Wyobrażenie Sennacheryba w Promptuarii iconum insigniorum
Senacheryb Sanherib, Sinaheriba, Sennacherib, (
asyryjskie
Sîn ahhe-erîba – "Bóg Sin wyrównał stratę braci"[1]) (? – ok.
681 p.n.e.
)
król
Asyrii
z
dynastii
Sargonidów
w latach
705
-681 p.n.e.
Jego imię wskazuje, że był jedynym pozostałym przy życiu synem
Sargona II
. Wstępując na tron był dobrze przygotowany do czekających go zadań, gdyż zadbano o jego odpowiednie wychowanie i już za młodu sprawował liczne funkcje wojskowe i administracyjne.
Polityka podbojów
Większość swego życia spędził na walce z licznymi wrogami Asyrii. Po śmierci jego ojca wybuchły rebelie w
Fenicji
i
Palestynie
oraz w
Babilonii
, które krwawo tłumił. W celu zapobieganiu buntom stosował na masową skalę
deportacje
ludności podbitych krajów.
Wojna z Babilonią i jej sojusznikami
Sytuacja w Babilonii była trudniejsza do opanowania. Senacheryb odziedziczył jej koronę po swoim ojcu, ale już w
703 roku p.n.e.
doszło tam do rebelii i przy pomocy
Elamitów
władzę odzyskał
chaldejski
król
Merodak-Baladan
. Kilka miesięcy później rebelianci zostali pobici przez armię Senacheryb pod
Kisz
. Merodak-Baladan zdołał jednak zbiec na bagna w południowej
Mezopotamii
. Senacheryb uprowadził do Asyrii 208 tysięcy ludzi, a na tronie Babilonii osadził niejakiego
Belibniego
. Trzy lata później (
700 p.n.e.
) Merodak-Baladan ponownie spróbował odzyskać Babilon. Asyryjczycy uniemożliwili mu to, ale
Belibni
został zdetronizowany za nieudolność lub też współpracę z Chaldejczykiem. Jego miejsce zajął najstarszy syn Sanheriba,
Aszurnadinszumi
.
Senacheryb na czele swojej armii. Asyryjska płaskorzeźba
W roku
694 p.n.e.
Sanherib podjął wyprawę przeciwko
Elamowi
. Atakując z lądu i morza spustoszył kilka miast i powrócił z łupami. W odwecie król Elamu Halutuszinszuszinak wkroczył do Babilonu i zajął
Sippar
. Korzystając z sytuacji, Babilończycy zbuntowali się, pojmali
Aszurnadinszumiego
i wydali Elamitom, którzy wywieźli go do Elamu. Halutuszinszuszinak osadził na babilońskim tronie swojego protegowanego
Nergal-usheziba
i wrócił do kraju. Kilka miesięcy później Sanherib odzyskał kontrolę nad Babilonem. Wkrótce mieszkańcy Babilonii znowu podnieśli bunt. W
691 p.n.e.
doszło do bitwy
pod Hallule
nad
Tygrysem
. Roczniki asyryjskie przedstawiają bitwę jako wielkie zwycięstwo nad koalicją babiloński-elamicką, natomiast kronika babilońska mówi o odwrocie Asyryjczyków.
Mając dość ciągłych buntów Babilończyków i mszcząc się za zaginięcie swego najstarszego syna Aszurnadinszumiego, Senacheryb zdecydował się w czasie wojny z
Muszezib-Mardukiem
w
689 p.n.e.
na świętokradztwo, którego nie dopuścił się żaden z jego poprzedników: zniszczył okryte sławą święte miasto Mezopotamii – Babilon:
- Zaatakowałem je jak huragan i powaliłem niczym burza... Nie oszczędziłem jego mieszkańców, ani starych, ani młodych; ich zwłokami pokryłem jego ulice. Splądrowałem i zniszczyłem jego domy, od fundamentów po dachy strawił je ogień... Aby potomność zapomniała, gdzie stały jego świątynie, zniszczyłem je wodą i zmieniłem w pastwiska.
