Na mapach: 42°40'N 21°10'E / 42.667, 21.167

Prisztina
Herb Herb Prisztiny
Panorama Prisztiny Panorama Prisztiny
Państwo	Kosowo  /   Serbia
Region	Prisztina
Burmistrz	Ismet Beqiri
Powierzchnia	572 km²
Położenie	42° 40' N 21° 10' E
Wysokość	652 m n.p.m.
Ludność (2007) •  liczba ludności	ok. 550 tys.
Nr kierunkowy	(+381) 038
Kod pocztowy	10000
Tablice rejestracyjne	...KS...
Miasta partnerskie	Ankara ( Turcja )
Położenie na mapie Kosowa Prisztina
Położenie na mapie
Strona internetowa miasta

Prisztina ( serb. Приштина, Priština, alb. Prishtina, Prishtinë) – największe miasto i zarazem stolica Kosowa , terytorium, które 17 lutego 2008 roku jednostronnie proklamowało niepodległość.

Prisztina jest położona w północno-wschodniej części Kosowa; w Górach Dynarskich , w kotlinie Kosowe Pole . Jest to stolica regionu Prisztina ; ośrodek przemysłu (spożywczy, włókienniczy, mineralny i drzewny), rzemiosła i handlu. W mieście znajdują się Uniwersytet Prisztiński , Akademia Nauk i Sztuk; muzeum; 2 meczety (XIV-XV wiek), wieża zegarowa (XIX wiek), domy w stylu orientalnym.

Od północnej i wschodniej części miasto otaczają wzgórza, sięgające 700 m n.p.m. W najwyższym punkcie miasta znajduje się cmentarz wojenny. Obecnie spoczywają tam byli członkowie UÇK oraz jeden z twórców albańskiego ruchu niepodległościowego – Ibrahim Rugova .

Liczba mieszkańców: ok. 550 tys., zdecydowaną większość stanowią Albańczycy , mieszkańcy innych narodowości (głównie Romowie i część Serbów ) w wyniku wojny w Kosowie w 1999 roku opuścili miasto lub zostali wypędzeni.

Historia

Pomnik Skanderbega w centrum Prisztiny

Miasto na miejscu wcześniejszej osady rzymskiej o nazwie Vicianum (co może sugerować jej wiejski charakter) założył w XIII w. król Milutin (1282–1321) jako swoją nową stolicę. W ciągu kilku lat po bitwie na Kosowym Polu (1389) miasto wraz z okolicą dostało się pod panowanie tureckie. Okres ten wiąże się z zapaścią gospodarczą i kulturalną. Procesowi temu nie zapobiegło ustanowienie w Prisztinie w roku 1423 siedziby tureckiego sądu. Podczas inspirowanego przez Leopolda I Habsburga powstania serbskiego 1686 Piotr Bogdani na krótko zajął Prisztinę, lecz opuszczony przez austriackich sprzymierzeńców musiał wycofać się na północ (1689). Podążyła za nim znaczna część serbskich mieszkańców miasta obawiając się zemsty ze strony tureckiej armii wezyra Mustafy. W miejsce zbiegłych Serbów Turcy zaczęli osiedlać w Prisztinie podobnie jak w całym Kosowie i Metochii albańskich osadników. Wywołali oni antytureckie powstanie w mieście w roku 1910, które zostało jednak stłumione. Do Prisztiny przybył sułtan w celu odbycia rozmów pokojowych. W roku 1913 w wyniku I wojny bałkańskiej i ustaleń Traktatu Londyńskiego Prisztina weszła w skład odrodzonej Serbii. Podczas I wojny światowej, w wyniku jesiennej ofensywy generała Mackensena (1915) część ludności miasta ewakuowała się wraz z armią serbską do Grecji. W okresie międzywojennym Pristina weszła w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Wówczas cześć ludności albańskiej została mylnie (ze względu na wyznawaną religię – islam ) wysiedlona do Turcji, gdzie zmuszono ją do zmiany nazwisk na tureckie i osiedlono na obszarach zamieszkiwanych do roku 1924 przez Greków i Ormian. W okresie II wojny światowej po zwycięstwie państw osi nad Jugosławią w roku 1941 Prisztina weszła w skład kontrolowanej przez Włochy Wielkiej Albanii . W tym okresie ludność serbska, żydowska i romska miasta była masowo wysiedlana w ramach czystek etnicznych. Sytuacja uległa zaostrzeniu po wycofaniu się Włoch z koalicji w 1943 roku. Kontrolę nad miastem przejęli wówczas Niemcy, którzy do dalszych prześladowań użyli powołaną przez siebie jednostkę Waffen SS "Skandenberg" . W dniu 14 maja 1944 roku jej oddziały splądrowały domy prisztińskich Żydów, ich samych mordując na miejscu, lub wysyłając do obozów zagłady. Podobny los spotkał większość serbskich mieszkańców^[1]. Po wojnie Prisztina stała się stolica autonomicznego okręgu Kosowa a od roku 1963 Autonomicznej Prowincji Kosowa i Metochii.

Sport

W mieście popularne są trzy dyscypliny sportu: koszykówka (reprezentowana przez dwa kluby), piłka nożna reprezentowana przez KF Prisztina oraz piłka ręczna (rozgrywane są tu i mecze międzynarodowe).

Lotnisko

16 kilometrów od centrum miasta znajduje się lotnisko Slatina, mogące przemieścić milion osób rocznie. W czerwcu 2006 roku nagrodzone nagrodą Best Airport 2006 Award przyznawana najlepszym lotniskom Europy.

Zobacz też

• Synagoga w Prisztinie

Przypisy