Preludium, praeambulum gatunek muzyczny. Początkowo, w XV w. był to krótki utwór figuracyjny z fragmentami akordowymi improwizowany na organach lub lutni, ułatwiający śpiewakom i wykonawcom intonowanie (tzn. ustalający tonację przed rozpoczęciem śpiewu). Po 1650 r. weszło w skład sonaty kameralnej i suity jako ich pierwsza część. Pojawiało się także w połączeniu z fugą , np. dwa tomy preludiów i fug , uporządkowanych chromatycznie napisał Jan Sebastian Bach . Podobne cykle komponowano jednak wcześniej (np. Girolamo Frescobaldi ), ale także później (np. Ferruccio Busoni ). Powstawały też pojedyncze preludia z fugami (np. Johannes Brahms , Cesar Franck , Max Reger , Arthur Honegger : Prelude, arioso et fughetta sur le nom de BACH). Preludium jako krótki, samodzielny utwór instrumentalny powstało w okresie romantyzmu . Jego twórcą był Fryderyk Chopin , autor cyklu 24 preludiów fortepianowych op. 28 (łącznie skomponował 26 preludiów). Tradycję tę podjęło wielu kompozytorów. W Rosji - przede wszystkim Siergiej Rachmaninow i Aleksandr Skriabin ). We Francji impresjonistyczne preludia na fortepian tworzył Claude Debussy ) (2 zeszyty po 12 preludiów), a później Olivier Messiaen . Preludia komponował też George Gershwin i Alberto Ginastera. Również obecnie kompozytorzy nazywają swoje utwory preludiami (przykładem - preludia na fortepian Krzysztofa Meyera ).

W muzyce orkiestrowej preludia komponowano jako wstępy do oper (od uwertur różniły się tym, iż łączyły się bezpośrednio z muzyką I sceny): Richard Wagner - preludia do Złota Renu oraz Tristana i Izoldy, Giuseppe Verdi - do opery Aida.

"Preludium" pojawia się w tytułach dwóch słynnych dzieł orkiestrowych z XIX wieku. Franciszek Liszt skomponował poemat symfoniczny Preludia, Claude Debussy - Preludium: Popołudnie fauna (1892-94), uważane za początek impresjonizmu w muzyce.

Zobacz też: interludium , postludium