Fragment obrazu "Pejzaże czterech pór roku", okres Muromachi

Shukei-sansui – "Pejzaż jesienny"

Sesshū Tōyō ( jap. 雪舟 等楊, Sesshū Tōyō , dosłownie znaczy – "śnieżna łódź", co ma swój początek w kaligrafii, którą dostał od chińskiego buddysty zen ; ur. 1420 r. – zm. 1506 r.) – wybitny japoński malarz stylu suibokuga .

Prawdopodobnie urodził się w okręgu Okayama na południowy zachód od Kioto . Nie ma żadnych informacji dotyczących jego dzieciństwa. Pojawił się dopiero jako mnich sekty zen w świątyni Shōkoku. Służył jako furtian używający imienia, które pisane było chińskimi ideogramami czytanymi jako "Shesshū Tōyō", jednak obecnie czyta się je jako "Sesshō Tōyō" w celu odróżnienia tamtego okresu od okresu dojrzałego, w którym przyjął imię Sesshū.

O tym, że znajdował się w tej świątyni oraz jego mistrzami byli Josetsu i Shūbun dowiedzieć się można z jego autobiografii zamieszczonej na jednym z obrazów z roku 1465. Jedynym obrazem, który uważa się za dzieło tego malarza jest obraz "Shaka zstępujący z gór", na którym istnieje pieczęć "Sesshō Tōyō". Jego pierwsze prace są zbliżone do twórczości Shūbuna.

W 1454 r. opuścił świątynię i wyruszył do Yamaguchi gdzie schronił się pod patronatem księcia Ōguchi, sławnego mecenasa sztuki i utrzymującego kontakty z Chinami. W tym samym roku Sesshō otrzymuje kaligrafię od chińskiego buddysty zen złożone z dwóch ideogramów, które czyta się "Sesshū" ("śnieżna łódź"), pod wpływem której zmienił imię.

W 1467 r. wyjechał do Chin, gdzie przez rok poznawał krajobraz Państwa Środka i studiował chińskie malarstwo. W tym okresie powstało jedno z jego najbardziej cenionych dzieł "Pejzaże czterech pór roku", które sygnowane jest pieczęcią "japońskiego mnicha zen o imieniu Tōyō". Pod czas tego pobytu dużo tworzył. Poznał wiele dzieł mistrzów chińskich i ostatecznie doszedł do wniosku, że nie ma tam nikogo równie wybitnego jak Shūbun i on sam. Jednak te doświadczenia mocno wpłynęły na jego twórczość. Odtąd swoje obrazy tworzył pewną ręką, stawiając zdecydowane pociągnięcia pędzlem. W związku z tym obrazy nabierały mocnej formy i krystalicznej struktury. Jego obrazy w większości zajmowały całą powierzchnię papieru nie pozostawiając wolnej przestrzeni na kaligrafię. Jego prace oderwały malarstwo od ścisłego powiązania z religią za co zyskał miano niezależnego artysty.

Po dwóch latach powrócił w 1469 r. do kraju, który niebawem pogrążył się w wojnach domowych, w które niestety zaangażował się również jego patron książę Ōguchi. W latach 1474-1476 przeniósł się w spokojniejsze okolice prowincji Ōita na Kiusiu , gdzie zyskał patronat rodu Ōtomo.

W latach 1481-1484 podróżując po Japonii odwiedził prowincję Mino (dzisiejsza Aichi ) w okolicy góry Fudżi . W roku 1484 powrócił do Yamaguchi , gdzie stworzył słynny "długi zwój" przedstawiający zmieniające się krajobrazy pod wpływem pór roku.

Styl w jakim tworzył Sesshū określany jest nazwą "połamany i rozpryskany tusz" (jap. haboku – technika malarska, w której nakłada się czarny tusz mokrym pędzlem na wilgotną powierzchnię papieru, co daje efekt miękkości, najczęściej stosowany i idealnie nadający się do przedstawiania krajobrazu spowitego mgłą). Jeden z obrazów wykonanych tą techniką podarował swojemu uczniowi Sōenowi jako dyplom ukończenia nauki. Na obrazie zamieścił wielką inskrypcję, w której wyraził swoją wdzięczność wobec swoich nuczycieli, oraz przekonanie, że obraz powinien powstać dzięki inspiracji płynącej z obserwacji natury. Inny obraz w tym stylu to "Ama-no hashidate" ("Most nieba") przedstawiający jeden z trzech krajobrazów Japonii zwanych San-kei, które uważa się za najpiękniejsze krajobrazy tego kraju. Na "Moście nieba" znajduje się skrawek lądu, pełen kwiatów i drzew, wcinający się w zatokę Miyazu .

Ponadto Sesshū tworzył dekoracyjne parawany i rozsuwane drzwi, na których umieszczał motywy ptaków i kwiatów czterech pór roku.

Najważniejsze obrazy

"Pejzaż" – parawan (161,5 × 352,3 cm), wykonany za pomocą tuszu i farb wodnych, znajduje się w Freer Gallery of Art w Waszyngtonie .

"Pejzaż czterech pór roku" (tw. "mały zwój") – wykonany za pomocą tuszu i farb wodnych, wymiary 21,4 × 151,5 cm/

"Pejzaż jesienny" – wykonany za pomocą tuszu, zwój pionowy (45,5 × 29,5 cm), Kioto

"Pejzaż" – styl haboku (1495 r.), rozmiary 149 × 33 cm, znajduje sięw Muzeum Narodowym w Tokio .

"Shaka zstępujący z gór" – zwój pionowy o rozmiarach 99 × 33,5 cm.

"Kwiaty i ptaki czterech pór roku" – para sześcioskrzydłowych parawanów, wykonane za pomocą tuszu i farb wodnych na papierze, wymiary każdego parawanu to: 151,6 × 366 cm, znajduje się w Kolekcji Kosaka w Tokio

"Pejzaże czterech pór roku" – cztery zwoje pionowe wykonane w technice tuszu i farb wodnych, każdy o wymiarach 149,5 × 75,8 cm, znajdują siew Muzeum Narodowym w Tokio.

Źródła

1. Wiesław Kotański "Sztuka Japonii" Wyd. WAiF, Warszawa 1974
2. Miyeko Murase "SZEŚĆ WIEKÓW MALARSTWA JAPOŃSKIEGO. Od Sesshu do artystów współczesnych." Wyd. Arkady, 1996