Prezydent Stanów Zjednoczonych |
Pieczęć prezydenta USA |
Obecny Prezydent |
 | Pieczęć prezydenta USA |
Barack Obama
|
Stanowisko |
Data utworzenia |
1789
|
Pierwszy Prezydent |
George Washington
|
Miejsce w linii sukcesji prezydenckiej | Pierwsze |
Prezydent Stanów Zjednoczonych – głowa państwa, szef administracji federalnej, naczelny dowódca sił zbrojnych, szef rządu, a także lider swojej partii. Konstytucja nadała mu wiele prerogatyw, co sprawia, iż zajmuje on kluczowe miejsce w systemie politycznym
Stanów Zjednoczonych
.
Kadencja
Prezydent jest wybierany na cztery lata; wybory zawsze odbywają się w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada roku podzielnego przez cztery. Od
1937
zaprzysiężenie odbywa się
20 stycznia
następnego roku, o godzinie 12 czasu waszyngtońskiego (18.00 czasu polskiego), do
1933
r. miało to miejsce
4 marca
. Liczba kadencji jest konstytucyjnie ograniczona do dwóch. Jeżeli jednak wiceprezydent obejmuje opróżniony urząd w trakcie trwania kadencji dotychczasowego prezydenta przez okres dłuższy niż dwa lata, wtedy może być wybrany tylko jeden raz. Poprawkę regulującą ten problem wprowadzono w roku
1951
, przedtem istniało niepisane prawo ograniczające liczbę kadencji do dwóch, który to zwyczaj złamał jedynie
Franklin Delano Roosevelt
(wybrany w
1940
na trzecią i w
1944
na czwartą kadencję). W przypadku śmierci, zrzeczenia się lub usunięcia z urzędu dotychczasowej głowy państwa, prezydentem zostaje wiceprezydent, który jest wybierany wspólnie z prezydentem. Dotychczas w historii
USA
działo się tak dziewięć razy; po raz pierwszy w
1841
r. kiedy wiceprezydent
John Tyler
został prezydentem po śmierci
Williama Henry'ego Harrisona
, a po raz ostatni w
1974
roku, kiedy
Gerald Ford
wstąpił do
Białego Domu
po rezygnacji
Richarda Nixona
. Wiceprezydent "dokańcza" wtedy kadencję swego poprzednika.
Sposób wyboru
Prezydent
USA
jest wybierany w wyborach pośrednich[1]. W dniu głosowania wybiera się teoretycznie,
elektorów
, tworzących
Kolegium Elektorów
. Ciało to nigdy nie konstytuuje się, a jego członkowie są - dla większości wyborców - anonimowi; elektorzy z każdego stanu zbierają się w pierwszy poniedziałek po drugiej środzie grudnia w siedzibie władz stanowych i tam oddają głosy. Zgodnie z art. II Konstytucji Stanów Zjednoczonych o sposobie doboru elektorów decyduje stanowa legislatura (a zatem wcale nie musieliby oni być wybierani w głosowaniu powszechnym, zresztą w XIX wieku wiele stanów praktykowało wybór elektorów przez stanowe legislatywy). System ten (liczba miejsc w kolegium zależy od liczby reprezentantów + 2 senatorów danego stanu) zakłada, że kandydat, który uzyskał choćby jeden głos przewagi w danym stanie uzyskuje cały pakiet jego głosów; system ten (który nie obowiązuje w Nebrasce i Maine, które umożliwiają wybór elektorów z różnych partii) ma swoje wady. Zdarza się bowiem, że kandydat, który uzyskał mniejszość w głosowaniu powszechnym, uzyskuje przewagę w kolegium elektorskim i zostaje prezydentem. Taka sytuacja miała miejsce w latach:
1824
,
1876
,
1888
i niedawno w
2000
.
Od początku istnienia
USA
istnieją dwie główne partie polityczne, które praktycznie zmonopolizowały władzę w tym kraju. Najstarszą z nich jest powstała w końcu XVIII wieku
Partia Demokratyczna
(wcześniej znana jako partia Republikańska i Republikańsko-Demokratyczna), której przeciwnikiem było początkowo stronnictwo Federalistów, potem
Partia Wigów
a obecnie powstała w latach 50. XIX wieku
Partia Republikańska
. Obecnie w Białym Domu zasiada demokrata
Barack Obama
, wybrany na pierwszą kadencję w wyborach
4 listopada
2008
roku.
