Rosyjska Ameryka w 1860 r.

Alaska w 1867 r.

Rosyjska kolonizacja Ameryki Północnej – kolonizacja północno-zachodnich terytoriów Ameryki Północnej przez Imperium Rosyjskie w drugiej połowie XVIII i w XIX wieku . Kolonizacja ta objęła swym zasięgiem: Alaskę , Aleuty , Archipelag Aleksandra oraz wybrzeża dzisiejszych stanów i prowincji: Kolumbii Brytyjskiej , Waszyngtonu , Oregonu i Kalifornii . Najdalej na południe wysuniętą stanicą rosyjską był Fort Ross w środkowej Kalifornii.

Początki

Cieśnina Beringa była przez długi czas ogniwem łączącym Ameryką Północną i Syberię . I to właśnie przez nią Rosjanie kierowali swoją ekspansję na ten kontynent. Pierwsze kontakty Rosji z Nowym Światem to połowa XVII wieku kiedy to urzędnicy carscy osiągnęli wybrzeże Pacyfiku natomiast jako pierwszy ujrzał ląd amerykański Vitus Bering (duński kapitan w rosyjskiej służbie) w 1728 r. W 1748 r. V. Bering i Aleksiej Czirikow żeglują z Kamczatki na Alaskę i docierają w okolice Ziemi Księcia Walii oraz Gór Świętego Eliasza . Następnie rosyjscy kupcy dostarczają skóry z Wysp Aleuckich (gdzie m.in. dochodzi do walk z miejscowymi Aleutami ) oraz z wybrzeży Alaski (lata 40. XVIII w.).

Pierwsze osady

Fort Ross w 1828 roku, środkowa Kalifornia

W 1784 r. Grigorij Szelichow i Iwan Golikow, syberyjscy handlarze skórami zakładają pierwszą stałą osadę na wyspie Kodiak . Osada ta staje się ośrodkiem rosyjskiej kolonizacji. W 1794 na Kodiaku rozpoczęła swoją działalność misja Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego , która w ciągu kolejnych dekad powołała sieć parafii na terenie Alaski^[1]. W 1799 r. Rosyjsko-Amerykańska Kampania Handlowa staje się monopolistą w handlu na tym terenie w wyniku rozporządzenia cara Pawła I ( Aleksander Baranow zostaje jej dyrektorem generalnym). N.P.Rezanow dyrektor generalny Rosyjsko-Amerykańskiej Kompanii próbuje wejść w porozumienie z hiszpańskim gubernatorem Kalifornii w celu zapewnienia odpowiedniego zaopatrzenia kolonii.

W 1808 r. nową stolicą Kompanii zostaje Nowoarchangielsk (później Sitka ). W 1834 r. ojciec Jan Veniaminov przy współpracy Iwana Pankowa publikuje katechizm dla Aleutów. W roku 1848 sobór św. Michała Archanioła w Sitce staje się siedzibą biskupa Kuryli, Kamczatki, Wysp Aleuckich. Miejscami osadnictwa Rosjan w Ameryce Północnej były oprócz Alaski także: Kolumbia Brytyjska , obecne stany Waszyngton i Oregon oraz Fort Ross w Kalifornii (założony w 1812 r. i opuszczony w 1841 r.).

Charakter kolonizacji

Rosjanie przybywali do Nowego Świata z tych samych powodów dla których osiedlali się na Syberii czyli po skóry (w tym przypadku były to skóry wydr). Wkrótce po przybyciu kupców pojawili się misjonarze w celu nawracania miejscowych pogan. Rosja zakładała swoje bazy także na Hawajach, w Kalifornii aby w ten sposób ułatwić handel skórami. Na Alasce warunki były trudniejsze niż te na Syberii, głównie z powodu braku żywności, co było spowodowane odległościami od rosyjskich baz zaopatrzeniowych. Dokuczliwy był także klimat: zimny i wilgotny. Dawały się także we znaki miejscowe plemiona, dobrze uzbrojone i często wrogie wobec przybyszy. A ponadto występowała nieustępliwa rywalizacja Anglików i Amerykanów.

Rosja a kontakty z innymi koloniami

Aleksander Baranow – dyrektor Rosyjsko-Amerykańskiej Kompanii Handlowej

Rosjanie próbowali wyłączyć obecność innych krajów w rejonie północnego Pacyfiku, ale czasami zdarzały się próby łagodzenia konfliktów. W 1824 i 1825 r. rząd carski zawarł odrębne traktaty ze Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią , które ustaliły granice stref wpływów oraz regulacje handlowe. Bezpośredni handel pomiędzy Rosyjsko-Amerykańską Kompanią Handlową a kupcami amerykańskimi czy brytyjskimi stał się normą i miał coraz większe znaczenie, zdarzały się nawet wypadki przewozu rosyjskich skór przez amerykańskie statki aż do Kantonu . W 1839 r. Rosyjsko-Amerykańska Kompania Handlowa zawarła porozumienie ze swoim największym rywalem Kompanią Zatoki Hudsońskiej . Handel rozwijał się również wewnątrz terytoriów kolonii, kiedy to Rosyjsko-Amerykańska Kompania rozszerzyła system transportu rzecznego i zaczęła współpracować z miejscowymi rosyjskimi traperami wewnątrz Alaski. Spuścizna handlu futrami ciągnęła się również po sprzedaży Alaski Stanom Zjednoczonym. Monopol na handel skórami zagwarantowano wówczas Alaskańskiej Kompanii Handlowej (Alaska Commercial Company) teren jej działania obejmował wyspy Przybyłowa na morzu Beringa, zajmowała się ona polowaniami na foki. Wraz ze sprzedażą Alaski opuścili ją również carscy urzędnicy, którzy nie widzieli tam dla siebie przyszłości, pozostali jednak rosyjscy traperzy a śladem po nich jest pewna liczba ludności prawosławnej żyjąca na Alasce do dziś.

Sprzedaż Alaski

Zakup Alaski w 1867 r. budził kontrowersje zarówno w Rosji jak i w Stanach Zjednoczonych. Wielu Amerykanów pytało jakie korzyści mogą mieć oni z tej lodowej pustyni. Inni natomiast ruszyli tam aby odkrywać jej nieznane bogactwa. W końcu XIX w. okazało się jakim błędem była jej sprzedaż przez Rosjan (Alaska została sprzedana za jedyne 7,2 mln. $). Pokłady złota (patrz: Gorączka złota ("Gold Rush")) oraz ropa naftowa całkowicie zmieniły jej oblicze.

Hawaje

Rosjanie podjęli także próbę kolonizacji Hawajów w 1818 r. za pośrednictwem dr. Schaeffera, który wynegocjował traktat o ochronie z królową Hawajów Kaumualaii, jednakże car Aleksander I odmówił ratyfikacji traktatu.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Artykuł BBC o Prawosławiu na dzisiejszej Alasce (wrzesień 2004)
• Strona diecezji prawosławnej na Alasce – dobry zbiór zdjęć