Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.
Rtęć
RtęćRtęć | |  | Rtęć |
Rtęć | Dane ogólne | Nazwa, symbol,
l.a.
| Rtęć, Hg, 80 | Grupa, okres, blok |
12
, 6,
d
| Właściwości metaliczne |
metal przejściowy
| | Właściwości fizyczne |
---|
Stan skupienia
| ciekły |
Gęstość
| 13579,04
kg/m3
| Twardość | 1,5 | Kolor | srebrzystobiały |
Temperatura topnienia
| 234,32
K
-38,83
°C
|
Temperatura wrzenia
| 629,88 K 356,73 °C |
Objętość molowa
| 14,09×10-6 m³/
mol
|
Ciepło parowania
| 59,229
kJ/mol
|
Ciepło topnienia
| 2,295 kJ/mol |
Ciśnienie pary nasyconej
| 2×10-4
Pa
(234 K) |
Prędkość dźwięku
| 1407 m/s (293,15 K) |
| | Najbardziej stabilne izotopy |
---|
izotop
| wyst. |
o.p.r.
|
s.r.
|
e.r.
MeV
|
p.r.
|
---|
194Hg |
{syn.}
| 444
lata
|
w.e.
| 0,040 | 194
Au
| 196Hg | 0,15% | stabilny izotop z 116
neutronami
| 198Hg | 9,97% | stabilny izotop z 118
neutronami
| 199Hg | 16,87% | stabilny izotop z 119
neutronami
| 200Hg | 23,1% | stabilny izotop z 120
neutronami
| 201Hg | 13,18% | stabilny izotop z 121
neutronami
| 202Hg | 29,86% | stabilny izotop z 122
neutronami
| 203Hg |
{syn.}
| 46,6
dnia
|
β-
| 0,492 | 203
Tl
| 204Hg | 6,87% | stabilny izotop z 124
neutronami
|
|
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
|
Rtęć (Hg,
łac
. hydrargyrum, z
gr
. ὑδράργυρος hydrargyros - płynne srebro) –
pierwiastek chemiczny
z grupy
metali przejściowych
w
układzie okresowym
(uznana za pierwiastek przez
Lavoisiera
). Rtęć jest jedynym
metalem
występującym w
warunkach normalnych
w stanie ciekłym[1]. Rtęć występuje w skorupie ziemskiej w ilości 0,05
ppm
. Najważniejszymi
minerałami
rtęci są: WłaściwościRozpuszcza metale, tworząc
amalgamaty
(z wyjątkiem
żelaza
,
platyny
,
wolframu
i
molibdenu
). Wykazuje dużą lotność – w temperaturze 20 °C w powietrzu znajduje się 14 mg Hg na m³ w stanie równowagi dynamicznej.
Dawka progowa
rtęci, czyli stężenie uważane za bezpieczne wynosi 0,05 mg Hg na m³ powietrza, dlatego rozlana rtęć stanowi potencjalne niebezpieczeństwo zatrucia. Kationy rtęci Hg2+ oraz Hg22+ różnią się właściwościami. W analizie chemicznej kation Hg22+ należy do
I grupy kationów
, natomiast Hg2+ do
II
. OtrzymywanieNa skalę przemysłową rtęć otrzymuje się z
minerału
cynobru
, czyli
siarczku rtęci(II)
, przez ogrzewanie w obecności powietrza[2]: - HgS + O2 → Hg↑ + SO2↑
Proces ten przebiega w dwóch etapach[3]: - (1) 2HgS + 3O2 → 2HgO + 2SO2↑
- (2) 2HgO → 2Hg↑ + O2↑
Inną metodą jest ogrzewanie HgS wobec
reduktora
, np.
żelaza
[2][3]: - HgS + Fe → Hg↑ + FeS
W warunkach laboratoryjnych rtęć można uzyskać poprzez ogrzewanie
tlenku rtęci(II)
[4]. Zastosowanie Zastosowania historyczneRzymianie używali jej do ługowania piasków rzecznych, w celu wydobycia z nich srebra i złota. Tlenek rtęci(II) był głównym składnikiem czerwonej farby, stosowany był do szminkowania i malowania. W średniowieczu alchemicy próbowali stworzyć złoto przez połączenie siarki z rtęcią. Wolna rtęć pod nazwą żywego srebra była trzymana w domach bogaczy jako zabawka. W XVI wieku Paracelsus wprowadził związki rtęci do medycyny i farmacji. Zastosowania rtęci metalicznejRtęć znalazła zastosowanie do wypełniania
termometrów
,
barometrów
,
manometrów
, pomp próżniowych, itp. Duże ilości rtęci zużywane są w procesie zwanym amalgamacją[5] do wydobywania
złota
i
srebra
(zwłaszcza w złożach o dużym rozdrobnieniu kruszców; metale rozpuszczają się w rtęci tworząc
amalgamaty
, z których następnie są odzyskiwane przez odparowanie rtęci) oraz do
elektrolizy
litowców
i produkcji
materiałów wybuchowych
. Oprócz tego metaliczna rtęć jest stosowana: W epoce wczesnonowożytnej (co najmniej od XVI wieku, do 1843 r.) rtęci używano do produkcji
luster
. W związku z tym wielu ludzi chorowało z powodu zatrucia tym metalem. Stosowano ją również do leczenia
kiły
, poprzez podawanie rtęci doustnie, w zastrzykach i przez nacieranie skóry. Zastosowania związków rtęciWiele związków rtęci ma szerokie zastosowanie: Działanie biologiczneRtęć i większość jej związków jest silnie toksyczna i stanowi częste zanieczyszczenie środowiska. Jeżeli dostanie się do środowiska wodnego, mikroorganizmy metylują ją i w ten sposób powstaje
