San Diego – miasto w
USA
w stanie
Kalifornia
położone nad Pacyfikiem. Znane z licznych plaż i łagodnego klimatu. Siedziba hrabstwa o tej samej nazwie. Drugie co do wielkości miasto w stanie
Kalifornia
i ósme w
USA
[1]. W rankingu najbogatszych miast w
USA
stworzonym przez magazyn
Forbes
San Diego zdobyło piąte miejsce[2].
Ekonomia
Główne gałęzie gospodarki San Diego to przemysł obronny, elektroniczny i turystyka. W połowie pierwszej dekady XXI wieku, według rankingu amerykańskiego instytutu The Milken Institute, miasto stało się czołowym ośrodkiem rozwoju biotechnologii[3]. Swoje siedziby albo centra badawcze ma tutaj wiele największych firm biotechnologicznych (m.in. Neurocrine Biosciences, Nventa Biopharmaceuticals, BD Biosciences, Biogen Idec, Integrated DNA Technologies, Merck, Pfizer, Élan, Genzyme, Cytovance, Celgene, Vertex). Znajdują się tu także znane instytuty badawcze:
The Scripps Research Institute
,
Salk Institute for Biological Studies
, Burnham Institute oraz
Uniwersytet Kalifornijski w San Diego
.
San Diego to również ośrodek przemysłu lotniczego, rakietowego i elektronicznego. Dobrze rozwinięty jest tu przemysł stoczniowy, metalowy, spożywczy, poligraficzny i odzieżowy. Znajdują się tu wielkie zakłady odsalania wody morskiej. San Diego jest też ważnym węzłem drogowym i posiada międzynarodowy port lotniczy
San Diego International Airport
.
W San Diego znajduje się wiele instalacji wojskowych, wliczając w to porty marynarki wojennej (
US Navy
) oraz
marines
: Marine Corps Air Station Miramar i Marine Corps Recruit Depot San Diego. Miasto jest portem macierzystym największej na świecie flotylli wojennej, składającej się z trzech superlotniskowców (USS "John C. Stennis", USS "Nimitz" oraz USS "Ronald Reagan"), pięciu amfibii (ang. amphibious assault ships), kilku atomowych łodzi podwodnych i licznych mniejszych okrętów.
Geografia i klimat
Plaża w dzielnicy Mission Beach w San Diego
Miasto położone jest na południowo-zachodnim krańcu Kalifornii i kontynentalnego USA, około 2 godzin jazdy samochodem od
Los Angeles
. Na południu graniczy z
Meksykiem
. Po stronie meksykańskiej znajduje się miasto
Tijuana
. Na zachodzie –
Ocean Spokojny
, na wschodzie - pasmo gór (Laguna Mountains) i pustynny Park Narodowy Anza-Borego. Samo miasto poprzecinane jest kanionami. Przez miasto przepływa rzeka San Diego (ang. San Diego River).
W San Diego występuje
klimat śródziemnomorski
. Lata są suche i ciepłe, zimy – łagodne. Średnia temperatura roczna to 21 °C, roczny opad – 24 mm. Opady występują przede wszystkim pomiędzy grudniem a kwietniem. Latem temperatura w dzień wynosi średnio 21–26 °C, tylko przez kilka dni w roku osiąga 32 °C. Zimy są łagodne, z temperaturami od 13 do 19 °C.
W najbardziej suchych i gorących miesiącach na wzgórzach w okolicy miasta często wybuchają
pożary
[4]. W 2003 roku ogromny pożar zwany Cedar Fire (ogłoszony największym pożarem w
Kalifornii
w ciągu ostatnich 100 lat) spalił ponad 1200 km2 lasów, zniszczył 2200 domów i spowodował śmierć 15 osób[5]. Równie duże pożary miały miejsce w 2007 roku.
Historia
Okolice San Diego były zamieszkane już 10 tys. lat temu przez
Indian
Kumeyaay. W 1542 roku dopłynął tu Juan Rodríguez Cabrillo, portugalski odkrywca podróżujący pod hiszpańską banderą Portugalczyk. Cabrillo ogłosił, że zatoka należy do Hiszpanii i nazwał miejsce San Miguel.
W 1602 roku w okolice dzisiejszego San Diego przybył
Sebastián Vizcaíno
, aby stworzyć mapę Kalifornii. Vizcaíno postanowił nazwać dzisiejsze rejony Mission Bay i Piont Loma San na cześć świętego
Dydaka
(hiszp. San Diego). W 1769 powstał tam pierwszy fort w okolicy dzisiejszego Old Town San Diego State Historic Park, a w 1797 roku –
misja
chrześcijańska Mission San Diego de Alcalá prowadzona przez franciszkanina, ojca Junípero Serra.
Pierwsze zabudowania miejskie powstały w San Diego w okolicach dzisiejszego Old Town San Diego State Historic Park. Lokalizacja nie była jednak idealna – ludzie osiedlili się zbyt daleko do oceanu, portu i szlaków żeglugi. Pod koniec lat 60. XIX wieku tutejszy kupiec Alonzo Horton postanowił przenieść główną część miasta na brzeg oceanu, tam gdzie obecnie znajduje się Downtown. Zbudował pierwsze budynki i namówił do tego samego innych zamożnych mieszkańców[6]. Miasto zaczęło bardzo dynamicznie się rozwijać.
Edukacja i nauka
Według U.S. Census Bureau, 40.4 procent mieszkańców powyżej 25 roku życia ukończyło studia wyższe z tytułem licencjata. To plasuje San Diego na dziewiątym miejscu w rankingu amerykańskich miast pod względem wykształcenia[7]. W 1960 roku powstał tu
Uniwersytet Kalifornijski w San Diego
, zwany UCSD, jeden z dziesięciu uniwersytetów wchodzących w skład systemu
Uniwersytetu Kalifornijskiego
. UCSD to uczelnia znana szczególnie z osiągnięć w naukach ścisłych, biologicznych, medycznych, informatycznych, biotechnologicznych i ekonomii. Dziewięciu spośród jej naukowców to laureaci
Nagrody Nobla
. Obecnie wykłada tam sześciu Noblistów:
Renato Dulbecco
(medycyna,1975),
Harry Markowitz
(ekonomia, 1990),
Paul Crutzen
(chemia, 1995),
Mario J. Molina
(chemia, 1995),
Robert F. Engle
(ekonomia, 2003),
Roger Tsien
(chemia, 2008). Dwunastu naukowców z UCSD to doradcy ds. klimatu i środowiska
Ala Gore'a
, laureata
Pokojowej Nagrody Nobla
z 2007 roku[8]. Wśród wykładowców
UCSD
są też laureaci
Nagrody Pulitzera
,
Nagrody Tony
,
Medalu Fieldsa
,
Nagrody MacArthur Foundation
,
National Medal of Science
, Kyoto Prize, National Humanities Medal i innych. W rankingu
Uniwersytetu Jiao Tong w Szanghaju
z 2009 roku
Uniwersytet Kalifornijski w San Diego
uzyskał trzecie miejsce wśród publicznych uniwersytetów w
USA
[9]. W rankingu U.S. News & World Report z 2009 roku - zdobył 7. miejsce wśród amerykańskich uniwersytetów publicznych[10].
UCSD
uważany jest za jeden z najbardziej ekologicznych kampusów w
USA
[11].
Wyższe uczelnie w San Diego:
-
Uniwersytet Kalifornijski w San Diego
- San Diego State University
- University of San Diego (katolicki)
- Point Loma Nazarene University
- Alliant International University
- San Diego Community College District
- National University
- San Diego Christian College
- John Paul the Great Catholic University
- Coleman University
- University of Redlands School of Business
- Design Institute of San Diego (DISD)
- Fashion Institute of Design & Merchandising's San Diego
- NewSchool of Architecture and Design
- Pacific Oaks College San Diego Campus
- The Art Institute of California, San Diego
- Southern States University (SSU)
- Woodbury University School of Architecture's
Kultura
W San Diego znajduje się wiele galerii i muzeów (m.in. San Diego Museum of Art,
Museum of Contemporary Art San Diego
, The Timken Gallery, The Mingei International Museum, The Museum of Photographic Arts, The Museum of the Living Artist, The Museum of Man, The San Diego Natural History Museum, The Reuben H. Fleet Science Center, The San Diego Air & Space Museum, The San Diego Children's Museum).
Opera – The San Diego Opera została uznana przez "Opera America" – The National Service Organization for Opera za jedną z najlepszych w USA. Działa też Symfonia The San Diego Symphony, chór The San Diego Master Chorale oraz
La Jolla
Symphony and Chorus i Orchestra Nova. Darmowe koncerty muzyki poważnej odbywają się regularnie w Spreckels Organ Pavillion, w Balboa Park, gdzie znajdują się największe na świecie organy postawione na świeżym powietrzu.
Odbywa się tu jeden z największych w
USA
festiwali filmów latynoamerykańskich San Diego Latino Film Festival, którego gośćmi są m.in.
Alfonso Cuaron
,
Gael García Bernal
,
Diego Luna
.
W San Diego jest wiele teatrów, najbardziej znane to: działający od 70 lat The Old Globe Theatre oraz The La Jolla Playhouse, którego dyrektorem jest dwukrotny zdobywca
Nagrody Tony
Des McAnuff. Cztery przedstawienia stworzone w San Diego zostały uhonorowane
nagrodami Tony
, ponad trzydzieści zostało przeniesionych na
Broadway
. Popularne teatry w San Diego to: The Joan B. Kroc Theatre at Kroc Center's Performing Arts Center, The San Diego Repertory Theatre at the Lyceum Theatres, Lyric Opera San Diego i Starlight Theatre. Jest tu też spora scena teatrów niezależnych i pół-amatorskich, np. Christian Community Theater, Vanguard Theater, Lamb's Players Theater, Diversionary Theatre i San Diego Junior Theatre.
Co roku w San Diego odbywa się międzynarodowy festiwal komiksu San Diego Comic Con International [12].
W San Diego nakręcono ok. 1000 amerykańskich filmów. Za plan filmowy najczęściej służą plaże, deptaki przy oceanie, wybrzeże, hotele, zabytkowe XIX-wieczne kamienice, parki, stare miasto (plan wielu westernów), port i centrum z wieżowcami. San Diego nazywane jest "filmową siostrą przyrodnią" – malownicze plenery i lokalizacje często wykorzystywane są w filmach, ale zazwyczaj "udają" inne miejsca[13]. Znane filmy nakręcone w San Diego to m.in.:
Obywatel Kane
(posiadłość Kane'a to Balboa Park),
Pół żartem, pół serio
(San Diego udaje Florydę),
Kaskader z przypadku
(kręcony w dzielnicy-kurorcie Coronado, Children's Pool w La Jolla i Flinn Springs),
Top Gun
,
Pearl Harbor
,
Traffic
,
U progu sławy
[14],
Bliskie spotkania trzeciego stopnia
,
Star Trek (film)
,
Incepcja
(biblioteka Geisel Library to Śnieżna Forteca), [15]. Pierwszy raz San Diego wykorzystano jako plan filmowy w 1898 roku (nakręcono wtedy m.in. przejazd tramwaju w centrum miasta, okolice Hotelu del Coronado, plaże i wybrzeże)[13].
Plaże
Ze względu na malownicze plaże, dobre warunki pogodowe i wysokie fale miasto jest doskonałym miejscem do uprawiania
surfingu
. Wytworzyła się tu subkultura surferska (ang. beach culture). Najbardziej znane spoty surfingowe to plaże Swamis i Windansea[16]. Jedna z niewielu zachowanych wzmianek o pierwszych surferach w San Diego (archiwa gazet ucierpiały w licznych pożarach) pochodzi w 1925 roku. To zdjęcie ratownika Charliego Wrighta na tle gigantycznej drewnianej deski surfingowej z gazety "Sun Diego Sun". Wright był sponsorem jednych z pierwszych w San Diego zawodów surfingowych[17].
Polonia w San Diego
W San Diego działa kilka organizacji polonijnych[18], The House of Poland[19] i polska parafia Misji Rzymsko Katolickiej Św. Maksymiliana Kolbe[20].
W latach 80. XX wieku mieszkał tu jeden z najbardziej znanych polskich piłkarzy,
Kazimierz Deyna
. Grał w drużynach San Diego Sockers i Legends San Diego. Zginął w wypadku samochodowym na Miramar Road, w drodze do swojego domu przy 9949 Maya Linda. Został pochowany na cmentarzu El Camino Memorial Park[21].
Znani mieszkańcy San Diego
W San Diego mieszkał
Theodor Seuss Geisel
, pisarz, autor kultowych w USA książek dla dzieci, m.in. Świąt nie będzie, na podstawie której nakręcono dwa filmy w 1966 i 2000 roku. Geisel wraz z żoną ufundowali budynek biblioteki na kampusie
University of California, San Diego
[22]. Inni znani pisarze z San Diego to
Anne Rice
, autorka m.in. powieści
Wywiad z wampirem
i
Raymond Chandler
, który przeprowadził się tu na starość. Z San Diego związanych jest i było wielu znanych naukowców, m.in. twórca psychologii humanistycznej
Carl Rogers
,
Clive Granger
, ekonomista, laureat nagrody Nobla,
Jonas Salk
, wirusolog. Aktorzy i muzycy związani z miastem to m.in.
Frank Zappa
,
Matt Cameron
, perkusista
Pearl Jam
,
Lew Ayres
,
Jolene Blalock
,
Adam Brody
,
Cameron Diaz
,
Dennis Hopper
,
Gregory Peck
,
Raquel Welch
. Letnią posiadłość nad oceanem posiada tu m.in.
John McCain
.
Atrakcje turystyczne
Balboa Park w San Diego, Museum of Man
Wiktoriański Hotel del Coronado w San Diego
- Balboa Park z licznymi muzeami, zabytkowymi XIX-wiecznymi i XX-wiecznymi budynkami w stylu hiszpańskim i ogrodami[23]
- Old Town San Diego State Historic Park – stare miasteczko zbudowane w pierwszej połowie XIX wieku, wykorzystywane jako plan filmowy w westernach
- Downtown San Diego – centrum miasta, w którym pierwsze kamienice powstały w drugiej połowie XIX wieku, z Little Italy, starą dzielnicą włoskich rybaków i Gaslamp Quarter, odrestaurowanym XIX-wiecznym kompleksem ulic z latarniami gazowymi
- San Diego-La Jolla Underwater Park[24] – podwodny park narodowy z wieloma gatunkami ryb i ptaków, m.in. rekiny szare, lwy morskie, albatrosy, wieloryby (przepływają nieopodal w czasie corocznej migracji z Hawajów na Alaskę)[25]
-
Ocean Beach
– dzielnica położona nad oceanem, w latach 60. stała się centrum ruchu hippisowskiego, porównywana do Haight-Ashbury w San Francisco[26]. Charakter z lat 60. i 70. dzielnica zachowała do dzisiaj, jest tam wiele barów, spółdzielni (np. działająca od lat 70. People's Organic Food Co-op), sklepów vintage, sklepów z żywnością organiczną, hemp shops itp.
- Plaże – m.in. w dzielnicach
Pacific Beach
, Ocean Beach,
Mission Beach
,
La Jolla
i inne
- Wyspa Coronado i zabytkowy wiktoriański Hotel del Coronado, największy drewniany budynek w USA[27]
- Hillcrest – malownicza dzielnica stanowiąca od końca lat 60. XX wieku centrum ruchu
LGBT
, z licznymi barami i klubami, co roku odbywa się w niej San Diego Pride Parade[28]
-
La Jolla
– kurort z La Jolla Cove (skalista zatoka z morskimi jaskiniami) i La Jolla Childrens Pool (osłonięta falochronem plaża, rezerwat)
- San Diego Zoo (z
pandami wielkimi
oraz
Frozen Zoo
przy San Diego Zoo Conservation Research)[29][30]
- Torrey Pines Reserve (pocięty kanionami nadmorski rezerwat przyrody z unikalną sosną Torrey pine)
- San Diego river estuary (ujście rzeki San Diego z roślinnością słonolubną i ptactwem)
-
Star of India
– (żaglowiec-muzeum)
-
USS Midway
(CV-41), lotniskowiec-muzeum
-
SeaWorld San Diego
– jeden z bardziej znanych w USA parków rozrywki m.in. z orkami i delfinami
-
San Diego Sports Arena
- San Diego Wild Animal Park
- Legoland[31]
Przypisy
- ↑ Largest Cities in the United States Based on Population, U.S. Census Baureau.
http://geography.about.com/od/lists/a/20citiesus.htm
- ↑ Clemence, Sara (October 28, 2005). "Richest Cities In The U.S.". Forbes.
http://www.forbes.com/2005/10/27/richest-cities-US-cx_sc_1028home_ls.html
. Retrieved April 22, 2009.
- ↑
http://www.milkeninstitute.org/publications/publications.taf?function=detail&ID=312&cat=resrep
, America's Biotech and Life Science Clusters: San Diego's Position and Economic Contributions, Ross DeVol, Perry Wong, Junghoon Ki, Armen Bedroussian and Rob Koepp June 2004
- ↑
http://www.sandiego.gov/newsflash/firealert.shtml
, Oficjalna strona San Diego
- ↑
Cedar Fire | San Diego Fire-Rescue Department
- ↑
Alonzo Horton
- ↑
http://money.cnn.com/2006/08/29/real_estate/brainiest_cities/index.htm#list
, CNNMoney.com
- ↑
Uc San Diego News Center : About Uc San Diego
- ↑
学院简介 上海交通大学高等教育研究院
- ↑
Best Colleges - Education - US News and World Report
- ↑ The College Sustainbility Report Card 2010.
http://www.greenreportcard.org/report-card-2010/schools/university-of-california-san-diego
- ↑
Welcome to Comic-Con International: Coming up Next...WonderCon 2010 in San Francisco!
- ↑ 13,0 13,1
Journal of San Diego History
- ↑
Socal – San Diego.com – List of movies filmed in San Diego
- ↑
Geisel Library: Urban Legends - UCSD Libraries
- ↑
Atlas International – USA – Lifestyle – California – Culture
- ↑ John C. Elwell , Surfing in San Diego (CA), San Francisco 2007
- ↑
Polonia San Diego – Organizations
- ↑
House of Poland – Summary
- ↑
A St. Maximilian Kolbe Roman Catholic Polish Mission
- ↑
http://deyna.info/biografia5.php
, Biografia Kazimierza Deyny: Deyna.info
- ↑
About the Geisel Library Building – UCSD Libraries
- ↑
Balboa Park
- ↑
Main page
- ↑
:: Birch Aquarium At Scripps: Education And Public Programs: Outdoor Adventures: Whale Watching ::
- ↑
http://www.latimes.com/classified/realestate/news/communities/la-re-guide15-2008jun15,0,571481.story
, Los Angeles Times
- ↑
Resort Awards – Hotel del Coronado – San Diego Hotel Ratings & Awards
- ↑
San Diego LGBT Pride - :: HOME
- ↑ przm:
Największe zoo świata
. Cafe Animal, 2009-06-24. [dostęp 2010-06-03].
- ↑ Dan Collins:
San Diego's Frozen Zoo
. CBSNews Tech, 2002-10-14. [dostęp 2010-06-03].
- ↑
LEGOLAND California - LEGOLAND California
Linki zewnętrzne