Walki w Fenicji i Królestwie Judy
W dwóch pierwszych krainach w wyniku
egipskich
namów więzy z Asyrią zerwali: król
Sydończyków
Lule
, król
Askalonu
Sidka, król
Judy
Ezechiasz
oraz mieszkańcy Ekronu. Sanherib wyruszył przeciwko nim w roku
701 p.n.e.
Wygnał Lule na
Cypr
, pojmał i uprowadził do Asyrii Sidkę, pobił armię egipską, która przyszła z pomocą Ekronowi, a następnie uderzył na królestwo Judy. Zdobył twierdzę
Lakisz
i okrążył wojska Ezechiasza w
Jerozolimie
, spod której murów odstąpił po otrzymaniu wielkiego okupu. Król Judy musiał też zgodzić się na wysiedlenie ludności wielu miast i odstąpienie ich
Filistynom
.
Wojna Senacheryba z Ezechiaszem według Biblii
Przebieg kampanii wojennej Sanheriba przeciwko
Judzie
opisują księgi biblijne:
Druga Księga Kronik
(32; 1-23)[2] oraz
Druga Księga Królewska
(18; 13-36)[3].
Wyprawa do Egiptu
Po zniszczeniu miasta udał się na wyprawę przeciwko Egiptowi, ale kampania zakończyła się porażką. Według
Herodota
(Dzieje 2;184) przyczyną prawdopodobnie była epidemia dżumy, dziesiątkująca asyryjskie wojska:
- Następnie jednak powiódł na Egipt ogromne wojsko Sanacharibos, król Arabów i Asyryjczyków, a wojownicy egipscy nie chcieli swemu królowi udzielić pomocy.Wtedy to kapłan, przyciśnięty do muru, wszedł do miejsca świętego i lamentował przed posągiem boga, jakiej to klęski niebezpieczeństwo mu zagraża. Kiedy tak się użalał, ogarnął go sen i wydawało mu się w sennym widzeniu, że stoi przed nim bóg i wlewa weń otuchę, że nic niemiłego nie spotka go,jeśli wyruszy przeciw wojsku Arabów: bo on sam ześle mu pomoc.Ufny w to, wziął z sobą tych z Egipcjan, którzy chcieli za nim pójść, i rozbił obóz w Pelusjon (tam bowiem są wejścia do kraju). Nie towarzyszył mu nikt z wojowników, lecz tylko kramarze, rękodzielnicy i ludzie z rynku. Kiedy tam przybyli, opadły wrogów nocą myszy polne i tak pogryzły im kołczany, łuki, a do tego jeszcze imadła od tarcz, że gdy w następnym dniu uciekali, ogołoceni z broni, wielu z nich padło. I teraz jeszcze stoi ten król z kamienia w świątyni Hefajstosa, trzymając w ręce mysz i głosząc w napisie, co następuje: "Patrząc na mnie każdy niech będzie pobożny".
Najpewniej przed tą nieudaną wyprawą miał miejsce najazd na Arabię.
Wojna z Frygami i Urartu
Dużo mniejsze problemy miał Sanherib na północnej granicy. Graniczące tam z Asyrią
Frygia
i
Urartu
były osłabione kampaniami ojca Sanheriba, Sargona, i w dodatku musiały walczyć z przybyłymi zza
Kaukazu
Kimmerami
. W ciągu swojego panowania Sanherib przeprowadził na północy tylko cztery niewielkie kampanie w górach
Zagros
,
Kurdystanie
i
Cylicji
.
Działalność budowlana
Panowanie Sanheriba było okresem intensywnej działalności budowlanej. Sam władca przejawiał zainteresowanie praktycznymi rozwiązaniami technicznymi, które wprowadzał w życie. To za jego panowania
Niniwa
, do której przeniósł stolicę ze zbudowanego przez ojca
Durszarrukin
, stała się wspaniałą metropolią, otoczoną dwunastokilometrowym murem z 15 bramami, z dużymi placami, wybrukowanymi poszerzonymi ulicami i alejami.Wokół swojego pałacu założył rozległy park:
- (...) podobnie jak na górze Amanu, a zasadzono w nim wszystkie rodzaje roślin i drzew owocowych, jakie rosną w górach i w Chaldei[4].
