Rodzina – w
socjologii
rozumiana jako
grupa społeczna
lub
instytucja społeczna
.
Rodzina jako grupa społeczna
Związek intymnego, wzajemnego uczucia, współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych relacji i interakcji.
W tym ujęciu rodzina pełni funkcje osobowe:
Rodzina jako instytucja społeczna
Grupa określona przez stosunki seksualne, odpowiednio unormowane i trwałe, tak by mogła zapewnić odnawianie się sfery
reprodukcji
. Funkcje instytucjonalne rodziny:
- materialno-ekonomiczna (polega na zaspokajaniu przez rodzinę materialnych
potrzeb
jej członków)
- opiekuńczo-zabezpieczająca (stanowi materialne i fizyczne zabezpieczenie członków rodziny, którzy w pewnych okresach życia mają ograniczone możliwości
samorealizacji
, pozbawieni są środków do życia lub wymagają pomocy)
- prokreacyjna (polega na zaspokajaniu rodzicielskich potrzeb emocjonalnych -
ojcostwa
i
macierzyństwa
, pozwala na utrzymywanie biologicznej ciągłości rodziny i
społeczeństwa
)
- seksualna (zaspokajanie
popędu seksualnego
)
- legalizacyjno-kontrolna (sankcjonowanie postępowania członka rodziny przez rodzinę, nadzorowanie jego postępowania)
- socjalizacyjno-wychowawcza (wprowadzanie dziecka w świat
kultury
danego społeczeństwa)
- klasowa (określenie pozycji członków rodziny w strukturze społeczeństwa)
- kulturalna (zapoznawanie młodego
pokolenia
z dziejami kultury i jej trwałymi pomnikami, zachęcanie do aktywnego korzystania z wartości kulturalnych)
- rekreacyjno-towarzyska (umożliwia odzyskanie w domu rodzinnym wewnętrznej równowagi emocjonalnej)
- emocjonalno-ekspresyjna (zaspokaja emocjonalne potrzeby członków rodziny, sprzyja wyrażaniu
osobowości
, daje możliwość uzyskania kontaktu psychicznego)
Kryterium klasyfikacji
Rodzinę gdzie dwójka partnerów wychowuje potomstwo określa się jako
nuklearną
(w
genealogii
to rodzina mała), gdy jedno z partnerów zamieszkuje także z rodzicami, to jest to
rodzina wielopokoleniowa
. Jednak tak naprawdę granic rodziny nie da się jednoznacznie określić, choć da się
stopniować
pokrewieństwo
lub
powinowactwo
. Ogół osób, o których wiadomo, że są spokrewnione lub spowinowacone chociażby w
linii bocznej
, w
genealogii
również nazywa się rodziną (dla odróżnienia od rodziny małej nazywa ją się rodziną wielką). Rodzinę również stanowi samotny
rodzic
z wychowywanym własnym lub
adoptowanym
potomstwem stanowiący
rodzinę niepełną
jak i dwie osoby tworzące związek
małżeński
lub inny w tym także nieformalny
konkubinat
. Sam fakt zamieszkania razem może klasyfikować pewną grupę ludzi jako rodzinę.
Rodzaje
Istnieją różne formy rodziny, rozróżniane według odmiennych kryteriów:
Współczesne społeczeństwa wykształciły tzw. alternatywne formy rodziny takie jak:
Dobór partnerów rodziny opartej o małżeństwo
Zazwyczaj trzon rodziny stanowi
małżeństwo
[]. Dobór partnerów w małżeństwie może być określany przez
instytucje prawne
lub
obyczajowość
. I tak, zazwyczaj w ramach rodziny, tj. pomiędzy jej członkami, nie można zawierać związków małżeńskich, a prawo określa
stopnie pokrewieństwa
, w ramach których można zawrzeć małżeństwo.
Podobnie sytuacja ma się w przypadku płci partnerów. W większości krajów małżeństwo jest ograniczone do związku kobiety i mężczyzny, natomiast prawodawstwo niektórych krajów dopuszcza możliwość zawierania
małżeństw
bądź podobnych
związków
przez partnerów tej samej płci.
W niektórych społecznościach możliwie jest zawieranie małżeństw jedynie z przedstawicielami własnej zbiorowości etnicznej (tzw.
endogamia
, jej przeciwieństwem jest
egzogamia
).
Ewolucja
Lewis Morgan
proponuje ewolucyjny schemat powstawania rodziny:
- pierwotny
promiskuityzm
- małżeństwo grupowe
- rodzina oparta na pokrewieństwie
- rodzina punalna
- rodzina parzysta
- rodzina monogamiczna
Teoria ta spotkała się z poważną krytyka np. przez
Bronisława Malinowskiego
i współcześnie ma znaczenie historyczne.
Jako ostatnie ogniwo ewolucji
Alvin Toffler
wprowadza termin kultura singli.
Rodzina w Polsce
W Polsce istnieje 6,1 mln rodzin, w których wychowuje się 10,8 mln dzieci do lat 24. Co trzecie polskie dziecko wychowuje się w
rodzinie wielodzietnej
. 17% rodzin to rodziny wielodzietne, wychowujące troje i więcej dzieci.
83% dzieci w Polsce wychowuje się w rodzinach pełnych. 92% rodzin wielodzietnych to rodziny pełne.
Średni miesięczny dochód na osobę w rodzinie z jednym dzieckiem wynosił w 2004 r. 847,79 zł; z trojgiem dzieci: 455,61 zł, z czworgiem i więcej: 325,24 zł[1].
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Przypisy