Nigdy w historii USA nie zdarzyło się (prócz
pierwszych wyborów
, które wygrał bezpartyjny
Washington
), aby wybory wygrał kandydat niezależny lub reprezentujący tzw. "trzecie partie"[2]. Jednak udawało im się niekiedy uzyskać poważne poparcie, jak w roku
1912
, kiedy kandydat Partii Postępowej i były prezydent
Theodore Roosevelt
zajął drugie miejsce przed oficjalnym kandydatem republikanów (w tych samych wyborach socjalista Eugene Victor Debs uzyskał około miliona głosów), w roku
1968
kiedy gubernator
Alabamy
George Wallace
uzyskał około 10 milionów głosów i 46 w kolegium elektorskim, co umożliwiło wobec podziału w obozie demokratów zwycięstwo
Nixonowi
oraz w latach
1992
i
1996
, kiedy kandydat Partii Reform
Ross Perot
uzyskał kolejno 19 milionów i osiem milionów głosów, co dało zwycięstwo
Billowi Clintonowi
.
Lista
Urząd prezydenta sprawowały dotąd 43 osoby. Różnica pomiędzy liczbą osób, a numeracją prezydentów (obecnie urząd ten sprawowany jest przez 44 prezydenta) wynika z faktu, że
Stephen Grover Cleveland
sprawował go dwukrotnie, jako dwudziesty drugi (
1885
-
1889
) i dwudziesty czwarty prezydent USA (
1893
-
1897
). Jego kadencje zostały rozdzielone prezydenturą dwudziestego trzeciego prezydenta USA
Benjamina Harrisona
(
1889
-
1893
).
l.p. | Prezydent | | Data objęcia urzędu | Data złożenia urzędu | Partia |
Wiceprezydent
|
---|
1 |
George Washington
| |
30 kwietnia
1789
|
4 marca
1797
| bezpartyjny |
John Adams
|
2 |
John Adams
| |
4 marca
1797
|
4 marca
1801
|
federalista
|
Thomas Jefferson
|
3 |
Thomas Jefferson
| |
4 marca
1801
|
4 marca
1809
|
demokratyczny republikanin
|
Aaron Burr
i
George Clinton
[3] |
4 |
James Madison
| |
4 marca
1809
|
4 marca
1817
|
demokratyczny republikanin
|
Elbridge Gerry
[3] |
5 |
James Monroe
| |
4 marca
1817
|
4 marca
1825
|
demokratyczny republikanin
|
Daniel Tompkins
|
6 |
John Quincy Adams
| |
4 marca
1825
|
4 marca
1829
|
demokratyczny republikanin
|
John C. Calhoun
|
7 |
Andrew Jackson
| |
4 marca
1829
|
4 marca
1837
|
demokrata
|
John C. Calhoun
[4] i
Martin Van Buren
|
8 |
Martin Van Buren
| |
4 marca
1837
|
4 marca
1841
|
demokrata
|
Richard Johnson
|
9 |
William Henry Harrison
[5] | |
4 marca
1841
|
4 kwietnia
1841
|
wig
|
John Tyler
|
10 |
John Tyler
| |
4 kwietnia
1841
|
4 marca
1845
|
wig
[6] | brak |
11 |
James Knox Polk
| |
4 marca
1845
|
4 marca
1849
|
demokrata
|
George Dallas
|
12 |
Zachary Taylor
[5] | |
4 marca
1849
[7] |
9 lipca
1850
|
wig
|
Millard Fillmore
|
13 |
Millard Fillmore
| |
9 lipca
1850
|
4 marca
1853
|
wig
| brak |
14 |
Franklin Pierce
| |
4 marca
1853
|
4 marca
1857
|
demokrata
|
William R. King
[8] |
15 |
James Buchanan
| |
4 marca
1857
|
4 marca
1861
|
demokrata
|
John Breckinridge
|
16 |
Abraham Lincoln
[9] | |
4 marca
1861
|
15 kwietnia
1865
|
republikanin
|
