Radon
RadonRadon | |  | Rozmieszczenie elektronów na powłokach w atomie radonu |
Rozmieszczenie elektronów na powłokach w atomie radonu | Dane ogólne | Nazwa, symbol,
l.a.
| Radon, Rn, 86 | Grupa, okres, blok |
18 (VIIIA)
, 6,
p
| Właściwości metaliczne |
gaz szlachetny
| | | | Najbardziej stabilne izotopy |
---|
|
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
|
Radon (Rn,
łac.
radon) –
pierwiastek chemiczny
z grupy
gazów szlachetnych
w
układzie okresowym
. Został odkryty w
1900
roku przez
Friedricha Dorna
. Początkowo był nazywany "emanacją" (symbol Em), proponowano dla niego także nazwę "niton" (Nt). Niektóre jego
izotopy
nosiły własne nazwy, pochodzące od pierwiastków z których powstały, jak 222Rn – "radon", 220Rn – "toron" (symbol Tn) lub 219Rn – "aktynon" (An). Dopiero po roku 1923 przyjęto jako obowiązującą nazwę najtrwalszego izotopu. Właściwości fizyczneRadon jest bezbarwnym, bezwonnym
radioaktywnym
gazem szlachetnym. Występuje naturalnie, jako produkt rozpadu
radu
, który z kolei powstaje z obecnego w przyrodzie w sporych ilościach
uranu
. Jego najstabilniejszy izotop, 222Rn, ma
okres połowicznego rozpadu
3,8 dnia i jest stosowany w
radioterapii
. Gęstość radonu wynosi 9,73 kg/m3 – jest on 8 razy cięższy niż średnia gęstość gazów atmosferycznych. Z tego względu gaz gromadzi się w zagłębieniach, takich jak piwnice, gdzie jego stężenie jest najwyższe. W temperaturze pokojowej jest bezbarwny, ale schłodzony do punktu zamarzania (−71 °C), nabiera barwy żółtej, a poniżej −180 °C staje się pomarańczowo-czerwony. Emituje również intensywną poświatę, będącą efektem jego radioaktywności. PromieniotwórczośćRadon w czasie rozpadu emituje
promieniowanie alfa
(oraz w mniejszym stopniu
beta
) o małej
przenikliwości
, ale o dużej zdolności
jonizującej
(wysoka energia, duża
masa
cząstki
). 222Rn jest pierwiastkiem naturalnym, pochodzącym bezpośrednio z rozpadu 226Ra (o okresie połowicznego zaniku 1600 lat). Ten ostatni z kolei jest długożyciowym produktem przemian radioaktywnych zachodzących w naturalnym szeregu promieniotwórczym, którego pierwszym członem jest naturalny izotop uranu: 238U. Zawartość uranu w skorupie ziemskiej wynosi średnio 2ppm (0,0002%), więc stosunkowo dużo. Dlatego też zawartość Rn-222 w powietrzu atmosferycznym w warstwie przypowierzchniowej jest znacząca. Średnie stężenie 222Rn w powietrzu w Polsce wynosi ok. 10
Bq
/m³. Radon stanowi 40–50% dawki promieniowania, jaką otrzymuje mieszkaniec Polski od źródeł naturalnych. Radon może stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka, bowiem gromadzi się w budynkach mieszkalnych, zwłaszcza w piwnicach, przedostając się tam z gleby w wyniku różnicy ciśnień (
efekt kominowy
). Dotyczy to zwłaszcza podłoża granitowego, zawierającego większe ilości uranu w swoim składzie niż np. skały osadowe. Aktualnie w Polsce obowiązuje limit stężenia radonu w nowych budynkach mieszkalnych wynoszący 200
Bq
