Ruch prawostronny

     Ruch lewostronny

Ruch lewostronny – zasada ruchu drogowego, nakazująca pojazdom poruszanie się w pobliżu lewej krawędzi jezdni; niekiedy także rozszerzana o zasadę obowiązująca na kolejowych lub tramwajowych liniach dwutorowych, nakazującą jazdę lewym torem . Zasada ruchu lewostronnego obowiązuje dziś w mniejszości krajów świata: w Wielkiej Brytanii oraz w krajach niegdyś od Wielkiej Brytanii zależnych lub będących jej byłymi koloniami , w tym m.in. – w Europie – w Irlandii , na Cyprze i Malcie , a także w Australii , Nowej Zelandii , Samoa , Indiach , Pakistanie , Sri Lance , Bangladeszu , Papui-Nowej Gwinei , Brunei , Hongkongu , RPA i innych postbrytyjskich koloniach Afryki ( Lesotho , Botswanie , Kenii , Tanzanii , Ugandzie , Zambii , Zimbabwe ), jak również w Japonii , Indonezji , Tajlandii , Makau , na Malediwach , Mauritiusie , Jamajce , Dominice , w Gujanie i Surinamie . Jednym z wyjątków zasad wynikających z "brytyjskości" jest zależna od Wielkiej Brytanii enklawa Gibraltar , gdzie od 1929 obowiązuje ruch prawostronny tak, jak w sąsiedniej Hiszpanii i całej kontynentalnej Europie .

Londyn , ruch lewostronny; przejście dla pieszych z zaleceniem LOOK RIGHT – "spójrz w prawo"

Gibraltar : brytyjskie terytorium z ruchem prawostronnym , napis LOOK LEFT – "spójrz w lewo"

Historia

Eastern Freeway w Melbourne Australia z ruchem lewostronnym

Great Ocean Road w stanie Wiktoria ( Australia )

Zasada ruchu lewostronnego pochodzi jeszcze z czasów starożytnych , a – według niektórych, choć niepopartych dokumentami, przekazów – w nowożytnej Europie została uregulowana prawem jeszcze w średniowieczu przez papieża Bonifacego VIII , który w roku 1300 zarządził, że pielgrzymi mają poruszać się po lewej stronie drogi. Niezależnie jednak od tego, czy, kiedy i przez kogo wprowadzona, zasada ta jest konsekwencją faktu, iż tak piesi, jak i konni podróżni, posługujący się w walce bronią trzymaną (w zdecydowanej większości) w prawej ręce, mogli szybciej uniknąć niespodziewanego ataku ze strony zbliżającej się z przeciwka osoby, znajdując się po lewej stronie drogi. W Japonii zasada ruchu lewostronnego została wprowadzona dekretem cesarskim na początku XVII wieku i wynikała z faktu, że pomiędzy samurajami poruszającymi się wąskimi uliczkami miast japońskich często dochodziło do zwad na tle "kto komu ma ustąpić", zwłaszcza jeśli zaczepili się bronią noszoną u lewego boku.

W Europie odejście od ruchu lewostronnego na rzecz prawostronnego zawdzięcza się Francuzom , przy czym liczni są zwolennicy poglądu, przypisującego to Napoleonowi , który m.in. w ten sposób miał wywoływać zamęt w oddziałach wojskowych swoich przeciwników, przygotowanych do ewentualnych bojów spotkaniowych z żołnierzami poruszającymi się (jak wszyscy do tej pory) lewą stroną. Inni wiążą tę zmianę z rzekomą leworęcznością cesarza, a jeszcze inni – ze swoistym buntem wobec papieskich zarządzeń Bonifacego VIII. Są też jednak przesłanki, przemawiające za tym, że nastąpiło to we Francji nieco wcześniej.

