Repubblica di Venezia (Repubblica Serenissima)
← 697 - 1797 →
Flaga Republiki Weneckiej Godło Republiki Weneckiej Flaga Republiki Weneckiej Godło Republiki Weneckiej
Język urzędowy	łacina , wenecki
Stolica	Wenecja
Ustrój polityczny	republika kupiecka
Ostatnia głowa państwa	doża Ludovico Manin
Data powstania	697
Data likwidacji	17 kwietnia 1797
Mapa Republiki Weneckiej

Republika Wenecka ( wł. Serenissima Repubblica di Venezia) – północnowłoska republika kupiecka istniejąca od VIII wieku do 1797 . Najdłużej nieprzerwanie istniejące państwo o ustroju republikańskim w historii^[1]. W średniowieczu jedna z największych potęg handlowych i politycznych w basenie Morza Śródziemnego .

Historia

IX-XV wiek

Wenecja znajdowała się na skrzyżowaniu najważniejszych szlaków handlowych. Miasto Wenecja zostało założone w V wieku . Później, w wieku IX i X stało się największym centrum handlu między Europą a Azją . W epoce krucjat Wenecja zajmowała się zaopatrzeniem i transportem wojsk krzyżowców, co zyskało jej bardzo ważne w późniejszym okresie przywileje handlowe. W 1380 Wenecja pokonała w bitwie pod Chioggią swą najpoważniejszą europejską rywalkę – Genuę . Na przełomie XIV i XV wieku Wenecja podporządkowała sobie wiele miast kupieckich: Padwę , Vicenzę , Weronę , Brescię , Bergamo , Rawennę , Faenzę , Cremonę , Friuli . W 1489 udało jej się podporządkować Królestwo Cypru . Poważnym ciosem dla Wenecji stało się zdobycie Konstantynopola przez Turków .

XVI-XVII wiek

Flota wenecka toczyła zażarte walki z berberyjskimi piratami, którzy usiłowali zapanować nad Morzem Śródziemnym. Z uwagi na rozwój kontaktów z Nowym Światem i zmianę układu szlaków handlowych, Wenecja utraciła swój uprzywilejowany status, choć pozostała najbogatszym państwem śródziemnomorskim.

XVIII wiek

W XVIII wieku Republika św. Marka miała już za sobą okres świetności. Imperium Habsburgów w XVIII wieku poprzez swoje porty (przede wszystkim Triest ) wyrosła na groźnego konkurenta handlowego. Władał nią tak jak dotychczas doża wenecki . Do posiadłości weneckich należały zarówno samo miasto Wenecja jak i tzw. terraferma . Obie te części składowe państwa zarządzane były w odmienny sposób.

Republika traciła swe posiadłości takie jak Morea , którą zagarnęli Turcy w 1716 roku, Wenecja z centrum handlu powoli zmieniała się w europejskie centrum rozrywki ( karnawał ) i turystyki ( Grand Tour ). W Republice rozkwitały sztuki, zwłaszcza muzyka ( Tomaso Albinoni , Antonio Vivaldi , Alessandro Marcello ) i malarstwo ( Canaletto , Giovanni Battista Tiepolo ).

Stanowisko doży weneckiego pełnili w XVIII wieku kolejno : Silvestro Valiero 1694-1700, Alvise Mocenigo 1700-1709, Giovanni Cornaro 1709-1722, Sebastiano Mocenigo 1722-1732, Carlo Ruzzini 1732-1735, Alvise Pisani 1735-1741, Pietro Grimani 1741-1752, Francesco Loredano 1752-1762, Marco Foscarini 1762-1763, Alvise Giovanni Mocenigo 1763-1779, Paolo Renier 1779-1789, Ludovico Manin 1789-1797.

Sukcesem Alvise Mocenigo było to, ze Republika Wenecka pozostała neutralna gdy toczyła się wojna o sukcesję hiszpańską ( 1700 - 1714 ). Wojna z Turcją rozpoczęła się w 1714 . Agresorem była Turcja , a Wenecja była do wojny nieprzygotowana. Stracono prowincję grecką Morea , obroniono jednak Korfu (1715) i Dalmację. Tak rozpoczęła się era pokoju, która trwała aż do upadku Republiki w roku 1797.

Sebastiano Mocenigo dokonał w latach dwudziestych korekty granic po wojnie tureckiej. Carlo Ruzzini utrzymał neutralność Republiki.

Ważny periodyk oświeceniowy Gazzetta Veneta wychodziła od roku 1760 do 1762.

Republika została zlikwidowana w 1797 w wyniku pokoju w Campo Formio .

Posiadłości Wenecji

Republika Wenecka około roku 1000

Wschodnie Morze Śródziemne w 1450

     Posiadłości weneckie

      Posiadłości genueńskie

      Księstwo Naksos

      Zakon joannitów

      Cesarstwo Bizantyńskie

Jednym ze strategicznych celów polityki Wenecji było utworzenie na wybrzeżach i wyspach wschodniej części Morza Śródziemnego łańcucha portów zapewniających bezpieczną żeglugę własnej flocie. Sieć ta była tworzona przez całe późne średniowiecze i w dużej części przetrwała do czasów nowożytnych i likwidacji Republiki w 1797. Do posiadłości weneckich należały między innymi:

• wybrzeże Istrii (XII w.-1797)
• Dalmacja wraz z wyspami i portami Zara i Spalato
• Republika Dubrownicka (protektorat 1205-1358)
• Albania Wenecka z portami Cattaro i Perast (1420/1447-1797)
• port Durazzo (1392-1501)
• Wyspy Jońskie (1386-1797)
• porty Modon (1206-1500 i 1686-1715), Monemwazja (1470-1540 i 1690-1715) i Nauplion (1377-1503 i 1686-1715) na Peloponezie
• Morea (1699-1718)
• wyspa Eubea (1211-1471)
• Księstwo Naksos (państwo zależne 1207-1579)
• Kreta (1204-1669)
• Cypr (1489-1573)

Zobacz też

• Wenecja
• Wenecja w XVIII wieku
• Republika Wenecka (XIX wiek)
• Weneccy ambasadorzy

Przypisy