Ryszard I Lwie Serce
Ryszard I Lwie Serce - (ang. Richard the Lionheart, fr. Cœur de Lion) (ur. 8 września 1157, zm. 6 kwietnia 1199) – król Anglii od 1189. Syn Henryka II Plantageneta i Eleonory Akwitańskiej. W latach 1190-1192 był jednym z dowódców trzeciej wyprawy krzyżowej. Uwięziony w Austrii w czasie drogi powrotnej, następnie przekazany cesarzowi Henrykowi VI. Został uwolniony w 1194 roku. Zginął, walcząc z francuskim królem Filipem II Augustem o angielskie posiadłości we Francji.
Władca niezwykle kontrowersyjny, który swe królestwo traktował jako źródło dochodów na pokrycie kosztów swych wojen, który nigdy nie nauczył się angielskiego, a w kraju przebywał okazjonalnie. Legendę króla wspierał jego niezwykły przydomek, dzięki czemu historia jego panowania aż do XIX wieku przesłonięta była opowieściami z pogranicza baśni; wpleciono ją nawet w opowieści o Robinie z Locksley.
Młodość
Ryszard urodził się w Beaumont Palace, w Oksfordzie, jednak zawsze uważał Francję za swój dom. Kiedy jego rodzice się poróżnili, pozostał pod opieką matki i od 1168 razem z nią był diukiem Akwitanii, a od 1172 również diukiem Poitiers. Ryszard został bardzo dobrze wykształcony; tworzył nawet poezję w języku francuskim oraz okcytańskim. Uchodził za przystojnego; miał blond włosy, niebieskie oczy, mierzył około 1,93 m wzrostu. Był również sławny dzięki swoim rycerskim wyczynom, odwadze i zdolnościom dowódczym. Baronów na podległych sobie terytoriach trzymał twardą ręką. Często spierał się z ojcem i spory te niejednokrotnie przeradzały się w otwarte rebelie.
W młodości zaręczono go z Alicją, hrabiną Vexin, córką pierwszego męża jego matki. Zaręczyny unieważnił, po tym jak został królem, za powód podał fakt, że jego narzeczona miała dziecko z jego ojcem. 12 maja 1191 r., w kaplicy św. Jerzego w Limassol na Cyprze, ożenił się z Berengarią (1165/1170-23 grudnia 1230), córką króla Nawarry Sancha VI Mądrego i Sanchy, córki Alfonsa VII Imperatora, króla Kastylii i Leónu. Najprawdopodobniej jednak małżeństwo to nie zostało nigdy skonsumowane.
Ryszard pozostawił po sobie przynajmniej jedno nieślubne dziecko, syna Filipa.
Bunt przeciwko Henrykowi II
W 1173 roku Ryszard dołączył do swoich braci - Henryka i Godfryda, diuka Bretanii, którzy wystąpili przeciw ojcu, według ich uznania ograniczającemu przywileje synów. Planowali zdetronizowanie ojca i pozostawienie tronu Młodemu Królowi jako jedynemu królowi Anglii. Henryk II w odpowiedzi zaatakował Akwitanię. W wieku 17 lat Ryszard jako ostatni z braci poddał się ojcu. W 1174, po ostatecznym upadku buntu, Ryszard złożył nową przysięgę wierności swojemu ojcu, ale jego ambicje niejednokrotnie zderzały się z ambicjami ojca.
Jednym z powodów konfliktu była sprawa małżeństwa Ryszarda. Henryk i Eleonora chcieli go ożenić z przyrodnią siostrą króla Francji, Filipa II Augusta, Alicją. Ryszard, który był bliskim przyjacielem Filipa (aczkolwiek ten drugi traktował tę przyjaźń instrumentalnie i zapominał o niej, kiedy tylko mógł mieć z tego korzyści), odmówił. Wtedy Henryk II, który łakomym okiem patrzył na posag Alicji - hrabstwo Vexin, uczynił księżniczkę swoją metresą. To spowodowało, że planowane małżeństwo stało się już niemożliwe (było już takie w oczach Kościoła ze względu na bliskie pokrewieństwo Ryszarda i Alicji).