Hannibal Hamlin
i
Andrew Johnson
|
17 |
Andrew Johnson
| |
15 kwietnia
1865
|
4 marca
1869
|
demokrata
[10] | brak |
18 |
Ulysses Simpson Grant
| |
4 marca
1869
|
4 marca
1877
|
republikanin
|
Schuyler Colfax
i
Henry Wilson
[8] |
19 |
Rutherford Birchard Hayes
| |
4 marca
1877
|
4 marca
1881
|
republikanin
|
William Wheeler
|
20 |
James Abram Garfield
[9] | |
4 marca
1881
|
19 września
1881
|
republikanin
|
Chester Arthur
|
21 |
Chester Alan Arthur
| |
19 września
1881
|
4 marca
1885
|
republikanin
| brak |
22 |
Stephen Grover Cleveland
| |
4 marca
1885
|
4 marca
1889
|
demokrata
| Thomas A. Hendricks[8] |
23 |
Benjamin Harrison
| |
4 marca
1889
|
4 marca
1893
|
republikanin
|
Levi Parsons Morton
|
24 |
Stephen Grover Cleveland
| |
4 marca
1893
|
4 marca
1897
|
demokrata
|
Adlai Ewing Stevenson I
|
25 |
William McKinley
[9] | |
4 marca
1897
|
14 września
1901
|
republikanin
|
Garret Hobart
[8] i
Theodore Roosevelt
|
26 |
Theodore Roosevelt, Jr.
| |
14 września
1901
|
4 marca
1909
|
republikanin
| brak, potem
Charles W. Fairbanks
|
27 |
William Howard Taft
| |
4 marca
1909
|
4 marca
1913
|
republikanin
|
James Sherman
[8] |
28 |
Thomas Woodrow Wilson
| |
4 marca
1913
|
4 marca
1921
|
demokrata
|
Thomas Marshall
|
29 |
Warren Gamaliel Harding
[5] | |
4 marca
1921
|
2 sierpnia
1923
|
republikanin
|
Calvin Coolidge
|
30 |
John Calvin Coolidge, Jr.
| |
2 sierpnia
1923
|
4 marca
1929
|
republikanin
| brak, potem
Charles Dawes
|
31 |
Herbert Clark Hoover
| |
4 marca
1929
|
4 marca
1933
|
republikanin
|
Charles Curtis
|
32 |
Franklin Delano Roosevelt
[5] | |
4 marca
1933
|
12 kwietnia
1945
|
demokrata
|
John Nance Garner
,
Henry Wallace
i
Harry Truman
|
33 |
Harry Truman
| |
12 kwietnia
1945
|
20 stycznia
1953
|
demokrata
| brak, potem
Alben Barkley
|
34 |
Dwight David Eisenhower
| |
20 stycznia
1953
|
20 stycznia
1961
|
republikanin
|
Richard Nixon
|
35 |
John Fitzgerald Kennedy
[9] | |
20 stycznia
1961
| †
22 listopada
1963
|
demokrata
|
Lyndon B. Johnson
|
36 |
Lyndon Baines Johnson
| |
22 listopada
1963
|
20 stycznia
1969
|
demokrata
| brak, potem
Hubert Humphrey
|
37 |
Richard Milhous Nixon
[11] | |
20 stycznia
1969
|
9 sierpnia
1974
|
republikanin
|
Spiro T. Agnew
[4], brak, potem
Gerald Ford
|
38 |
Gerald Rudolph Ford, Jr.
| |
9 sierpnia
1974
|
20 stycznia
1977
|
republikanin
| brak, potem
Nelson Rockefeller
|
39 |
James Earl "Jimmy" Carter, Jr.
| |
20 stycznia
1977
|
20 stycznia
1981
|
demokrata
|
Walter Mondale
|
40 |
Ronald Wilson Reagan
| |
20 stycznia
1981
|
20 stycznia
1989
|
republikanin
|
George H. W. Bush
|
41 |
George Herbert Walker Bush
| |
20 stycznia
1989
|
20 stycznia
1993
|
republikanin
|
James Danforth Quayle III
|
42 |
William Jefferson "Bill" Clinton
| |
20 stycznia
1993
|
20 stycznia
2001
|
demokrata
|
Albert Arnold Gore, Jr.
