www.szkolnictwo.pl

przestępstwo

przestępstwo - na gruncie polskiego prawa karnego jest to czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, przez ustawę karną obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomym.

Powyższa definicja przestępstwa jest definicją formalno-materialną. Definicja formalna przestępstwa, istniejąca na gruncie prawa karnego znakomitej większości państw, odwołuje się jedynie do wyczerpania zachowaniem sprawcy ustawowych znamion czynu zabronionego, ignorując kwestię negatywnego wpływu tego czynu na funkcjonowanie społeczeństwa. Koncepcja materialnej istoty przestępstwa, zwanej też społeczną, zwraca uwagę, że przestępstwo jest faktem społecznym, w związku z czym postuluje się, aby prawodawca zakazywał pod groźbą kary jedynie czynów szkodliwych społecznie. Postulat, aby zaistnienie społecznej szkodliwości czynu było warunkiem koniecznym do uznania go za przestępstwo kierowany jest również do stosujących prawo karne, przede wszystkim sądów. Uwzględnia to polskie prawo karne, które stanowi, że chociaż zachowanie sprawcy wypełnia znamiona czynu zabronionego, to przestępstwem nie jest, jeżeli jest szkodliwe społecznie w stopniu znikomym albo w ogóle nie cechuje się społeczną szkodliwością (art. 1 §2 Kodeksu karnego).

Należy dodać, że możliwa jest także ściśle materialna definicja przestępstwa - przestępstwo jest czynem społecznie szkodliwym (względnie społecznie niebezpiecznym). Definicja taka nie jest możliwa do zaakceptowania na gruncie nowoczesnego prawa karnego, całkowicie ignoruje bowiem konieczność opisania czynu w ustawie, co narusza gwarancyjną funkcję prawa karnego.

W polskim prawie karnym nie ma wprost wyrażonej definicji przestępstwa. Można ją skonstruować na podstawie przepisów części ogólnej Kodeksu karnego, który jest najważniejszym, po konstytucji, źródłem prawa karnego: art. 1 i 7.

Etymologia

Pojęcie przestępstwa wywodzi się od określenia z prawa rzymskiego - łac. crimen (stąd ang. i fr. crime, wł. crimine, hiszp. crimen, duń. kriminalitet), które jest zbliżone znaczeniowo do łac. delicta (delikt - przestępstwo, przewinienie) i powszechnie w języku prawniczym oznacza przestępstwo prawa publicznego, inaczej czyn zabroniony w prawie karnym.

Racjonalizacja karania

Uzasadnienia uznania pewnych czynów jako karalnych mogą być różne. Bronisław Wróblewski takie uzasadnienie nazywa racjonalizacją kary i wyróżnia jej trzy rodzaje: sakralną, sprawiedliwościową i celowościową.

• Racjonalizacja sakralna opiera się na założeniu, że za naruszenie pewnych norm ustanowionych przez istotę wyższą sprawca powinien ponieść karę - czy to z powodu samego naruszenia norm, czy też dlatego, że nieukaranie sprawcy może sprowadzić gniew bóstwa na całą społeczność.
• Racjonalizacja sprawiedliwościowa stanowi punkt wyjścia dla każdego współczesnego prawa karnego. Postępowaniem sprawiedliwym ma być ukaranie sprawcy przestępstwa. Kara stanowi odpłatę za popełnione przestępstwo, a jej miarą jest ciężar przestępstwa i wina sprawcy, tylko wtedy bowiem kara będzie sprawiedliwa.
• Racjonalizacja celowościowa odwołuje się nie do abstrakcyjnie pojmowanej sprawiedliwości, a do celów, jakie ta kara ma spełniać. Już Platon stwierdził, że żaden rozumny sędzia nie karze z tego powodu, że popełniono występek, ale w tym celu, aby go więcej nie popełniano (zob. łac. nemo prudens punit quia peccatum est, sed ne peccetur przypisywane Senece). W zależności od okresu historycznego i państwa tym stwierdzeniem uzasadniano bądź ciężkie kary (zwłaszcza karę śmierci), bądź kary lekkie, połączone z resocjalizacją przestępców. Dalej Platon stwierdza, że to co już się stało, nie może się odstać, temu natomiast, co ma dopiero się stać, można zapobiec.

Rola państwa

Początkowo ściganie osoby, która wyrządziła szkodę należało wyłącznie do pokrzywdzonego. Z czasem dużego znaczenia nabrała zemsta rodowa. Zaczęto również rozróżniać czyny godzące w dobro ogółu (łac. delicta publica, crimina publica albo po prostu crimen) i czyny naruszające wyłącznie interes jednostki (łac. delicta privata). Te pierwsze mogły być ścigane początkowo przez każdego, z czasem uprawnienia do ścigania i karania przejął na wyłączność władca lub państwo.

Inne hasła zawierające informacje o "przestępstwo":

Kara Rodzaje kar Kara (prawo) Kara (przestępstwo) Kara śmierci Kara umowna Kara (psychologia) Kara (behawioryzm) Kara opóźniona Kara (religia) Kara kościelna Życie codzienne: Kara cielesna Inne znaczeniaGeografia: Kara ...

Dezercja w PolsceW Polsce dezercja wspominana jest już w Statutach wiślickich ( 1347 ) jako przestępstwo chodzenia luzem. Wojskowy kodeks karny PRL przewidywał kary do 5 lat ...

Zdrada stanu Zdrada stanu – przestępstwo , zbrodnia godząca w najistotniejsze interesy państwa, jak udział obywatela w działaniach ...

Łaska Boży, zaraz stracił świętość i sprawiedliwość, którą został obdarzony i przez to przestępstwo ściągnął na siebie gniew i oburzenie Boże, a dlatego także i ...

Amnestia ...

Anarchizm wyzysku słabszych poprzez silniejszych. Taką formę własności uznaje on za kradzież oraz przestępstwo . Dopuszczona jest również pewna forma przedstawicielstwa. Anarchizm kolektywistyczny (Anarchokolektywizm)Anarchokolektywizm był nawiązaniem ...

Andrzej Frycz Modrzewski karze za mężobójstwo, Kraków , 1543 ) – rozprawa atakująca nierówność kar za najcięższe przestępstwo, przewidywanych przez polskie prawo dla przedstawicieli różnych stanów.Oratio Philalethis peripatetici ( 1545 ) ...

Pełniący obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 32d Konstytucji stanowił ponadto, że za naruszenie Konstytucji i ustaw oraz za przestępstwo Prezydent mógł być postawiony w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu. Postawienie ...

Toronto ...

14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska) ukraińskich na Polakach w Hucie Pieniackiej 28 lutego 1944 , to jest o przestępstwo z art. 22 § 1 Dekretu z 31 sierpnia 1944. Powyższa ...

Inne lekcje zawierające informacje o "przestępstwo":

03 Dokumentacja pojazdu i uprawnienia policji (plansza 7) zatrzymać prawo jazdy za pokwitowaniem w razie uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może otrzymać zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych. Wydane ...

Czasowniki modalne - The modal verbs, część II (plansza 4) ...

27. Prawo i jego funkcje (plansza 16) na sprawców, a także realizować zasadę nieuchronności poniesienia kary za dokonane przestępstwo. Funkcja organizacyjna – prawo tworzy ramy działania organów władzy publicznej oraz organizacji ...