|
Rembrandt
Rembrandt Harmenszoon van Rijn - (ur. 15 lipca 1606 w Lejdzie, zm. 4 października 1669 w Amsterdamie) – holenderski malarz, rysownik i grafik. Uważany powszechnie za jednego z największych artystów europejskich. Obok Jana Vermeera i Fransa Halsa najważniejszy malarz w sztuce holenderskiej "złotego wieku" – okresu, w którym kultura, nauka, gospodarka, potęga militarna i wpływy polityczne Holandii osiągnęły swoje apogeum.
Biografia
Był ósmym (przedostatnim) dzieckiem młynarza Harmena Gerritszoona oraz córki piekarza Neeltge Willemsdochter van Zuitbroeck. Dzieciństwo spędził w Lejdzie. Od siódmego roku życia uczył się w szkole łacińskiej. Siedem lat później, 20 maja 1620 r., wstępuje na uniwersytet w Lejdzie, ale studiuje tam tylko kilka miesięcy. W 1621 r. rozpoczyna naukę malarstwa w pracowni Jacoba van Swanenburgha. Przez 3 lata uczy się u niego podstaw i techniki malarstwa. W 1624 r. rodzice wysyłają go do Amsterdamu, gdzie doskonali swój kunszt malarski u Pietera Lastmana (1583-1633), uznanego malarza obrazów historycznych, cechujących się silnym realizmem i wielkim napięciem dramatycznym. Od niego zapożycza styl narracyjny, sposób ukazywania psychologicznej głębi postaci oraz technikę światłocienia. Po powrocie do Lejdy otwiera własną pracownię i rozpoczyna współpracę z osiemnastoletnim Janem Lievensem (1607-1674), również uczniem Lastmana. Ok. 1628 r. pracownię młodych artystów odwiedził Constantijn Huygens, dyplomata, podróżnik i poeta. Było to przełomowe wydarzenie w karierze Rembrandta i Jana Lievensa. Constantijn Huygens był jedną z najbardziej wpływowych osobistości w Holandii, a tym samym jego poparcie, jak również osąd w dziedzinie sztuki, miały decydujące znaczenie. Huygens zamówił portret u Jana Lievensa, natomiast Rembrandt miał namalować portret jego brata. Przez kilka następnych lat Huygens śledził ich karierę, organizował zamówienia, pełnił rolę kogoś w rodzaju agenta.
W 1630 r. umiera ojciec malarza. W 1631 r. Rembrandt osiada w Amsterdamie, gdzie marszand obrazów Hendrick van Uylenburgh(ok. 1587-1661, wiele lat mieszkający w Krakowie, później w Gdańsku) proponuje mu otwarcie u siebie pracowni. Za jego pośrednictwem otrzymuje prestiżowe zamówienia. Maluje głównie portrety zamawiane przez najbogatsze rodziny Amsterdamu. 5 VI 1633 r. zaręcza się z Saskią van Uylenburgh, siostrzenicą marszanda, którą poślubia 22 VI 1634 r. Żona, córka burmistrza, wnosi mu posag w wysokości 40 tys. florenów. Młodzi małżonkowie zamieszkują wkrótce w luksusowym domu w dzielnicy nad rzeką Amstel. W 1635 r. Rembrandt otwiera pracownię w wynajętym magazynie, przez którą przewija się kilkudziesięciu uczniów. W styczniu 1639 r. kupuje duży dwupiętrowy dom przy Breestraat. W 1640 r. umiera matka Rembrandta. Umiera też pierwszych troje jego dzieci: Rombertus (1635), Cornelia (1638) i również Cornelia (1640). W 1641 r. przychodzi na świat Tytus. 14 VI 1642 r. w wieku 30 lat umiera (prawdopodobnie na gruźlicę) Saskia, którą często uwieczniał w swoich dziełach. W testamencie rozdzieliła sumę 40 tys. florenów pomiędzy syna i męża. Tytusem zajęła się najęta guwernantka, bezdzietna wdowa Geertje Dircx[1], która wkrótce zostaje metresą Rembrandta. W 1646 r. do domu Rembrandta przybywa nowa służąca, 23-letnia Hendrickje Stoffels, która zastępuje Geertje. Rembrandt zakochuje się w niej, ale nie może jej poślubić, gdyż naraziłby się na stratę wielkiej części spadku po Saskii. Oskarżeni zostają o konkubinat. W 1654 r. Hendrickje rodzi córkę Cornelię. Równocześnie zostaje ekskomunikowana. Rembrandt starzeje się, popada w ruinę i izoluje się od świata, coraz mniej czasu poświęca wykonywaniu zamówień. W 1656 r. staje się bankrutem. Zbiory artysty zostają wystawione na licytację i sprzedane. W 1663 r. umiera Hendrickje. 4 IX umiera Tytus, zaledwie kilka miesięcy po ślubie z Magdaleną van Loo. Rembrandt umiera 4 października 1669 r. w małym domku w dzielnicy Rozengracht, gdzie mieszkał ze swoją 15-letnią córką Cornelią. Pochowany zostaje 8 października obok Saskii, Tytusa i Hendrickje w Westerkerk w Amsterdamie.