|
43 |
George Walker Bush, Jr.
| |
20 stycznia
2001
|
20 stycznia
2009
|
republikanin
|
Richard B. Cheney
|
44 |
Barack Hussein Obama, Jr.
| |
20 stycznia
2009
| obecnie sprawuje urząd |
demokrata
|
Joe Biden
|
Byli prezydenci
Zgodnie z prawem ustalonym we wczesnych latach 60. XX wieku byłym prezydentom USA (jak i wiceprezydentom) przysługuje, po odejściu z urzędu, dożywotnie uposażenie w wysokości pensji sekretarza gabinetu, dodatki na fundusze reprezentacyjne i prowadzenie biura, oraz ochrona osobista
Secret Service
. Każdy były prezydent zakłada też bibliotekę własnego imienia, gdzie gromadzi dane związane ze swoją prezydenturą. Niektórzy też własne fundacje. Przywileje te są niezbywalne, chyba że prezydent zostanie usunięty z urzędu i ich pozbawiony. Można się też ich zrzec. Tak uczynił w latach 80.
Richard Nixon
, który zrezygnował z ochrony osobistej.
W 1994 roku Kongres zdecydował, że każdemu prezydentowi, który obejmie urząd po 1 Stycznia 1997 roku będzie przysługiwała ochrona przez okres 10 lat po odejściu z urzędu, do 1997 roku wszyscy byli prezydenci i ich rodziny byli pod ochroną
Secret Service
do momentu śmierci prezydenta. Ostatnim prezydentem który będzie miał dożywotnią ochronę jest
Bill Clinton
. Po zamachach terrorystycznych z 11 Września 2001 w Kongresie toczy się debata nad przywróceniem byłym prezydentom dożywotniej ochrony. Pierwszym byłym prezydentem z maksymalnie 10 letnią ochroną był
George W. Bush
Często prezydenci prowadzą na emeryturze aktywne życie, jak np.
Jimmy Carter
, będący autorem wielu bestsellerowych książek, międzynarodowym działaczem humanitarnym i na rzecz praw człowieka, za co wyróżniono go
Pokojową Nagrodą Nobla
w roku
2002
.
William H. Taft
został zaś
Prezesem Sądu Najwyższego
z nominacji
Warrena Hardinga
.
Obecnie żyje czterech byłych prezydentów:
Najdłużej żyjącym prezydentem na emeryturze był
Herbert Hoover
(
1933
-
1964
), zaraz po nim
Gerald Ford
(
1977
-
2006
). Najkrócej, bo zaledwie kilka miesięcy,
James Knox Polk
.
Nietypowe sytuacje
Na mapie zaznaczono stany, w których urodzili się prezydenci USA
- Czterej prezydenci zostali zamordowani w czasie pełnienia urzędu:
Oznacza to, że ponad 9% urzędujących prezydentów zostało zamordowanych. Obecnie każdy prezydent USA, także po zakończeniu kadencji, jest chroniony przez
Secret Service
.
- Czterej prezydenci zmarli z przyczyn naturalnych w trakcie pełnienia urzędu:
- Jeden prezydent ustąpił ze stanowiska:
- Dwaj prezydenci byli poddani procedurze usunięcia z urzędu, ale zostali uniewinnieni przez
Senat USA
:
- Czterech prezydentów objęło urząd, mimo że przegrali w głosowaniu powszechnym (w wypadku Adamsa należy zauważyć, że w XIX wieku wiele stanów, np.
Delaware
,
Karolina Południowa
nie przeprowadzały powszechnych wyborów elektorów, których wybierała stanowa legislatywa, zatem nie wiadomo, jakie faktycznie poparcie mieli kandydaci w całym kraju):
- Pięciu prezydentów, którzy zostali wybrani lub mianowani na stanowisko wiceprezydenta i objęli najwyższy urząd w wyniku sukcesji, nigdy nie zostało wybranych na prezydenta:
- Jeden prezydent był jedynym w historii wiceprezydentem i prezydentem nie z wyboru, a z nominacji (w wyniku zastosowania 25. Poprawki do Konstytucji):
- Czterej wiceprezydenci, którzy objęli rządy w wyniku sukcesji, zostali potem wybrani na kolejną kadencję:
Pierwszy lotniskowiec USN nazwany imieniem Prezydenta Unii, to CV 42 "Franklin D Roosevelt" Pierwszy Prezydent Unii, który żywy doczekał wodowania lotniskowca swego imienia - to Ronald W Reagan (1911-2004). Okręt nazwany imieniem Reagana to CVN-76.