Ruch lewostronny obowiązywał w Austro-Węgrzech aż do ich rozpadu, a w powstałych w wyniku państwach – Austrii , Czechosłowacji i na Węgrzech – obowiązywał aż do 1938 / 39 , kiedy III Rzesza ujednoliciła zasady ruchu drogowego na ruch prawostronny we wszystkich zaanektowanych lub uzależnionych od siebie krajach. Do dzisiaj ruch lewostronny obowiązuje w Austrii w ruchu kolejowym (m.in. wiedeńska kolej miejska - S-Bahn ). Na ziemiach polskich w zaborze austriackim także obowiązywał ruch lewostronny (odwrotnie niż w pozostałych dwóch), zastąpiony prawostronnym po odrodzeniu się państwa polskiego w 1918 ( tramwaje w Krakowie – dopiero w 1925 ). W Kanadzie ujednolicono zasady odchodząc od lewostronności w anglojęzycznych terytoriach w latach 20. XX wieku (niebędąca wcześniej częścią Kanady Nowa Fundlandia w 1947 ), w Chinach ruch ujednolicono na prawostronny w 1946 (dziś wyjątek stanowi w Chinach tylko Hongkong i Makau, choć przez krótki czas z przyczyn politycznych w okresie "rewolucji kulturalnej" wprowadzono w całych Chinach ruch lewostronny), Szwecja odeszła od ruchu lewostronnego obowiązującego tam od 1734 (wcześniej, od 1718 obowiązywała tam prawostronność) dopiero 3 września 1967 (" dagen H "), dostosowując się do zasad obowiązujących w sąsiednich krajach skandynawskich , Islandia 26 maja 1968 , Birma – w 1970 , a Nigeria – jeszcze kilka lat później. Szacuje się, że ok. 1/3 ludności świata mieszka w krajach, gdzie obowiązuje ruch lewostronny, i że ponad 1/4 pojazdów na świecie porusza się po lewej stronie drogi.

7 września 2009 Samoa dokonały konwersji w odwrotnym kierunku, wprowadzając ruch lewostronny w miejsce prawostronnego. Motywowano to faktem, iż ruch lewostronny obowiązuje w położonych relatywnie blisko znacznie bogatszych państwach: Australii, Nowej Zelandii i Japonii. Zmiana ma umożliwić import używanych samochodów z tych krajów, co z kolei ma zwiększyć dostępność transportu samochodowego dla zwykłych mieszkańców^[1].

" Magiczne rondo " w Swindon w Wielkiej Brytanii

Przystosowane do ruchu lewostronnego brytyjskie samochody z kierownicą z prawej strony

W europejskich krajach, w których obowiązuje ruch lewostronny, wbrew nasuwającej się analogii, zasada pierwszeństwa na skrzyżowaniach wcale nie jest odwrotna, niż w krajach z ruchem prawostronnym. Tam także obowiązuje reguła pierwszeństwa z prawej strony. Inaczej jednak jest w Japonii^[2].

Wyprzedzanie natomiast zasadniczo odbywa się (inaczej niż przy ruchu prawostronnym) po prawej stronie pojazdu wyprzedzanego, a ronda objeżdża się w kierunku zgodnym z obrotem wskazówek zegara. Odmienna jest także konstrukcja samochodów: miejsce kierowcy w samochodach przeznaczonych do ruchu lewostronnego znajduje się po prawej stronie pojazdu, bliżej osi jezdni. Oprócz tego asymetryczne światła mijania kierują snop światła tak, by doświetlał lewą stronę drogi.

Na kolei ruch lewostronny obowiązuje także w niektórych spośród tych krajów, w których na drogach obowiązuje prawostronność, np. we Francji (z wyjątkiem Alzacji i zachodniej części Lotaryngii), Włoszech , w Szwajcarii , Szwecji , Danii , Belgii i Portugalii . Ruch lewostronny obowiązuje również w madryckim metrze . W ruchu statków wodnych natomiast, niezależnie od kraju, wszędzie obowiązuje ruch prawostronny .

Przypisy

Zobacz też

• leworęczność
• Lista państw z ruchem lewostronnym
• Ruch prawostronny
• Dagen H
• Wprowadzenie ruchu prawostronnego w Czechosłowacji

Linki zewnętrzne

• Which side of the road do they drive on? ( ang. )