W 1179 r. Ryszard musiał stawić czoło rebelii baronów w Akwitanii, wywołanej jego srogimi rządami. Rebelianci poprosili o wsparcie braci Ryszarda, Henryka i Godfryda. Sytuacja Ryszarda była nie do pozazdroszczenia. Punkt zwrotny nastąpił wiosną 1179 r. w dolinie Charente. Znajdowała się tam twierdza Taillebourg, silnie ufortyfikowana, otoczona z trzech stron przepaścią, a od czwartej strony miastem i chroniona trzema pierścieniami murów. Wydawała się ona nie do zdobycia, jednak jej zajęcie zajęło Ryszardowi 2 dni. Po przybyciu pod warownię książę rozkazał wojsku plądrować okolicę. Mieszkańcy, którzy schronili się w zamku, zobaczyli to i zaatakowali ludzi Ryszarda. Wówczas zaatakował książę i wjechał do miasta przez otwartą bramę. Oprócz sławy wodza zajęcie twierdzy osłabiło ducha oporu wśród akwitańskich feudałów, którzy poddali się Ryszardowi.
Od 1180 r. narastał konflikt Ryszarda z ojcem i rodzeństwem. Najpierw książę Akwitanii odmówił płacenia daniny bratu - Henrykowi. Ojciec pozwolił więc swojemu najstarszemu synowi zaatakować Akwitanię. Do Henryka przyłączyła się większość baronów, ale Ryszard odparł atak. W 1183 r. Henryk zmarł, ale Henryk II dał pozwolenie na zaatakowanie Akwitanii swojemu najmłodszemu i ulubionemu synowi, Janowi. W 1187 r. Ryszard wszedł w porozumienie z Filipem Augustem i w listopadzie złożył mu hołd z Normandii i Andegawenii. Relacje Filipa i Ryszarda były bardzo bliskie. Kronikarze pisali, że jedli z jednej miski i spali tej samej nocy w jednym łożu oraz, że była między nimi wielka miłość. Niektórzy współcześni pisarze uznali więc, że Filip i Ryszard byli kochankami. W kronikach Ryszard jest oskarżany o uleganie "grzechowi Sodomy", powszechnie identyfikowanego z homoseksualizmem. Niektórzy twierdzą, że kochankiem Ryszarda był też jego szwagier Sancho VII, król Nawarry.
Niedługo po uroczystości hołdu na dwór Filipa Augusta dotarła wieść o klęsce armii Królestwa Jerozolimskiego na Rogach Hittinu i utracie Jerozolimy. Ryszard i wielu innych francuskich feudałów złożyło w Tours śluby krucjatowe.
W 1188 r. Henryk II postanowił nadać Akwitanię księciu Janowi. Ryszard nie mógł się na to zgodzić i dołączył do Filipa Augusta, który w 1189 r. zaatakował Normandię. Siły Henryka II zostały pokonane 4 lipca pod Ballans. Henryk uciekł z Le Mans do Chinon. Ścigał go Ryszard. Jeden z osłaniających ucieczkę króla rycerzy, William Marshal, zawrócił i zrzucił Ryszarda z konia, po czym odjechał nie chcąc dobijać księcia. Król dotarł do Chinon, gdzie zmarł 6 lipca. Roger z Hoveden twierdził, że kiedy Ryszard pojawił się przy zwłokach ojca, z nosa Henryka pociekła krew, co znaczyło, że Ryszard był odpowiedzialny za jego śmierć. 20 lipca Ryszard został oficjalnie księciem Normandii, a 3 września w Westminsterze został koronowany na króla Anglii.
Król Anglii
Podczas koronacji Ryszard zakazał wstępu na uroczystości ludności żydowskiej, ale kilku przedstawicieli żydowskiej społeczności przybyło złożyć królowi dary. Według Ralfa z Diceto, dworzanie Ryszarda pobili Żydów i wyrzucili ich z dworu. Kiedy wieść o tym dotarła do króla, kazał on zabić wszystkich Żydów w mieście. W Londynie rozpoczął się pogrom - Żydów bito na śmierć, rabowano i palono żywcem. Żydowskie domy zostały spalone, a ci co przeżyli pogrom zostali siłą ochrzczeni. Tymczasem Roger z Hoveden obarcza winą za zajścia fanatycznych mieszczan. Król miał ukarać prowodyrów zamieszek i pozwolić ochrzczonym Żydom wrócić do judaizmu. Arcybiskup Canterbury Baldwin z Exeter miał powiedzieć wówczas: Jeśli król nie jest człowiekiem Boga, prędzej będzie człowiekiem diabła, nawiązując do popularnego wówczas powiedzenia, że ród Andegawenów "wywodzi się od diabła i składa się z diabłów wcielonych". Pogromy ludności żydowskiej nie ustały - w marcu 1190 r. doszło do pogromu w Yorku.
Tymczasem Ryszarda pochłaniały sprawy związane z wyprawą krzyżową. Wyprawić miał się wspólnie z Filipem Augustem. Ryszard rozpoczął tworzenie armii, na którą wydał większość pieniędzy zgromadzonych przez ojca. Podniósł też podatki i nawet zgodził się na to, aby król Szkocji Wilhelm I Lew zamienił zobowiązanie do militarnej pomocy Ryszardowi na zapłatę 10 000 marek w srebrze. To jednak wciąż było za mało. Ryszard uciekł się więc do sprzedaży urzędów i dóbr ziemskich, a nawet zmuszał urzędujących urzędników, aby płacili za swoje urzędy (Lord Kanclerz William Longchamp zapłacił 3 000 marek).
Ryszard wyznaczył też swoich przedstawicieli w kraju, którzy mieli go zastępować podczas jego nieobecności. W księstwie Normandii zastępował go tamtejszy seneszal William Fitz Ralph. W Andegawenii dotychczasowy seneszal, Stefan z Tours, został uwięziony za malwersacje. Jego miejsce zajął Payn de Rocheford. W Poitou Ryszarda zastępował seneszal Peter Bertin. W Gujennie królewskim zastępcą został Helie de La Celle. W Anglii regentami zostali Hugo, biskup Durham i William de Mandeville, 3. hrabia Essex. Essex wkrótce zmarł i jego miejsce zajął Kanclerz, William Longchamp. Królewski brat Jan był z tych rozwiązań wielce niezadowolony i zaczął spiskować przeciwko Longchampowi.
Historycy od dawna zarzucali Ryszardowi nikłe zainteresowanie Anglią i skupianie się na sprawach francuskich. Król wykorzystywał Anglię głównie jako zaplecze dla krucjaty i późniejszych wojen na kontynencie. Ryszard nie lubił swojego królestwa. Mawiał, że jest tam "zimno i ciągle pada". Pewnego razu stwierdził również, że sprzedałby Londyn, gdyby tylko znalazł się kupiec. Anglia była mu potrzebna tylko dlatego, że związany był z nią tytuł królewski, który pozwalał mu stawać na równi z innymi monarchami. Podobnie jak większość Plantagenetów przed XIV w. nie widział potrzeby, aby nauczyć się języka angielskiego.
Inne hasła zawierające informacje o "Ryszard I Lwie Serce":
Nadciśnienie tętnicze
...
1484
...
Romas Kalanta
...
1398
...
Chronologia powstawania dzieł Williama Szekspira
...
Ekranizacje dzieł Williama Szekspira
...
Zawał mięśnia sercowego
...
David Garrick
...
Maciej Słomczyński
...
Adam Naruszewicz
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Ryszard I Lwie Serce":
Układ krwionośny człowieka (plansza 6)
...
Krew i choroby układu krwionośnego (plansza 17)
...
021. Bezżuchwowce i ryby – kręgowce pierwotnie wodne (plansza 15)
...
|