W historii
Stanów Zjednoczonych
ośmiu prezydentów zmarło podczas sprawowania urzędu[12]. Spośród nich czterech zostało zamordowanych, zaś pozostali zginęli z przyczyn naturalnych[13] We wszystkich ośmiu przypadkach
wiceprezydent Stanów Zjednoczonych
przejmował stanowisko prezydenta, na skutek
linii sukcesji prezydenckiej w USA
[14]. Pierwszym prezydentem, który zmarł w czasie pełnienia kadencji był
William Henry Harrison
, który jest także najkrócej urzędującym prezydentem USA (31 dni)[15].
Franklin Delano Roosevelt
sprawował funkcję głowy państwa najdłużej spośród wszystkich prezydentów USA, łącznie trzy pełne kadencje oraz 82 dni czwartej, w sumie 4422 dni[16].
William Henry Harrison zmarł
4 kwietnia
1841
r. na
zapalenie płuc
[15]. Niecałe dziesięć lat później,
9 lipca
1850
, na
zapalenie żołądka
zmarł
Zachary Taylor
[17].
15 kwietnia
1865
w Teatrze Forda aktor
John Wilkes Booth
, oddał strzały w kierunku
Abrahama Lincolna
. Prezydent zmarł następnego dnia, o godzinie 7:22[18]. Szesnaście lat później,
19 września
1881
r.,
James Garfield
został zastrzelony przez
Charlesa Guiteau
[19] . Dwadzieścia lat po morderstwie Garfielda, na skutek ran odniesionych po strzale
Leona Czolgosza
, zmarł prezydent
William McKinley
[20].
2 sierpnia
1923
na
zawał serca
umarł
Warren Harding
[21].
Franklin Delano Roosevelt
w wieku 39 lat uległ wypadkowi podczas wakacji w
Kanadzie
, wskutek czego do końca życia poruszał się na wózku inwalidzkim.
12 kwietnia
1945
zmarł z powodu krwotoku mózgowego[16]. Ostatnim prezydentem, który umarł podczas sprawowania swojej funkcji jest
John F. Kennedy
.
22 listopada
1963
podczas kampanii wyborczej w
Dallas
został zastrzelony przez
Lee Harveya Oswalda
[22].
Prezydenci Stanów Zjednoczonych, którzy zmarli podczas pełnienia kadencji
nr kadencji | Prezydent | Rok elekcji | Długość kadencji (dni) | Data śmierci | Przyczyna śmierci | Wiek | następca | Źr. |
---|
9 | Harrison, William Henry
William Henry Harrison
| 1840 | 31 |
4 kwietnia
1841
|
zapalenie płuc
| 68 | Tyler, John
John Tyler
| [15] |
12 | Taylor, Zachary
Zachary Taylor
| 1848 | 491 |
9 lipca
1850
|
zakażenie żołądka
| 65 | Fillmore, Millard
Millard Fillmore
| [17] |
16 | Lincoln, Abraham
Abraham Lincoln
| 1860, 1864 | 1503 |
15 kwietnia
1865
[23] | zamordowany przez
Johna Wilkesa Bootha
| 56 | Johnson, Andrew
Andrew Johnson
| [18] |
20 | Garfield, James
James Garfield
| 1880 | 199 |
19 września
1881
| zamordowany przez
Charlesa Guiteau'a
| 49 | Arthur, Chester
Chester Arthur
| [19] |
25 | McKinley, William
William McKinley
| 1896, 1900 | 1654 |
14 września
1901
| zastrzelony przez
Leona Czolgosza
| 58 | Roosevelt, Theodore
Theodore Roosevelt
| [20] |
29 | Harding, Warren
Warren Harding
| 1920 | 881 |
2 sierpnia
1923
|
zawał serca
| 57 | Coolidge, Calvin
Calvin Coolidge
| [21] |
32 | Roosevelt, Franklin Delano
Franklin Delano Roosevelt
| 1932, 1936, 1940, 1944 | 4422 |
12 kwietnia
1945
|
krwotok śródmózgowy
| 63 | Truman, Harry
Harry Truman
| [16] |
35 | Kennedy, John Fitzgerald
John Fitzgerald Kennedy
| 1960 | 1036 |
22 listopada
1963
| zastrzelony przez
Lee Harvey'a Oswalda
| 46 | Johnson, Lyndon B.
