Rysy
Wierzchołek Rysów – widok ze szlaku na Szpiglasową Przełęcz (dokładniejszy opis). Wierzchołek Rysów – widok ze szlaku na Szpiglasową Przełęcz .
Położenie	Polska /   Słowacja
Pasmo	Tatry , Karpaty
Wysokość	2503 m n.p.m.
Wybitność	163 m
Pierwsze wejście	30 lipca 1840 Eduard Blásy , Ján Ruman Driečny starszy
Rysy
49°10'46″N 20°05'18″E / 49.17944, 20.08833 Na mapach: 49°10'46″N 20°05'18″E / 49.17944, 20.08833

Najwyższy, słowacki wierzchołek Rysów (widok z wierzchołka granicznego)

Graniczny wierzchołek Rysów (widok z wierzchołka słowackiego)

Tablica informująca o granicy państwowej

Rysy ( słow. Rysy, niem. Meeraugspitze, węg. Tengerszem-csúcs, 2503 m n.p.m. ) – szczyt położony na granicy polsko - słowackiej , w Tatrach Wysokich . Posiada trzy wierzchołki, z których najwyższy jest środkowy, w całości na terytorium Słowacji (2503 m), zaś północny stanowi najwyżej położony punkt Polski (2499 m).

Topografia

Masyw Rysów posiada trzy wierzchołki. Najwyższy z nich (tzw. środkowy – 2503 m n.p.m.) leży po stronie słowackiej, podobnie jak najniższy wierzchołek południowo-wschodni (2473 m). Na granicy polsko-słowackiej znajduje się średni co do wysokości, północno-zachodni wierzchołek o wysokości 2499 m n.p.m.i to on jest najwyżej położonym punktem Polski.

Znajdujący się w Tatrach Wysokich masyw Rysów leży na południowy wschód od Morskiego Oka w punkcie zwornikowym głównego grzbietu Tatr i grani odchodzącej od niego ku północy, w której tkwią Niżnie Rysy i Żabie Szczyty ( Wyżni i Niżni ). U stóp leżą: Dolina Rybiego Potoku , Dolina Białej Wody i Dolina Mięguszowiecka . Od północy oddziela go od Niżnich Rysów Przełęcz pod Rysami , od zachodu od Żabiego Konia Żabia Przełęcz , a od południowego wschodu od Ciężkiego Szczytu w masywie Wysokiej szerokie siodło Wagi . Na wschodnią stronę opada z Rysów 500-metrowa ściana skalna, w której znajdują się liczne drogi wspinaczkowe .

W zachodniej grani Rysów powyżej Żabiej Przełęczy wyodrębniają się trzy Turnie nad Żabią Przełęczą: Zachodnia Turnia nad Żabią Przełęczą (Západná veža nad Žabím sedlom), Pośrednia Turnia nad Żabią Przełęczą (Prostredná veža nad Žabím sedlom) i najwyższa Wschodnia Turnia nad Żabią Przełęczą (Východná veža nad Žabím sedlom). Od północno-zachodniego szczytu Rysów turnie te są oddzielone Przełączką nad Turniami (Štrbina nad vežami). Przełączka pomiędzy dwoma wyższymi wierzchołkami Rysów nosi nazwę Zadniej Przełączki w Rysach (Zadná priehyba v Rysoch), natomiast pomiędzy najwyższym i najniższym wierzchołkiem znajduje się Pośrednia Przełączka w Rysach (Prostredná priehyba v Rysoch). Na południowy wschód od najniższego wierzchołka grań kieruje się poprzez Przednią Przełączkę w Rysach (Predná priehyba v Rysoch) do Kopy nad Wagą , a następnie opada na Wagę^[1].

Opis

Nazwa Rysy nie pochodzi, jak powszechnie się uważa, od ukośnego żlebu widocznego w masywie góry (tzw. Rysy), ale od pożłobionych zboczy całego kompleksu Niżnich Rysów, Żabiego Szczytu Wyżniego i Żabiego Mnicha . Później nazwę tę przyjęto dla szczytu, który nosi ją dziś. Jest prawdziwym unikatem, jeśli chodzi o bogactwo flory; na wysokości 2483-2503 m występują tu jeszcze 63 gatunki roślin kwiatowych, głównie z grupy roślin alpejskich .

Rysy należą do Korony Gór Polski i Korony Europy .