związek metaloorganiczny
–
dimetylortęć
. Jest on rozpuszczalny w
tłuszczach
, a zarazem bardzo toksyczny i trwały – jest to główna postać rtęci, która przedostaje się do organizmów żywych i kumuluje się w nich. Rtęć w środowisku w postaci dimetylortęci była przyczyną kilku przypadków masowego skażenia środowiska. Rtęć wchłania się również przez drogi oddechowe w postaci par. Z płuc dostaje się do krwi, gdzie wnika do
erytrocytów
, w których jest utleniana. Pewne ilości rtęci wnikają też do
mózgu
i przenikają przez barierę łożyskową do krwi płodu. Wchłonięta w ten sposób rtęć wydala się z moczem i w niewielkim stopniu z kałem. Kumuluje się w nerkach uszkadzając je. Toksyczność rtęci polega na niszczeniu
błon biologicznych
i łączeniu się z białkami organizmu. W ten sposób rtęć zakłóca wiele niezbędnych do życia procesów biochemicznych. Ostre zatrucie parami rtęci wywołuje zapalenie płuc i oskrzeli prowadzące niekiedy do śmiertelnej niewydolności oddechowej. Inne objawy to: krwotoczne zapalenie jelit, niewydolność krążenia, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej. Uszkodzeniu ulegają również nerki i układ nerwowy. Spożycie związków rtęci powoduje ślinotok, wymioty, krwawą biegunkę, martwicę błony śluzowej jelit. Pojawia się również pieczenie w przełyku. Podobnie jak w zatruciu drogą oddechową uszkodzone zostają
nerki
. Zatrucie przewlekłe małymi ilościami rtęci powoduje początkowo niespecyficzne objawy takie jak ból głowy i kończyn, osłabienie. W późniejszym czasie dochodzi do zapaleń błon śluzowych przewodu pokarmowego, wypadania zębów i wystąpienia charakterystycznego niebiesko-fioletowego rąbka na
dziąsłach
. Obserwuje się też postępujące uszkodzenia
OUN
: zaburzenia snu, upośledzenie koncentracji, zaburzenia pamięci, zmiany w osobowości. Później pojawiają się drżenia rąk i nóg, niezborność chodu. Charakterystycznym objawem jest zmiana charakteru pisma na tzw. "drżące pismo". W zatruciu przewlekłym również obserwuje się uszkodzenie nerek. OchronaPrzypadkowo rozlana rtęć powinna być starannie zebrana, a jej resztki zneutralizowane przez zasypanie siarką lub specjalnym roztworem np. 20% roztworem wodnym
chlorku żelaza(III)
Bibliografia- Witold Seńczuk red.: Toksykologia. Podręcznik dla studentów, lekarzy i farmaceutów Wydanie IV. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2002.
- Małgorzata Wiśniewska (red.), Encyklopedia dla wszystkich Chemia, Wydawnictwo Naukowe i Techniczne Warszawa, str. 332
Przypisy- ↑ W warunkach normalnych w stanie ciekłym występuje jeszcze jeden pierwiastek –
brom
; ciekłe są także niektóre stopy
metali alkalicznych
(np.
K
-
Na
) i
galu
(np. Ga-
In
-
Sn
) [za CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 83th. Boca Raton: CRC Press, 2003, ss. 15-28. ].
- ↑ 2,0 2,1
Adam Bielański
: Chemia ogólna i nieorganiczna. Warszawa:
PWN
, 1981, s. 646. .
- ↑ 3,0 3,1
Włodzimierz Trzebiatowski
: Chemia nieorganiczna. Wyd. VIII. Warszawa:
PWN
, 1978, s. 478.
- ↑
Stanisław Tołłoczko
,
Wiktor Kemula
: Chemia nieorganiczna z zasadami chemii ogólnej. Warszawa:
PWN
, 1954, s. 19.
- ↑
Amalgamacja -
. Słownik języka polskiego PWN. [dostęp 2010-04-19].
Inne hasła zawierające informacje o "Rtęć":
Termometr
...
Kamczatka
...
Lantan
...
Cez
...
Ruten
...
Technet
...
Niob
...
Cyrkon (pierwiastek)
...
Itr
...
Tytan (pierwiastek)
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Rtęć":
023. Opis stanów atmosfery. Pogoda i klimat (plansza 5)
...
Zróżnicowanie i przydatność rolnicza gleb w Polsce (plansza 18)
pyły i gazy zawierające związki siarki, węgla, a także ołów, kadm i Rtęć. Skutki działania tych gałęzi mogą prowadzić do zjawiska zmęczenia gleby, ...
Chrom i jego związki (plansza 10)
to ogólna nazwa stopów metali, w których jednym z podstawowych składników jest Rtęć. Amalgamaty tworzy się poprzez rozpuszczenie innych metali w rtęci w warunkach ...
|