Lyndon B. Johnson
| [22] |
Kadencje prezydentów USA

Prezydenci amerykańscy wobec spraw polskich
Związki polsko-amerykańskie sięgają czasów wojny o niepodległość (
1776
-
1783
), w której uczestniczyli również Polacy, z których najważniejsi to Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski. Pierwszy prezydent USA, Jerzy Waszyngton, spotykał się z Polakami jeszcze przed objęciem prezydentury. Kościuszko uratował mu życie.
William Henry Harrison (prezydent
1841
r.) jeszcze jako kongresman wygłosił w
1818
r. przemówienie w Kongresie w związku ze śmiercią Kościuszki. Powstanie listopadowe w latach
1830
-
31
przypada na okres prezydentury Andrew Jacksona. Do Stanów Zjednoczonych przybyła wtedy znacząca grupa uchodźców politycznych, będących uczestnikami tego powstania. Wtedy też z jego reperkusjami spotkał się James Buchanan, poseł amerykański w Petersburgu w latach
1832
-
33
i prezydent w latach
1857
-
1861
.
Następca Buchanana, Abraham Lincoln (
1861
-
1865
) zasiadał w Białym Domu w czasie, gdy w USA trwała wojna secesyjna, a w Królestwie Polskim powstanie styczniowe. Prezydent zachował w nim neutralność, gdyż w wojnie secesyjnej carska Rosja popierała Unię, a Lincoln nie chciał zrażać do siebie ważnego sojusznika, aczkolwiek sekretarz stanu William Henry Seward nie wierzył w możliwość sukcesu powstania.
Dziesięciu prezydentów urzędujących w latach
1865
-
1913
nie łączy praktycznie nic ze sprawami polskimi. Pewne ślady polskie da się zauważyć w przypadku Grovera Clevelanda (
1885
-
1889
,
1893
-
1897
). i Williama McKinleya (
1897
-
1901
). Grover Cleveland był jednym z niewielu polityków amerykańskich tego okresu, którzy nie służyli w wojsku w czasie wojny secesyjnej. Dwaj jego bracia uczestniczyli w niej. Cleveland nie chciał zaciągnąć się do armii, wolał więc znaleźć kogoś, kto odbyłby służbę za niego. Znalazł analfabetę, polskiego imigranta, któremu zapłacił 150 dolarów za to, że poszedł za niego na front. Zaciągnął za to pożyczkę, którą spłacał przez kilka następnych lat.
William McKinley został zastrzelony przez syna polskich imigrantów, Leona Czolgosza
6 września
1901
r. i zmarł 8 dni później,
14 września
. Zabójcę schwytano natychmiast i skazano na śmierć; wyrok wykonano
29 października
1901
r. poprzez śmierć na krześle elektrycznym w więzieniu stanowym w Auburn w stanie Nowy Jork.
Pierwszym prezydentem, który osobiście zaangażował się w sprawy polskie, był Woodrow Wilson (
1913
-
1921
). Wniósł on wkład w dzieło niepodległości Polski, choć jako autor książki Historia narodu amerykańskiego nie wyrażał się pochlebnie o Polakach. To właśnie w czasie jego prezydentury Polska nawiązała w
1919
r. stosunki dyplomatyczne ze Stanami Zjednoczonymi i utrzymuje je nieprzerwanie do dziś. Warren Harding (prezydent 1921-
23
), podobnie jak Wilson, też wyrażał się negatywnie o Polakach, określając ich pogardliwie Polacks.
