Awers banknotu 1 rublowego wydanego przez łotewski rząd tymczasowy w 1919 r.

Awers banknotu 5 rublowego wydanego przez łotewski rząd tymczasowy w 1919 r.

Awers banknotu 3 rublowego Ryskiej Rady Przedstawicieli Robotniczych z 1919 r.

Rubel łotewski ( łot. : Latvijas rublis) – jednostka monetarna używana na Łotwie w latach 1919-1922 i 1992-1993. Dzieliła się na 100 kopiejek łotewskich.

Okres 1918-1922

Wkrótce po ogłoszeniu niepodległości przez Łotwę (18 listopada 1918) terytorium kraju znalazło się niemal całkowicie pod okupacją bolszewicką, a rząd łotewski schronił się na kontrolowanym przez Niemców południowo-zachodnim skrawku Kurlandii . W kraju panował chaos na rynku walutowym wywołany sytuacją wojenną, rosnącą inflacją i wieloma innymi czynnikami. W tym okresie na terytorium Łotwy oficjalną walutą była tzw. ostmarka , czyli pieniądz wprowadzony przez Niemców dla terenów okupowanych na wschodzie (Ober-Ost), obejmujących kraje bałtyckie i północno-wschodnie kresy późniejszej II RP. Oprócz marki okupacyjnej w obiegu krążyły również marki Rzeszy Niemieckiej, kilka rodzajów rubla (m. in. tzw. „kierenki”), ) oraz pieniądz zastępczy emitowany przez szereg łotewskich miast, m. in. przez Rygę , Lipawę , Mitawę , Windawę . Ponadto w północnej Łotwie w obiegu znajdowały się marki estońskie , a w Mitawie swój pieniądz emitowała także armia generała Bermondta-Awałowa . 7 kwietnia 1919 r. w opanowanej przez bolszewików Rydze wprowadzono do obiegu rubla łotewskiego emitowanego przez Ryską Radę Przedstawicieli Robotniczych. Stał się on prawnym środkiem płatniczym na terenach łotewskich opanowanych przez bolszewików . Do obiegu wprowadzono cztery banknoty o nominałach:

• 1 rubel (1919)
• 3 ruble (1919)
• 5 rubli (1919)
• 10 rubli (1919).

W obiegu były jedynie banknoty, monet nie wybijano. Ponadto władze bolszewickie w Kiesi wprowadziły do obiegu własny pieniądz zastępczy.

W ciągu roku 1919 i 1920 nastąpiło stopniowe wyzwolenie ziem łotewskich spod obcej okupacji. Jednym z pierwszych zadań stojących przed rządem łotewskim była likwidacja chaosu walutowego i wprowadzenie własnego, narodowego pieniądza, który Łotwa pilnie potrzebowała. W dniu 11 grudnia 1918 r. łotewski minister finansów ustalił oficjalny kurs wymiany znajdujących się w obiegu walut obcych, uznając je tym samym za oficjalny środek płatniczy kraju. 22 marca 1919 r. rząd tymczasowy Republiki Łotewskiej upoważnił ministra finansów do wprowadzenia w obieg pierwszej serii banknotów łotewskich. Nowa waluta została nazwana rublem łotewskim równym 100 kopiejkom łotewskim. Od kwietnia do września 1919 r. do obiegu wprowadzono 11 banknotów o następujących nominałach (monet nie wybijano):

• 5 kopiejek łotewskich (1919)
• 10 kopiejek łotewskich (1919)
• 25 kopiejek łotewskich (1919)
• 50 kopiejek łotewskich (1919)
• 1 rubel łotewski (1919)
• 5 rubli łotewskich (1919)
• 10 rubli łotewskich (1919)
• 25 rubli łotewskich (1919)
• 50 rubli łotewskich (1919)
• 100 rubli łotewskich (1919)
• 500 rubli łotewskich (1919).

Autorami projektów byli artyści łotewscy: Jūlijs Madernieks, Burkards Dzenis, Vilhelms Krūmiņš, Hermanis Grīnbergs i Rihards Zariņš^[1]. Pomimo wprowadzenia rubla łotewskiego do obiegu, ciągle posługiwano się jeszcze walutami Niemiec i Rosji . Dopiero 18 marca 1920 rubel łotewski został ustanowiony jedynym środkiem płatniczym kraju i pozostał w obiegu do całkowitego wycofania w 1925 r. W 1922 r. rubel łotewski został zastąpiony łatem łotewskim . Banknoty rublowe zostały wycofane z obiegu, a banknot o nominale 500 rubli został przedrukowany na 10 łatów i początkowo używany jako prowizorium po zastąpieniu rubla łotewskiego przez łata.

Okres po 1991 r.

W 1987 r. utworzono Łotewski Republikański Bank będący filią Banku Państwowego ZSRR . Jednostka ta nie miała jednak prawa emisji waluty. 2 marca 1990 r. Rada Najwyższa Łotewskiej SRR przyjęła rezolucję o utworzeniu Banku Łotwy. Rezolucja powoływała do życia niezależny Bank Łotwy i przyznawała mu prawo emisji waluty narodowej. Rezolucja znalazła praktyczne wykorzystanie dopiero po ogłoszeniu niepodległości przez Łotwę i rozpadzie ZSRR w 1991 r. Prawem ogłoszonym przez Radę Najwyższą Republiki Łotewskiej w dniu 3 września 1991 r. restytuowano Bank Łotwy jako centralną instytucję finansową kraju z prawami do emisji środków płatniczych. Pierwszym zadaniem banku było wprowadzenie do obiegu waluty narodowej z uwagi na zmniejszającą się ilość banknotów sowieckich znajdujących się w obiegu (emitowane były w Rosji) oraz rosnącą inflację tej waluty. Utworzono Komitet Reformy Walutowej Republiki Łotewskiej, który w dniu 4 maja 1992 r. ogłosił rezolucję wprowadzającą do obiegu walutę przejściową, rubla łotewskiego. Do obiegu wprowadzono banknoty projektu artysty Kirilsa Šmeļkovsa o nominałach 1, 2, 5, 10, 20, 50, 200 i 500 rubli łotewskich^[1]. W następnym roku (październik 1993) do obiegu weszły banknoty w walucie łatowej zastępując ruble łotewskie. Wymiany dokonywano w stosunku 1 łat=200 rubli łotewskich.

Banknoty łotewskie w walucie rublowej, 1992-1993

Nominał	Rok wydania	Awers	Rewers
1 rubel	1992
2 ruble	1992
5 rubli	1992
10 rubli	1992
20 rubli	1992
50 rubli	1992
200 rubli	1992
500 rubli	1992

Przypisy

Bibliografia