Twórczość
Rembrandt zwany jest słusznie „malarzem duszy” w przeciwieństwie do Rubensa, malarza ciała. Ujmuje on wszystkie zjawiska głęboko: początkowe dzieła jego cechuje dramatyczne napięcie, jednak prace późniejszego okresu twórczości są coraz spokojniejsze i bardziej pełne duchowego pogłębienia.
Spuścizna artystyczna Rembrandta jest bardzo bogata. W Lejdzie w latach (1617—1631) powstały portrety własne (Kassel, Haga i in.), portrety krewnych (m. i. ojca i matki w Mauritshuis w Hadze), sceny biblijne: „Ofiarowanie Chrystusa w świątyni” (Hamburg), „Samson i Dalila” (Berlin), „Grosz czynszowy” (Londyn) i in., dalej przedstawienia starców, czytających lub rozmyślających w mrocznych wnętrzach. Prawie wszystkie obrazy Rembrandta tego okresu są małego formatu, malowane z wielką dokładnością. W pierwszych latach pobytu w Amsterdamie zyskał rozgłos, jako świetny portrecista, sławnym arcydziełem „Lekcja anatomii Doktora Tulpa” (1632, Haga). W okresie tym powstały znakomite portrety: „Pisarz” (1631, Kassel), „Budowniczy okrętów z żoną” (1633, Londyn), „Dama z wachlarzem” (Londyn), grupa, przedstawiająca kaznodzieję Anslo, pocieszającego kobietę w żałobie (1641, Berlin) i in. Z licznych autoportretów Rembrandta z tego okresu (lata trzydzieste XVII. w.) najlepsze znajdują się w Luwrze w Paryżu, w Galerii Uffizi we Florencji i w galeriach: drezdeńskiej, londyńskiej, haskiej i berlińskiej. Silnym napięciem dramatycznym odznaczają się: „Ofiara Abrahama” (1635, Petersburg) i „Oślepienie Samsona” (1636, Frankfurt nad Menem). „Ofiara Manoaha” (1641, Drezno) zapowiada już spokój i barwność dojrzałego okresu. Piękno aktu kobiecego wykazuje „Danae” (1636, Petersburg). Z okresu tego wyliczyć jeszcze należy małego formatu sceny Nowego Testamentu, spośród których „Męka Pańska” (1634, Monachium) i „Chrystus jako ogrodnik” (1638, Londyn) wysuwają się na plan pierwszy. W roku 1642 powstał sławny obraz zwany „Straż nocna” (Amsterdam), stanowiący punkt zwrotny w twórczości Rembrandta od silnego realizmu lat 30. do pewnego wizjonerstwa i mistycyzmu. Ze zbiorowych portretów tej epoki najsławniejsze: „Lekcja anatomii Doktora Deymana” (zachowany częściowo) i 1662 powstały obraz „Stalmeesters” (zarząd cechu sukienników) (w Amsterdamie). Z dojrzałego okresu twórczości Rembrandta najpiękniejsze są portrety: Nik. Bruyningh, (1652, Kassel), burmistrza Jana Sixa (1654, Amsterdam), syna Tytusa (Petersburg, Londyn, Wiedeń), Hendrikje (Luwr w Paryżu, Berlin), autoportrety, wreszcie liczne popiersia starych Żydów (Petersburg, Drezno, Florencja). Znaczny dział zajmują w twórczości Rembrandta tego okresu sceny ze Starego i Nowego Testamentu, jak małego formatu „Zuzanna wśród starców” (1647, Berlin), „Tobiasz” (1645, Berlin i 1650, Richmond) itd.. Następnie potężne kompozycje: „Błogosławieństwo Jakuba” (1654, Kassel), „Saul i Dawid” (ok. 1659, Haga) i „Powrót marnotrawnego syna” (ok. 1665, Petersburg). Z obrazów religijnych powstały jeszcze: „Św. Rodzina” (1644, Downton Castle, 1645, Petersburg; 1646, Kassel), „Emaus” (ok. 1650, Kopenhaga; 1648, Luwr). Rzadko malował Rembrandt martwe natury: „Zabity wół w rzeźni” (Luwr i Glasgow) itp., niezbyt też często krajobrazy (Amsterdam, Berlin, Kassel, Kraków), pojawiające się w jego twórczości od roku 1635.