20 maja
1921 r. wręczył on noblistce
Marii Curie-Skłodowskiej
kapsułkę z zawartością radu o wartości 100 000 dolarów.
W okresie prezydentury Calvina Coolidge'a (
1923
-
29
) główny nacisk w stosunkach polsko-amerykańskich położony był na sprawy gospodarcze. Jesienią
1924
r. amerykańskie towarzystwo Ulen zaproponowało Polsce kredyt w wysokości 10 mln dolarów na zaprojektowanie i wykonanie instalacji wodociągowo-kanalizacyjnych. Co prawda warunki kredytu nie były dogodne, jednak władzom polskim zależało na tej transakcji, by przyciągnąć kapitał zagraniczny. W
1925
r. jeden z największych banków amerykańskich, Dillon Read and Co, zaproponował Polsce pożyczkę w wysokości 20 mln dolarów. Rozmowy w sprawie tej pożyczki były bardzo trudne. Amerykanie stawiali warunki, których nie akceptowała strona polska. Początkowo Polska ubiegała się o pożyczkę w wysokości 50 mln dolarów, jednak przedstawiciele banku nie byli tym zainteresowani i w efekcie podpisano porozumienie na ok. 21 mln dolarów.
Herbert Hoover (prezydent w latach
1929
-
33
) nie zapisał się najlepiej w historii USA. Jego prezydentura przypadła na okres wielkiego kryzysu gospodarczego, któremu najpierw nie potrafił w porę zapobiec, a potem wyciągnąć kraju z niego. Jednak jeszcze przed wstąpieniem do Białego Domu zbił fortunę jako inżynier geolog i odkrywca żył złota, znany był też jako działacz humanitarny w skali międzynarodowej. W tej roli dobrze zapisał się w pamięci Polaków. W listopadzie
1915
r. próbował zorganizować dostawy żywności dla głodującej ludności polskiej, ale nie udało mu się to z powodu trudności stawianych przez Niemców i Anglików. W
1922
r. Sejm przyznał mu honorowe obywatelstwo Polski. Hoover trzykrotnie odwiedził Polskę, choć nigdy jako urzędujący prezydent (w
1913
,
1938
i
1946
roku).
Franklin Delano Roosevelt, prezydent w latach 1933-
1945
, do końca lat 30., kiedy w stosunkach polsko-niemieckich wystąpiły poważne napięcia, nie wykazywał szczególnego zainteresowania sprawami polskimi. Bogate są natomiast polonika rooseveltowskie z okresu II wojny światowej. W miesiącach poprzedzających wybuch wojny, gdy Polska była już wyraźnie zagrożona ze strony Niemiec, Stany Zjednoczone odsuwały się od problemów europejskich, z czego Polska nie mogła być zadowolona. Polskie koła rządowe wiązały duże nadzieje ze stanowiskiem Waszyngtonu. Jednak polskie depesze przesyłane do Departamentu Stanu nie były traktowane jako pilne.
O wybuchu wojny Roosevelt dowiedział się telefonicznie od ambasadora USA w Paryżu, Bullitta. Stany Zjednoczone ogłosiły neutralność w tej wojnie. 25 października prezydent zaproponował prezydentowi RP, Ignacemu Mościckiemu, gościnę w USA. Mościcki tę propozycję odrzucił. W okresie
24 marca
-
12 maja
1941
r. premier rządu polskiego, gen. Władysław Sikorski przebywał z wizytą w USA i Kanadzie. W Waszyngtonie odbył rozmowy m.in. z prezydentem Rooseveltem. Roosevelt, mimo iż Stany Zjednoczone były krajem neutralnym, przygotowywał amerykańską opinię publiczną do możliwości przystąpienia do wojny.
