Realny socjalizm – termin wprowadzony przez oficjalną propagandę radziecką w latach 70. XX wieku , określający ustroje polityczne ukształtowane w krajach rządzonych przez partie komunistyczne i robotnicze (tzw. kraje demokracji ludowej ), następnie przejęty przez krytyków systemu realnego socjalizmu^[1]. Zastosowany pierwotnie w celu przeciwstawienia się krytyce stosunków panujących w tych krajach, prowadzonej przez opozycję odwołującą się do tradycji socjalistycznych (rewizjonizm, dysydenci w ZSRR ) i dowodzącą, że system typu radzieckiego nie jest w stanie zrealizować idei socjalistycznej.

Doktryna realnego socjalizmu charakteryzowała się dominacją partii marksistowsko-leninowskiej we wszystkich sferach życia publicznego, które zawładnęły ustawodawstwem, prawem, a nawet życiem prywatnym obywateli; sprawowały monopol w zakresie ideologii i upaństwowionej gospodarki. Zakazany był obieg publikacji poza cenzurą oraz działalność polityczna i społeczna poza organizacjami ściśle kontrolowanymi przez władze. Cechowały go liczne odstępstwa od deklarowanych teoretycznych idei socjalistycznych.

Krytykę realnego socjalizmu podjęli nawet przedstawiciele eurokomunizmu ^[2]. W 2008 IPN wydał prace filozoficzno-historyczną pod red. K. Brzechczyny "O konceptualizacji realnego socjalizmu w Polsce". Podejmuje ona interdyscyplinarne badania nad koncepcjami tego pojęcia w oparciu o prace znanych teoretyków myśli lewicowej: Leszka Kołakowskiego , Jadwigi Staniszkis , Stefana Kurowskiego i Leszka Nowaka ^[3]. Innym, bardziej praktycznym, opisem rzeczywistości realnego socjalizmu na przykładzie dwóch fabryk (w PRL i NRD ) jest książka Małgorzaty Mazurek "Socjalistyczny zakład pracy. Porównanie fabrycznej codzienności w PRL i NRD u progu lat 60."^[4].

Zobacz też

• socjalizm , komunizm , dyktatura proletariatu
• reglamentacja
• Stan wojenny w Polsce 1981-1983

Przypisy