Góry Skaliste
Położenie Gór Skalistych w Ameryce Północnej Położenie Gór Skalistych w Ameryce Północnej
Najwyższy szczyt	Mount Elbert (4 401 m n.p.m.)
Długość	4 800 km
Kontynent	Ameryka Północna
Państwo	Kanada   Kanada   Stany Zjednoczone

Mount Elbert

Jezioro Moraine w Kanadyjskich Górach Skalistych

Mount Robson

Widok w kierunku południowo-wschodnim z okolic przełęczy Sinclair Pass w Parku Narodowym Kootenay

Góry Skaliste w Colorado

Grand Teton

Longs Peak w Parku Narodowym Gór Skalistych

Kanion Royal Gorge

Góry Skaliste ( ang. Rocky Mountains, fr. Montagnes Rocheuses) – wschodnie łańcuchy Kordylierów , ciągnące się na długości ok. 4800 km, od rzeki Liard w Kolumbii Brytyjskiej do rzeki Rio Grande w stanie Nowy Meksyk . Najwyższy szczyt pasma to Mount Elbert (4401 m n.p.m.) w amerykańskim stanie Kolorado . Najwyższy szczyt w kanadyjskiej części gór to Mount Robson (3954 m n.p.m.).

Etymologia

Autorem nazwy jest kanadyjski szlachcic Pierre Gautier de Yarennes de la Verandrye po przekroczeniu rzeki Pierre Jaune, dziś Yellowstone ("rzeka żółtego kamienia") 1 stycznia 1743 r. Alexander Mackenzie przebył je w 1793 r. i nazwał Stoney Mountains "góry kamieniste". Góry te przedstawiały się ciągnącym ku zachodowi osadnikom jako potężny mur najeżony skałami, toteż w drugiej połowie XIX w. powrócono do pierwszej nazwy. Źródło: 1

Geografia i geologia

Zbudowane są ze skał osadowych , metamorficznych i magmowych (zarówno głębinowych jak i wulkanicznych . Na północ od gór leży wyżyna Yellowstone , na wschodzie rozciąga się obszar zwany Wielkimi Równinami .

Niektóre pasma południowych gór kształtowały się w prekambrze (3980 - 600 mln lat temu). Młodsze łańcuchy Gór Skalistych wypiętrzyły się w kredzie (140 - 60 mln lat temu). Góry zbudowane są ze skał pochodzenia wulkanicznego i skał metamorficznych ; młodsze skały osadowe występują na skraju południowej części, a skały wulkaniczne z okresu trzeciorzędu (65 - 1,8 mln lat temu) - w pasmie Gór San Juan . Pasmo Teton i inne środkowo-północne pasma górskie są przykładem intruzji granitowej fałdowanych i rozerwanych skał ery paleozoicznej i mezozoicznej .

Okresy zlodowacenia występowały od plejstocenu (1,8 mln - 70 000 lat temu) do holocenu (mniej niż 11 000 lat temu). Lodem pokryły się m.in. jezioro Bull rozpoczęte (około 150 000 lat temu) oraz rejon Pinedale (15 000 - 20 000 lat temu). Dziewięćdziesiąt procent Parku Narodowego Yellowstone było pokryte lodem w czasie małej epoki lodowcowej, która trwała w latach 1550 - 1860 . Lodowce Agassiz i Jackson z Parku Narodowego Glacier miały największy zasięg około 1860 roku.

Woda pod różną postacią rzeźbiła dzisiejszy krajobraz Gór Skalistych. Odpływy i topniejący śnieg zasilają rzeki i jeziora, zapewniając wodę jednej czwartej powierzchni Stanów Zjednoczonych . Rzeki, które spływają z Gór Skalistych docierają do trzech z pięciu oceanów świata: Atlantyku , Pacyfiku i Oceanu Arktycznego .

Główne rzeki to m.in.:

• Arkansas
• Athabaska
• Kolorado
• Kolumbia
• Fraser
• Kootenay
• Missouri
• Peace
• Platte
• Rio Grande
• Saskatchewan
• Snake
• Yellowstone

Klimat

W Górach Skalistych panuje typowy górski klimat. Średnia roczna temperatura w dolinach oscyluje w granicach 6 °C. Lipiec jest tu najcieplejszym miesiącem, średnia temperatura dochodzi do 28 °C. W styczniu średnia temperatura wynosi około −14 °C i jest to najzimniejszy miesiąc w roku. Średnia roczna wysokość opadów wynosi w przybliżeniu 360 mm.

W rejonie Gór Skalistych lato jest zwykle ciepłe i suche, ponieważ deszczowe chmury z zachodu zatrzymywane są przez pasmo górskie po jego zachodniej stronie. Średnia temperatura lata to 15 °C a średnia wysokość opadów to około 150 mm. Zima obfituje w opady i niskie temperatury, średnia temperatura to −2 °C, a średnia wysokość opadów śniegu to 29 cm. Na wiosnę średnia temperatura wynosi 4 °C, a wysokość opadów 107 mm. Jesień przynosi opady o średniej wysokości 66 mm i temperaturze około 7 °C.

Turystyka

Co roku krajobrazy i ośrodki rekreacyjne ściągają w Góry Skaliste miliony turystów. Głównym językiem jest angielski , lecz są też miejsca, w których używane są inne języki jak np. język hiszpański , języki indiańskie oraz język francuski (głównie w kanadyjskiej części Gór).

Główne atrakcje turystyczne to:

• W USA:
  • Pikes Peak
  • Kanion Royal Gorge
  • Park Narodowy Gór Skalistych
  • Park Narodowy Yellowstone
  • Park Narodowy Grand Teton
  • Park Narodowy Glacier (USA)
  • Sawtooth National Recreation Area

• W Kanadzie:
  • Park Narodowy Banff
  • Park Narodowy Jasper
  • Park Narodowy Kootenay
  • Park Narodowy Waterton Lakes
  • Park Narodowy Yoho

Park Narodowy Glacier w Montanie oraz Park Narodowy Waterton Lakes w prowincji Alberta graniczą ze sobą (ich granica to granica państwowa między USA a Kanadą) i tworzą Międzynarodowy Park Pokoju Waterton-Glacier .

W zimie główną atrakcją są liczne trasy narciarskie. Najbogatsze pod tym względem są stany Kolorado , Utah i Idaho .

W Kolumbii Brytyjskiej znajdują się liczne parki prowincjonalne, z których największe to Mount Assiniboine Provincial Park, Mount Robson Provincial Park, Northern Rocky Mountains Provincial Park, Kwadacha Wilderness Provincial Park, Stone Mountain Provincial Park i Muncho Lake Provincial Park.

Podział

Góry Skaliste dzielą się na następujące części:^[1]

• Far Northern Rockies ,
• Canadian Rockies ,
• Central Montana Rocky Mountains,
• Idaho-Bitterroot Rocky Mountains,
• Greater Yellowstone Rockies,
• Western Rocky Mountains,
• Southern Rocky Mountains.

Najwyższe szczyty

Linki zewnętrzne

• Kanada: Góry Skaliste
• Strona Parku Narodowego Gór Skalistych ( ang. )
• Góry Skaliste na peakware.com ( ang. )

Przypisy