Historia

Pierwsze odnotowane wejścia:

• latem – Eduard Blásy z przewodnikiem Jánem Rumanem Driečnym starszym 30 lipca 1840
• zimą – Theodor Wundt z przewodnikiem Jakobem Horvayem 10 kwietnia 1884

Na pamiątkę wejścia na szczyt Blásy'ego wmurowano pamiątkową tablicę w północno-zachodni wierzchołek, która rok później została rozbita. Podobnie uhonorowano pobyt Włodzimierza Lenina (niektórzy wątpią w jego wejście) na szczycie w latach 1913-1914. I ta tablica była wielokrotnie niszczona. W 1899 r. na szczyt weszli także Maria Skłodowska-Curie i Piotr Curie . Turystyczne wejście na Rysy zimą jest możliwe tylko od strony Polski, a i tak jest to ryzykowne z uwagi na licznie schodzące lawiny . Najtragiczniejsza wydarzyła się 28 stycznia 2003 roku. Około godziny 11 lawina, która prawdopodobnie zeszła samoistnie, porwała wycieczkę członków Uczniowskiego Klubu Sportowego "Pion", działającego przy I LO w Tychach . W grupie szło 13 osób, w tym dwóch dorosłych opiekunów. Lawina zabiła wówczas osiem osób.

Turystyka

Na szczyt prowadzą dwa szlaki turystyczne : od strony polskiej oraz od strony słowackiej.

• od strony polskiej: czerwony od schroniska nad Morskim Okiem wschodnim lub zachodnim brzegiem Morskiego Oka na próg Czarnego Stawu i przez Bulę pod Rysami na wierzchołek Rysów – średni czas wejścia 4 h.
• od strony słowackiej: niebieski od schroniska nad Popradzkim Stawem (1500 m n.p.m.) Doliną Mięguszowiecką (Mengusovská dolina) do Żabich Stawów Mięguszowieckich (Žabie plesá). Dalej czerwonym do Chaty pod Rysami i na przełęcz Waga (Váha), skąd blisko już na szczyt. Średni czas wejścia – 3:30 h.

Rysy należą do najczęściej odwiedzanych szczytów tatrzańskich. Wejście od strony polskiej jest dobrze ubezpieczone (360 metrów łańcuchów), wymaga jednak przygotowania turystycznego i kondycyjnego. Od Czarnego Stawu średnie nachylenie szlaku wynosi aż 30 stopni, deniwelacja liczona od Morskiego Oka przekracza 1100 metrów. Szlak wiedzie przez miejsca zacienione, stąd duże prawdopodobieństwo zalegających płatów śniegu. Zacienienie jest też sprawcą spadku temperatury, potrzebne cieplejsze okrycie.

Szczyt swoją popularność zawdzięcza niezrównanej panoramie. W pogodne dni z wierzchołka można naliczyć ok. 100 szczytów oraz dostrzec nawet odległy o ok. 90 km Kraków . Szczyt mimo znacznej wysokości stanowi dogodne przejście z Morskiego Oka do Popradzkiego Stawu w Dolinie Mięguszowieckiej. Granicę można przekraczać od 16 czerwca do 31 października – gdyż tylko w tym okresie otwarty jest szlak po stronie słowackiej. Po wejściu Polski i Słowacji do strefy Schengen w 2007 r. zostało zlikwidowane turystyczne przejście graniczne na Rysach, jednak w myśl przepisów układu granicę można w tym miejscu swobodnie przekraczać. Należy jednak pamiętać, że mimo braku kontroli granicznych podczas podróży do innego kraju trzeba posiadać dokument tożsamości (dowód osobisty lub paszport).

Rysy są najwyższym punktem w Tatrach, na który prowadzi szlak turystyczny. W okresie 1 listopada – 15 czerwca szlak od strony Słowacji jest zamknięty.

Szlaki turystyczne

– czerwony szlak znad Morskiego Oka obok Czarnego Stawu pod Rysami i dalej na Rysy – na wierzchołek graniczny i słowacki.

• Czas przejścia od schroniska nad Morskim Okiem nad Czarny Staw: 50 min, ↓ 40 min
• Czas przejścia znad Czarnego Stawu na szczyt Rysów: 3 h, ↓ 2:30 h

– z wierzchołka słowackiego szlak prowadzi w dół na przełęcz Wagę i do Doliny Żabiej Mięguszowieckiej .

• Czas przejścia z Rysów do schroniska pod Rysami: 45 min, ↑ 1 h
• Czas przejścia ze schroniska pod Rysami szlakami czerwonym i niebieskim nad Popradzki Staw: 1:45 h, ↑ 2:15 h^[2].

Przypisy

Bibliografia

Zobacz też

• Przejście graniczne na Rysach

Linki zewnętrzne

• Rysy – trudności na szlaku
• Rysy – dane o przebiegu szlaku z Polany Palenica

Panorama z granicznego wierzchołka Rysów

Panorama z granicznego wierzchołka Rysów