Podjął prace inżynieryjne w celu zaopatrzenia
Niniwy
w wodę. Wybudowano kanał prowadzący z rzeki Gomel i Bawian na pola i ogrody otaczające stolicę.Z jego rozkazu powstał pierwszy na świecie
akwedukt
w Jerwan.Pozostałości tego przedsięwzięcia zachowały się do dnia dzisiejszego:akwedukt miał ok. 300 m. długości i 24 m. szerokości, a na jego budowę zużyto ok. pół miliona ton kamienia. Sanherib w jednej z inskrypcji stwierdza:
- Rozkazałem przekopać kanał do łąk
Niniwy
. Sprawiłem, że woda popłynęła mostem z bloków wapiennych przerzuconych nad głębokim
wadi
[5].
Dużą uwagę poświęcał nowym procesom technologicznym odlewu metali:
- Ja Sanherib, dzięki bystrej inteligencji, jaką mnie obdarzył szlachetny bóg
Ea
i w wyniku moich własnych doświadczeń zdołałem odlać w brązie olbrzymie lwy z wyciągniętymi łapami, czego nie dokonał żaden król przedemną (...). Na wielkich słupach i pniach palmowych uformowałem gliniany model na dwanaście olbrzymich lwów oraz dwanaście ogromnych, potężnych byków i wlałem w tę formę brąz tak jak przy biciu półszeklowych monet[6]
Rolnictwo
Wprowadził w rolnictwie uprawę
bawełny
i drzew egzotycznych wcześniej w Asyrii nieznanych.
Śmierć i sukcesja
Dwudziestego dnia miesiąca 20 tebet (stycznia)
681 roku p.n.e.
Sanheryb został zasztyletowany przez swoich starszych synów, którzy mieli ojcu za złe, że wybrał na następcę najmłodszego z braci –
Assarhaddona
. Żoną zamordowanego króla była królowa
Zakutu
, kobieta o silnej osobowości, która w chwili śmierci swojego męża przyczyniła się do objęcia tronu przez jej syna Assarhaddona.
Zamach na Senacheryb w relacji biblijnej
W
Drugiej Księdze Królewskiej
(19; 36-37) znajduje się relacja przedstawiająca śmierć i przebieg sukcesji w
Asyrii
:
- Sennacheryb, król asyryjski, zwinął więc obóz i odszedł. Wrócił się i pozostał w
Niniwie
. A gdy oddawał pokłon w świątyni swojego boga Nisroka, [synowie jego] Adramelek i Sareser, zabili go mieczem, a sami zbiegli do kraju
Ararat
. Syn zaś jego
Assarhaddon
został w jego miejsce królem.
Inskrypcje klinowe potwierdzają przebieg wydarzeń zawartych w
Starym Testamencie
.
Przypisy
- ↑ G. Roux, Mezopotamia , Warszawa 1998 s. 266; E. Frahm, Sîn ahhe-erîba w: The Prosopography of the Neo-Assyria Empire, Volume 3, Part I, The Neo-Assyrian Text Corpus Project, Helsinki 2002, s. 1113.
- ↑
online.biblia.pl
[martwy link]
- ↑
online.biblia.pl
[martwy link]
- ↑ Saggs H. W. F., Wielkość i upadek Babilonii, Warszawa 1973, s. 115
- ↑ op.cit.
- ↑ op.cit
Linki zewnętrzne
Bibliografia
-
Saggs H. W. F.
, Wielkość i upadek Babilonii, tłum. J. Nowacki, Warszawa 1973.
- J. Wolski , Starożytność, Warszawa 1990.
- J. Zabłocka , Historia Bliskiego Wschodu w starożytności, Wrocław 1982.
- E. Frahm, Sîn ahhe-erîba w: The Prosopography of the Neo-Assyria Empire, Volume 3, Part I, The Neo-Assyrian Text Corpus Project, Helsinki 2002.
- G. Roux, Mezopotamia, tłum. B. Kowalska, B. Kozłowska, Warszawa 1998.
- F. Joannès, Historia Mezopotamii w I. tysiącleciu przed Chrystusem, tłum. S. Zawadzki, Poznań 2007.