Ptolemeusz XIII Filopator Filometor -
gr.
- basileus Ptolemaios XIII Theos Philopator III Theos Philometor IV - król Ptolemeusz Bóg Miłujący Ojca Bóg Miłujący Matkę - (ur.
61 p.n.e.
, zm.
13 stycznia
47 p.n.e.
) – był władcą
Egiptu
z dynastii
Ptolemeuszów
. Panował w latach
51
-47 p.n.e. Jego ojcem był
Ptolemeusz XII
. Matki nie znamy.
Był młodszym bratem i mężem
Kleopatry VII
. Początkowo dzielił z nią władzę, ale pod wpływem regentów: swojego piastuna,
eunucha
Pothejnosa
, nauczyciela, retora
Theodetesa z Chios
i naczelnego wodza armii królewskiej
Achillasa
odsunął siostrę od władzy w
49 p.n.e.
, a na początku
48 p.n.e.
zmusił ją do emigracji do
Syrii
.
Ptolemeusz, wiedząc o gromadzących się siłach Kleopatry, wysłał przeciwko nim wojska, które stanęły obozem pod Peluzjon. Ostatecznemu jego rozprawieniu się z Kleopatrą przeszkodzili
Rzymianie
: uciekający do Egiptu po swojej klęsce
pod Farsalos
przyjaciel i sojusznik Ptolemeusza -
Pompejusz
i jego zwycięzca
Cezar
. Pod wpływem regentów Ptolemeusz zlecił zamordowanie tego pierwszego, ażeby przypodobać się Cezarowi, gdy ten wylądował w Egipcie.
Kleopatra, która potajemnie dostała się do Cezara, przekonała go do swoich praw do tronu i Ptolemeusz musiał się formalnie zgodzić na współrządy z siostrą, na straży których miał stać Cezar. Regenci jednak nie dali za wygraną. Pothejnos podburzył lud
Aleksandrii
przeciwko Rzymianom, a pozostająca pod Peluzjon armia egipska w sile 20 000 żołnierzy ruszyła pod wodzą Achillasa na Aleksandrię, oblegając Cezara, który zatrzymał Ptolemeusza jako zakładnika. Wojska te ogłosiły
Arsinoe IV
, siostrę Ptolemeusza, królową Egiptu. Faktycznie jednak rządy objął jej opiekun
Ganimedes
, który odsunął Achillasa od dowództwa nad armią. Doszło do zawieszenia broni między przeciwnikami, podczas którego Ptolemeusz został wypuszczony z rzymskiej niewoli.
Po uwolnieniu Ptolemeusz sam stanął na czele armii i ruszył przeciwko rzymskim posiłkom, idącym z
Azji Mniejszej
, z którymi Cezar zdążył się jednak połączyć.
27 marca
47 p.n.e. rozegrała się bitwa, w której armia egipska została doszczętnie rozbita przez siły Cezara. Uciekający Ptolemeusz zginął, gdy przewożący go statek zatonął w nurtach
Nilu
.
Zobacz też
