Połock (
biał.
Полацк (Połack), biał.-
taraszk.
Полацак,
ros.
Полоцк) – miasto na
Białorusi
, u ujścia Połoty do
Dźwiny
, ok. 82,8 tys. mieszkańców (2010). Centrum
rejonu połockiego
. Przemysł elektromaszynowy (w tym zbrojeniowy), chemiczny, odzieżowy, skórzano-obuwniczy, mineralny, drzewny, spożywczy, węzeł komunikacyjny,
port lotniczy
; muzea.
Historia
Powieść minionych lat
wymienia po raz pierwszy Połock pod datą 862. Według Latopisu Nikonowskiego, już w 865 gród został zdobyty przez kijowskie drużyny
Dira
i
Askolda
i do połowy
X w
pozostawał w zależności od
Rusi
. W połowie wieku wraz z całym
Księstwem Połockim
uniezależnia się pod rządami księcia
Rogwołoda
, którego ok.
980
r.pokonuje, zabija i ponownie wciela Połock do
Rusi Kijowskiej
, książę kijowski
Włodzimierz Wielki
. Jednak jego syn z córką
Rogwołoda
Rognedą
-
Iziasław
praktycznie uniezależnia Połock od
Kijowa
. W okresie panowania
Wsiesława Czarodzieja
, powstaje najsłynniejsza budowla miasta -
Sobór św. Zofii
. Mimo przyjęcia chrześcijaństwa miasto pozostaje nadal ośrodkiem tolerowanego przez władze pogaństwa[2]. Dzięki sprzecznościom wewnętrznym i rozbiciu dzielnicowemu
Rusi Kijowskiej
połocka linia
Rurykowiczów
utrzymuje (z krótkimi przerwami) do początków
XV w
. niezależność państwa, a Połock - status
stolicy
Księstwa Połockiego
.
Na początku
XIV
w. księstwo połockie opanowali Litwini. Stało się ono uposażeniem młodszych synów
wielkich książąt
. Odrębność księstwa zlikwidował wielki książę
Witold
i oddał je w zarząd mianowanym przez siebie
starostom
. Miastu w
1498
r. nadano
prawo magdeburskie
, co znacznie przyspieszyło jego rozwój. Reforma administracyjna z początków
XVI
w. przeprowadzona przez
Aleksandra Jagiellończyka
uczyniła z byłego księstwa
województwo
i Połock w latach
1500
-
1793
był stolicą
województwa połockiego
Wielkiego Księstwa Litewskiego
. W czasie
wojny litewsko-rosyjskiej 1558-1570
wojska moskiewskie
cara
Iwana IV Groźnego
zdobyły miasto
15 lutego
1563
, topiąc w Dźwinie wszystkich połockich
Żydów
. Dzięki późniejszej
unii lubelskiej
z 1569 między Polską i Litwą, inicjatywę odzyskania utraconych terytoriów na wschodzie podjęły wojska polskie króla
Stefana Batorego
, które przy wsparciu sił litewskich i węgierskich
30 sierpnia
1579
odbiły Połock oraz część województwa połockiego. Sukces ten stał się preludium do późniejszych znakomitych sukcesów Batorego na terenach wschodniej Europy.
Stefan Batory założył w mieście słynne kolegium
jezuitów
, w którym pierwszym rektorem był ksiądz
Piotr Skarga
, m.in. wykładał tu
Maciej Kazimierz Sarbiewski
(
1626
-
1628
), wybitny poeta. Później (w latach
1635
-
1638
) rektorem był ksiądz
Wojciech Slaski
, a dwukrotnie (w latach 1663-1670 i 1675-1677) rektorem był
Mikołaj Slaski
. W latach 1633-36, a w 1637-38 jako prefekt kolegium pracował św.
Andrzej Bobola
.
W
1617
biskupem Połocka został św.
Jozafat Kuncewicz
.
W
1705
r. miała tu miejsce
masakra bazylianów
dokonana przez cara
Piotra I
, który zamierzał zniszczyć
unię brzeską
. Połock znajdował się na terenie
I Rzeczypospolitej
do
1772
r. Od
1793
w
imperium rosyjskim
i później w
ZSRR
. Od
1991
miasto w niepodległej Białorusi. W XII w. w Połocku żyła i pracowała św.
Eufrozyna Połocka
.
Flaga Połocka została ustanowiona
20 stycznia
2006 ukazem prezydenta Białorusi nr 36[3].
Galeria
Widok na cerkiew Mądrości Bożej (Sofijską) | | |
Zabytki
- kościół jezuitów (
katedra
) św. Mikołaja i kolegium
-
Sobór św. Zofii w Połocku
(Sofijska,
1748
-65, arch.
Jan Krzysztof Glaubitz
). Katedra znajduje się na dawnym wzgórzu zamkowym.
- Cerkiew Św. Spasa
- Klasztor Bernardynów z 1758 r.
- Klasztor franciszkanów w Połocku z 1628 r.
- Cerkiew Objawienia Pańskiego i monaster
- Monaster prawosławny
- Cerkiew Objawienia Pańskiego
- Kościół Św. Andrzeja Boboli z 1997 r.
- Zbór protestancki z 1900 roku
- Cmentarz
- dom
cara
Rosji
Piotra I
- kościół dominikanów
- kościół Matki Boskiej
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne