| Pęcherz moczowy |
|---|
|
| Układ moczowy |
|
| Pęcherz moczowy |
|
Łacina
| Vesica urinaria |
|---|
|
Angielski
| Urinary bladder |
|---|
|
Tętnice
| tętnica pęcherzowa dolna
tętnica pęcherzowa górna
tętnica pępkowa
tętnica pochwowa |
|---|
|
Żyły
| żyły splotu pęcherzowego |
|---|
|
Nerwy
| nerwy splotu pęcherzowego |
|---|
|
Układ limfatyczny
| węzły chłonne ścienne: biodrowe zewnętrzne i wewnętrzne |
|---|
Pęcherz moczowy (łac. vesica urinaria) – narząd gromadzący
mocz
wydalany przez nerki.
Mocz
spływa do pęcherza moczowego stale, odpływa zaś z niego okresowo przez
cewkę moczową
.
Pojemność
pęcherza moczowego wynosi około 250–500
ml
, ale może on jednak rozciągnąć się do objętości 1000–1500
ml
. W ciężkich
chorobach
, np. w
durze brzusznym
, przy zatrzymaniu moczu pojemność pęcherza może osiągnąć 3–4
litry
.
Pęcherz opróżniony leży poza spojeniem łonowym, wypełniony wystaje ponad spojenie. Kształt pęcherza zależny jest od stopnia wypełnienia. Pęcherz opróżniony jest spłaszczony w kierunku przednio – tylnym, wypełniony przybiera postać kulistą. Część skierowana ku górze i ku przodowi nosi nazwę szczytu pęcherza (apex vesicae), ku dołowi i tyłowi zwrócone jest dno pęcherza (fundus vesicae). Między szczytem a dnem znajduje się trzon pęcherza (corpus vesicae). Gdy pęcherz jest spłaszczony, wyróżniamy na nim ścianę przednią i ścianę tylną.
Dno pęcherza ma kształt
trójkąta
i jest ograniczone trzema ujściami. Od tyłu leżą symetrycznie ujścia moczowodów (ostia ureterum), kąt przedni dna zajmuje ujście wewnętrzne cewki moczowej (ostium urethrae internum).
Anatomia
Pęcherz moczowy – schemat
Między pęcherzem moczowym a tylną powierzchnią spojenia łonowego znajduje się wypełniona tkanką łączną przestrzeń załonowa (spatium retropubicum). Od szczytu pęcherza ku górze po tylnej powierzchni ściany jamy brzusznej ciągnie się więzadło pępkowe pośrodkowe (ligamentum umbilicale medianum). Więzadło to jest pozostałością występującego w życiu płodowym moczownika (urachus). Po obydwu stronach więzadła pępkowego pośrodkowego przebiegają dwa więzadła pępkowe boczne, które są zarośniętymi tętnicami pępkowymi (aa. umbilicales). Tętnice pępkowe grają duża rolę w życiu płodowym, u człowieka dorosłego ulegają uwstecznieniu. Od góry pęcherz moczowy jest pokryty otrzewną, która w miarę wypełniania się pęcherza unosi się wraz z nim. Przy pęcherzu wypełnionym i wystającym ponad spojenie łonowe przednia jego ściana przylega bezpośrednio do przedniej ściany jamy brzusznej, co pozwala na nakłucie pęcherza od przodu bez naruszenia
otrzewnej
.
Różnice w budowie anatomicznej mężczyzny i kobiety
W związku z obecnością narządów rozrodczych usytuowanie pęcherza moczowego,
wielkość
, kształt oraz położenie cewki moczowej są inne u mężczyzn i kobiet.
- U
mężczyzn
otrzewna z pęcherza przechodzi ku tyłowi na przednią powierzchnię odbytnicy, wyścielając w tym miejscu zagłębienie odbytniczo-pęcherzowe (excavatio rectovesicalis). Dno pęcherza spoczywa na gruczole krokowym (prostata). Nieco powyżej do tylno-dolnej powierzchni pęcherza moczowego przylegają pęcherzyki nasienne.