/m3 [1]. Szkodliwość radonu jest wynikiem stosunkowo szybkiego jego rozpadu, prowadzącego do powstania kilku krótkożyciowych pochodnych, również radioaktywnych, emitujących promieniowania alfa. Ich zatrzymanie w płucach będzie powodować uszkodzenia radiacyjne, prowadzące do rozwoju choroby nowotworowej. Radon a zdrowieRadon jest pierwiastkiem stosowanym w medycynie – naturalnie występujące wody radonowe stosuje się do kąpieli w rehabilitacji chorób narządów ruchu, zarówno tych pourazowych jak i reumatycznych. Kąpiele radonowe stosowane są też dla leczenia cukrzycy, chorób stawów, chorób tarczycy oraz schorzeń ginekologicznych i andrologicznych[2]. Przedawkowanie radonu lub stała praca przy kopalinach, gdzie są silne emanacje radonu wpływa niekorzystnie na zdrowie. Szkodliwe efekty działania radonu polegają na uszkadzaniu struktury chemicznej kwasu
DNA
przez wysokoenergetyczne, krótkotrwałe produkty rozpadu radonu 222Rn, co wywołuje rozwój komórek
rakowych
. Powoduje to np. zachorowania na
raka płuc
wśród górników. Właściwości chemiczneWłaściwości radonu są stosunkowo słabo znane, ze względu na jego wysoką radioaktywność. Radon należy do grupy gazów szlachetnych, które z definicji powinny być chemicznie obojętne. Mimo to znanych jest kilka jego związków na różnych stopniach utlenienia. Są to m.in. fluorki RnF2, RnF4, RnF6 oraz chlorek RnCl4. Ze względu na nietrwałość samego radonu nie mają one żadnych zastosowań. Izotopy radonuZnane są trzy naturalne izotopy radonu, które powstają w wyniku rozpadu szeregu promieniotwórczego
uranu
238U, 235U i
toru
232Th. Najbardziej niebezpiecznym dla
środowiska
jest 222Rn, który dzięki długiemu okresowi połowicznego rozpadu ma możliwość migracji i gromadzenia się. Oprócz występujących naturalnie izotopów, znanych jest około 30 innych wytworzonych sztucznie w laboratorium.
Izotop
|
Okres połowicznego rozpadu
| Typ rozpadu |
---|
195Rn | 6 ms | | 196Rn | 4,7 ms | | 197Rn | 66 ms | | 198Rn | 65 ms | | 199Rn | 620 ms | | 200Rn | 0,96 s | | 201Rn | 7,0 s | | 202Rn | 9,94 s | | 203Rn | 44,2 s | | 204Rn | 1,17 min | | 205Rn | 170 s | | 206Rn | 5,67 min | | 207Rn | 9,25 min | | 208Rn | 24,35 min | | 209Rn | 28,5 min | | 210Rn | 2,4 h | | 211Rn | 14,6 h | | 212Rn | 23,9 min | | 213Rn | 19,5 ms | | 214Rn | 0,27 µs | | 215Rn | 2,30 µs | | 216Rn | 45 µs | | 217Rn | 0,54 ms | | 218Rn | 35 ms | | 219Rn | 3,96 s | | 220Rn | 55,6 s | | 221Rn | 25,7 min | | 222Rn | 3,8235 dni | | 223Rn | 24,3 min | | 224Rn | 107 min | | 225Rn | 4,66 min | | 226Rn | 7,4 min | | 227Rn | 20,8 s | | 228Rn | 65 s | |
Przypisy- ↑ K.A. Pachocki, B. Gorzkowski, Z. Różycki, E. Wilejczyk, J. Smoter, Radon 222Rn w budynkach mieszkalnych Świeradowa Zdroju i Czerniawy Zdroju, Roczniki PZH, Tom 51 2000 nr 3 za
stroną WWW
- ↑
Uzdrowisko Świeradów Zdrój
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Radon":
Wody gruntowe
...
Blok karkonosko-izerski
...
Lantan
...
Cez
...
Ruten
...
Technet
...
Niob
...
Cyrkon (pierwiastek)
...
Itr
...
Tytan (pierwiastek)
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Radon":
Układ okresowy pierwiastków (plansza 23)
niej: hel (He), neon (Ne), argon (Ar), krypton (Kr), ksenon (Xe), oraz Radon (Ra).
Helowce są bezbarwnymi, bezwonnymi i biernymi chemicznie gazami. W odróżnieniu od ...
Wody podziemne i bilans wodny Polski (plansza 10)
składników, posiadających specyficzne właściwości (np. żelazo, mangan, fluor, brom, jod, siarka, rad, Radon, dwutlenek węgla).
Podział wód mineralnych:
- niskozmineralizowane (poniżej 500 mg składników mineralnych/l)
- ...
Atmosfera (plansza 3)
podtlenek azotu, ozon i związki siarki oraz (w znacznie mniejszych ilościach) m.in. Radon i jego izotopy, jod, amoniak, a także przedostające się do atmosfery ...
|