Warsztat tkacki Indianiek maja Kicze z Gwatemali
Rigoberta Menchú Tum (ur.
9 stycznia
1959
w Chimel) -
gwatemalska
działaczka demokratyczna, obrończyni praw
Indian
.
Indianka z należącego do ludu
Majów
plemienia
Kicze
(Quiché), działała jako katechetka i w ruchu robotników rolnych. Zmuszona do wieloletniego pobytu na emigracji w
Meksyku
, od niedawna ponownie w ojczyźnie, od
1981
aktywnie działa na rzecz praw Indian gwatemalskich oraz normalizacji po zakończeniu wojny domowej.
Jej ojciec zginął podczas antyrządowego protestu w jednej z ambasad Gwatemali, brat został porwany i zamordowany w
1979
roku przez prawicowe
szwadrony śmierci
, a matka została porwana, pobita, zgwałcona i zamordowana przez żołnierzy rok później.
W roku
1990
otrzymała
Nagrodę UNESCO za Wychowanie dla Pokoju
. W
1992
została uhonorowana
pokojową nagrodą Nobla
; wyróżnienie to było nieco kontrowersyjne – w opinii wielu komentatorów pozostawało w związku z tzw. kluczem noblowskim – w tym przypadku zwrócono uwagę na prawa Indian w 500-rocznicę
pierwszej wyprawy Kolumba
.
Ponadto David Stoll w książce Rigoberta Menchú and the Story of All Poor Guatemalans z
1999
roku twierdzi, że niektóre zdarzenia opisane w głośnej autobiograficznej książce Menchú Tum Ja, Rigoberta z
1983
roku nigdy nie miały miejsca. Wprawdzie Stoll przyznał, iż nie nazwałby książki mistyfikacją, gdyż główne opisane tam fakty (śmierć najbliższych) istotnie miały miejsce, sama autorka zarzuciła mu "rasistowskie ukrywanie i wypaczanie zbrodni przeciwko Majom" i zaprosiła Stolla do Gwatemali, by mógł obserwować przesłuchania podczas procesu o zbrodnie ludobójstwa. Później jednak przyznała, że w swej autobiografii zmieniła pewne fakty, co jednak, w jej przekonaniu nie miało znaczenia dla istoty sprawy. Po ujawnieniu niezgodności niektórych opisanych w autobiografii wydarzeń ze stanem faktycznym pojawiły się głosy by odebrać autorce Nagrodę Nobla. Komitet jednakże wniosek taki odrzucił.
W roku
2004
przyjęła ofertę prezydenta Gwatemali
Óscara Bergera
współpracy we wdrażaniu pokojowych porozumień kończących wieloletnią krwawą wojnę domową w tym kraju.
Jak oświadczyła w wywiadzie z czerwca
2006
roku, Menchú Tum zamierza kandydować na prezydenta Gwatemali, ale jeszcze nie w wyborach zaplanowanych na rok
2007
, bowiem – jej zdaniem – system społeczno-polityczny kraju "nie jest jeszcze dojrzały". Za wystarczający sukces uznała póki co plany utworzenia pierwszej
tubylczej
partii w kraju, w którym ok. 60% mieszkańców to
Indianie
oraz to, że w Gwatemali rozpoczął się pierwszy proces najwyższych przedstawicieli byłych władz państwowych i wojska, oskarżonych o
ludobójstwo
.
Linki zewnętrzne