Rembrandt pozostawił po sobie około 300 obrazów olejnych, 300 grafik i około 1000-2000 rysunków. Charakterystyczną cechą dzieł Rembrandta jest zafascynowanie efektami światła i głębokich cieni. Jego styl i technika ewoluowały z biegiem lat, jednak zamiłowanie do dramatycznego oświetlenia malowanych scen zajmowało centralną pozycję w jego całej twórczości, tak malarskiej jak graficznej. Obrazy malowane są z olbrzymią swobodą, im później tym bardziej szerokimi, swobodnymi pociągnięciami pędzla. Przez całe życie malował z wielkim zamiłowaniem autoportrety. Powstało ich niemal 100, w tym około 20 grafik, tworząc w ten sposób "pamiętnikarski" zapis zmian jakie życie i doświadczenia wycisnęły na jego twarzy. Serię zapoczątkował w roku 1627 portretem własnym jako młodego mężczyzny, ukrywającego twarz w cieniu. Jednym z ostatnich dzieł jest płótno z 1669 roku, z którego spogląda na nas stary, poszarzały i pomimo uśmiechu, zmęczony życiem człowiek zapadający się w ciemność. Obraz powstał tuż przed śmiercią artysty.
Bardzo wielka jest spuścizna mistrzowskich rysunków Rembrandta, piórkowych i lawowanych tuszem (rzadsze są kredkowe). Znajdują się w dużych zbiorach europejskich. Dla dziejów grafiki przełomowe znaczenie miały akwaforty Rembrandta, oddające wspaniale jego efekty światłocieniowe. Wykonał ich ok. 350, obejmują tematy te same co obrazy. Najsławniejsze: „Przekupień trucizny na szczury” (1632), „Krajobraz z trzema drzewami” (1643), „Autoportret w czasie rysowania” (1645), „Trzy krzyże” (1653), „Chrystus w Emaus” (1654), „Ecce Homo” (1655) i wiele in.
Światłocień
Potężnym środkiem malarskim Rembrandta był światłocień, w sposób jemu właściwy stosowany, będący połączeniem światła i cienia, zmroku, z którego wyłaniają się postacie, oraz jasnych promieni. Rembrandt stosował mistrzowski światłocień zbliżony do dzieł np. Caravaggia, jednak w przeciwieństwie do włoskiego malarza, światło u Rembrandta ma charakter raczej metafizyczny niż ekspresyjny, a jego źródło jest często trudne do ustalenia (np. w "Oślepieniu Samsona" światło pada z punktu zbiegu linii perspektywicznych, a w "Wieczerzy w Emaus" – z blatu stołu, przy którym siedzi Chrystus).
Kolorystyka
W latach ok. 1630 następuje u Rembrandta zmiana kolorytu, z zimnych tonów niebieskawo zielonkawych na ciepłe, złoto-brązowe. Około roku 1640 pojawiają się w jego dziełach silna czerwień i głęboki ton żółty, ostatnie zaś 20-lecie jego twórczości charakteryzują silniejsze efekty kolorystyczne i znacznie szerszy sposób malowania.
Inne hasła zawierające informacje o "Rembrandt":
William Blake
...
Arystoteles
...
Józef z Nazaretu
...
1975
...
Historia polskich rodów szlacheckich
...
Ilja Riepin
...
1990
...
Dublin
...
Księga Daniela
...
Biblioteka Jagiellońska
Paulirini de Praga – Liber viginti artium
Mikołaj Kopernik
–
De revolutionibus orbium coelestium
Rembrandt van Rijn
– Faust
Fryderyk Chopin
–
Scherzo
(
E-dur
)
Stanisław Moniuszko
– Trzeci ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Rembrandt":
003. O podziale filozofii. (plansza 9)
le height=380 width=770 >
Rembrandt, "Arystoteles z popiersiem Homera"
Zagadnienie klasyfikacji nauk, czyli de facto podziału filozofii ...
˝Kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha˝ ? wymowa biblijnych przypowieści (plansza 1)
url(
https://szkolnictwo.pl/rysunki_lekcje/3203/tlo.jpg);">
"Kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha"–wymowa biblijnych przypowieści
Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem (1638),Rembrandt van Rijn.
...
002. Co to jest filozofia? (plansza 7)
table height=380 width=770 >
Koncepcje filozofii
Szkoła Ateńska, Rafael Santi
Filozofia na średniowiecznej miniaturze
Rembrandt, Medytujący filozof
Jacques-Louis David, Śmierć Sokratesa
...
|