Cewka moczowa
ma długość 20
cm
, przechodzi przez gruczoł krokowy, a następnie wzdłuż
prącia
, by zakończyć się ujściem zewnętrznym.
- U
kobiet
otrzewna z górnej powierzchni pęcherza moczowego przechodzi na przednią powierzchnię
macicy
, przy czym powstaje zagłębienie pęcherzowo – maciczne (excavatio vesicouterina). Dno pęcherza spoczywa na trójkącie moczowo – płciowym, zatem pęcherz leży niżej niż u mężczyzn. Ku tyłowi od pęcherza znajduje się macica i górny odcinek
pochwy
. Cewka moczowa ma 3 do 4 cm.
Budowa ścian pęcherza
Grubość ściany pęcherza zależy od jego wypełnienia. Pusty pęcherz ma ścianę grubości około 10
mm
, wypełniony – do 2 mm. Ściana pęcherza moczowego zbudowana jest z trzech warstw:
-
błony śluzowej
wraz z tkanką podśluzową
- błony mięśniowej
- błony zewnętrznej
Nabłonek wielorzędowy przejściowy
Błona śluzowa
W pustym pęcherzu
błona śluzowa
tworzy fałdy, nie ma ich tylko w trójkącie pęcherza (trigonum vesicae), leżącym między ujściami moczowodów (ostia ureterum) a ujściem cewki moczowej (ostium urethrae internum). Fałdy te wygładzają się w miarę wypełniania się pęcherza. Błonę śluzową pokrywa nabłonek wielorzędowy przejściowy.
Ponieważ
moczowody
przebijają ścianę pęcherza ukośnie, powstają przy ich ujściach fałdy błony śluzowej, odgrywające rolę zastawek. Im bardziej pęcherz jest wypełniony, tym silniej fałdy zamykają ujścia moczowodów. Pomiędzy błoną śluzowa a mięśniową znajduje się tkanka podśluzowa, jak wspomniano, nie ma jej jedynie w obrębie trójkąta pęcherzowego.
Błona mięśniowa
Błona mięśniowa pęcherza moczowego składa się z trzech powiązanych ze sobą warstw. Warstwa zewnętrzna i warstwa wewnętrzna mają przebieg podłużny, środkowa przebiega okrężnie. Warstwy mięśniowe są ściśle ze sobą powiązane, gdyż pęczki mięśniowe jednej warstwy przechodzą w drugą. W miejscu ujścia wewnętrznego cewki moczowej warstwa mięśniowa środkowa jest zgrubiała i tworzy zamykający ujście
zwieracz pęcherza
(m. sphincter vesicae).
Błona zewnętrzna
Błona zewnętrzna pęcherza (tunica adventitia) przechodzi bezpośrednio na otaczające
tkanki
. Na górnej i tylnej powierzchni pęcherza przylega ona do otrzewnej.
Unaczynienie
Tętnice
 |
Tętnice |
Pęcherz unaczyniają
tętnice
pęcherzowe.
Żyły
 |
Żyły |
Żyły
pęcherza tworzą sploty, z których krew odpływa do żyły biodrowej wewnętrznej
Unerwienie
 |
Unerwienie pęcherza moczowego |
Nerwy
pęcherza moczowego składają się z włókien współczulnych i przywspółczulnych i pochodzą ze splotu podbrzusznego górnego i dolnego
(plexus hypogastricus) Choroby pęcherza moczowego
Bibliografia
- L. Dzwonkowski, A. Michajlik, W. Ramotowski, W. Sylwanowicz: Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL
- Peter Abrahams, Atlas anatomii – Ciało człowieka: budowa i funkcjonowanie, Świat Książki
- Stanisław Konturek, Fizjologia człowieka, Akademia Medyczna Kraków
Zobacz też
