldemar Pawlak 13 202 głosy
• Marek Sawicki 6527 głosów
• Tadeusz Sławecki 6879 głosów
• Henryk Smolarz 4534 głosy
• Aleksander Sopliński 2589 głosów
• Zbigniew Sosnowski 5937 głosów – do 26 listopada 2006, wybrany na radnego powiatu brodnickiego
• Franciszek Stefaniuk 8336 głosów
• Zbigniew Włodkowski 2842 głosy
• Wiesław Woda 8818 głosów
• Józef Zych 9566 głosów
• Stanisław Żelichowski 3532 głosy

Senatorowie VI kadencji, członkowie Koła Senatorów Niezależnych i Ludowych

• Aleksander Bentkowski 60 346 głosów, w Kole Senatorów Niezależnych i Ludowych od 21 grudnia 2005 do 4 listopada 2007
• Lesław Podkański 79 714 głosów, w Kole Senatorów Niezależnych i Ludowych od 21 grudnia 2005 do 4 listopada 2007

Zobacz też

• Politycy Polskiego Stronnictwa Ludowego

• Polskie Stronnictwo Ludowe (1895-1913)
• Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast" (1913-1931)
• Stronnictwo Ludowe
• Polskie Stronnictwo Ludowe (1945-1949)
• Zjednoczone Stronnictwo Ludowe
• Polskie Stronnictwo Ludowe - Odrodzenie
• Polskie Stronnictwo Ludowe (wilanowskie)
• Polskie Stronnictwo Ludowe Piast (po 2006)

• centrum
• agraryzm
• scena polityczna
• partie polityczne Polski
• Forum Młodych Ludowców
• Europejska Partia Ludowa - Europejscy Demokraci

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna witryna internetowa PSL