W połowie lutego
1942
r. Roosevelt przyjął w Waszyngtonie p.o obowiązki ministra spraw zagranicznych, Edwarda Raczyńskiego, który miał przygotować drugą wizytę Sikorskiego w USA (odbyła się ona w dniach 24 - 30 marca 1942 r.). Roosevelt zapewnił go, iż USA i Wielka Brytania koordynują swe posunięcia w polityce zagranicznej i nie wyrażą zgody na zmiany terytorialne i polityczne w czasie trwania wojny. Pod koniec listopada 1942 r. Sikorski złożył trzecią wizytę w USA. Po jego tragicznej śmierci w Gibraltarze 4 lipca 1943 r. Roosevelt w depeszy do Władysława Raczkiewicza podziękował mu za życzenia z okazji święta narodowego USA. W czasie konferencji Wielkiej Trójki w Teheranie (28 listopada - 1 grudnia 1943 r.) prezydent wypowiedział się na temat spraw polskich (sprawa jej terytorium była już przesądzona), ów jednak prosił by nie mówiono o tym, iż liczył na głosy Polonii.
Wizyty urzędujących prezydentów w Polsce
Charakterystyka prezydentów
Najniższym prezydentem XX wieku w USA był
William McKinley
(170 cm), skończył on jednak urzędować w
1901
roku. Drugim od końca biorąc pod uwagę to kryterium był
Harry Truman
(173 cm). Poza nim mniej niż 180 cm miał jeszcze
Jimmy Carter
(175 cm) oraz
John Calvin Coolidge, Jr.
(178 cm) reszta urzędujących prezydentów po roku 1901 mierzyła 180 cm lub więcej. Również prezydent
George W. Bush
urzędujący już w
XXI wieku
mierzy 180 cm wzrostu.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Najczęściej mówi się o wyborach pośrednich, bowiem konstytucja zakłada wybór kolegium elektorskiego, które dokonuje wyboru prezydenta. W rzeczywistości wyborca oddaje swój głos na kandydata (prezydent + wiceprezydent) nie wiedząc najczęściej, że istnieje jakieś kolegium elektorskie
- ↑ Przede wszystkim dlatego, że istnieje system preferencyjny uzależniający uzyskanie dotacji federalnych od osiągnięcia pułapu 3 procent w prawyborach
- ↑ 3,0 3,1 Zmarł będąc wiceprezydentem.
- ↑ 4,0 4,1 Zrezygnował będąc wiceprezydentem.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Zmarł.
- ↑ Demokrata na liście Wigów.
- ↑ Nie zaprzysiężony tego dnia, który przyjęło się uważać za początek jego kadencji.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Zmarł będąc wiceprezydentem, nie zastąpiony.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Zamordowany.
- ↑ Demokrata na liście Republikanów.
- ↑ Zrezygnował.
- ↑ Borgna Brunner:
Presidential Trivia
(
ang.
). [dostęp 2010-04-23].
- ↑
President of the United States
(
ang.
). [dostęp 2010-04-23]. Cytat: Eight presidents have died in office (four by assassination).
- ↑
Presidential and Vice Presidential Succesion: Overwiev and Current Legislation
(
ang.
). [dostęp 2010-04-23].
- ↑ 15,0 15,1 15,2
Harrison's Inauguration
(
ang.
). American Treasures of the Library of Congress. [dostęp 2010-04-23].
- ↑ 16,0 16,1 16,2
32 Franklin D. Roosevelt 1933-1945
. Biały Dom. [dostęp 2010-04-23].
- ↑ 17,0 17,1
12. Zachary Taylor 1849-1850
(
ang.
). [dostęp 2010-04-23].
- ↑ 18,0 18,1
Assassination of President Abraham Lincoln
(
ang.
). [dostęp 2010-04-23].
- ↑ 19,0 19,1 Douglas MacGowan:
Charles J. Guiteau
(
ang.
). [dostęp 2010-04-23].
- ↑ 20,0 20,1 Mark Gado:
The Assassination of President William McKinley
(
ang.
). [dostęp 2010-04-23].
- ↑ 21,0 21,1
Hardin a Farm Boy Who Rose by Work
(
ang.
). The New York Times. [dostęp 2010-04-23].
- ↑ 22,0 22,1
The President John F. Kennedy Assassination Records Collection
(
ang.
). [dostęp 2010-04-23].
- ↑ Lincoln postrzelony został
14 kwietnia
, zaś zmarł dzień później
- ↑ Richard Nixon w
1959
odwiedził Polskę także jako urzędujący wiceprezydent za czasów prezydentury Eisenhowera.
Linki zewnętrzne