Sezam indyjski
Systematyka wg Reveala
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	jasnotowce
Rodzina	połapkowate
Rodzaj	sezam
Nazwa systematyczna
Sesamum indicum L. 1753
Sp.Pl.2 1753
Synonimy
Sesamum orientale L. )

Sezam indyjski (Sesamum indicum L. ), znany także jako sezam wschodni, kunżut, łogowa wschodnia - gatunek jednorocznej rośliny oleistej z rodziny połapkowatych (Pedaliaceae), (sezamowatych). Pochodzi z Afryki .

Pokrój

Kwiaty

Owoce

Charakterystyka

Łodyga

Wzniesiona, rozgałęziona dorastająca do 1,5 m, kanciasta, u niektórych form skłonna do fascjacji (staśmienia pędów), pokryta gruczołkowatymi włoskami.

Liście

Dolne, ogonkowe +/- okrągłe. Środkowe, duże, ząbkowane, szerokolancetowate, na długich ogonkach. Górne liście krótkoogonkowe, wąskolancetowate, całobrzegie.

Kwiaty

Samopylne , duże, do 3 cm długości, osadzone na krótkich szypułkach, białe lub fioletowe z czerwonymi plamami, osadzone po 1-3 rzadziej po 5 w kątach liści. Mają 4 pręciki i 1 prątniczek (staminodium), formy staśmione łącznie mają 10 pręcików i prątniczek. Korona jest silnie omszona, zygomorficzna (grzbiecista), z pięciu zrośniętych płatków. Korona opada wieczorem w dniu rozwinięcia się kwiatu.

Owoce

Torebki 4-, 6- lub 8-kanciaste, zielone, silnie omszone, po dojrzeniu pękające wzdłuż nerwów owocolistków. Torebka zawiera ok. 80 nasion. Nasiona płaskie, matowe o zmiennej barwie od białej (najbardziej cenione) do prawie czarnych, zawierające ok. 50% tłuszczu . MTN średnio wynosi 3,3 g. Plon nasion dochodzi do 1 t z hektara.

Zastosowanie

• Roślina uprawna: głównymi producentami sezamu są Indie i Chiny . W dalszej kolejności plasują się: Meksyk , Gwatemala i inne kraje Ameryki Środkowej oraz Sudan .
• Sztuka kulinarna : z nasion otrzymuje się jadalny olej sezamowy , który jest tłoczony na zimno. Ma jasnożółtą barwę i jest bezwonny. Jest on surowcem do produkcji margaryny . W cukiernictwie służy do wyrobu chałwy i ciastek - sezamków. Piekarnie wykorzystują ziarno sezamowe do posypywania pieczywa dla smaku czy aromatu. Pozostałe po tłoczeniu makuchy zawierają łatwo przyswajalne składniki i są szeroko wykorzystywane w kuchni orientalnej, ponadto stanowią doskonałą paszę treściwą dla wszystkich zwierząt gospodarczych.
• W kosmetyce wykorzystuje się olej ekstrahowany lub z drugiego tłoczenia służący m.in. do wyrobu wysokogatunkowych mydeł. Z kwiatów sezamu otrzymuje się olejek eteryczny , wykorzystywany w przemyśle perfumeryjnym. Indyjska medycyna ludowa liście moczone w occie wykorzystuje w leczeniu świerzbu.
• Medycyna : Olej wykorzystywany jest do sporządzania maści, emulsji, plastrów i lewatyw. Olej sezamowy zwiększa ilość trombocytów i przyspiesza krzepnięcie krwi, co wykorzystywano przy leczeniu skazy krwotocznej i choroby Werlhoffa ( małopłytkowości ).

Zbiory

Ciekawostki

Zakłada się współcześnie, że sezam pochodzi z Afryki środkowej (niektórzy autorzy podają Bliski Wschód), ale obecnie nie jest znany na naturalnych stanowiskach. Pierwsze wzmianki o uprawie pochodzą z Babilonu, gdzie został opisany jako "przyprawa bogów". W starożytności uprawiano go również w Indiach i Azji środkowej oraz Grecji, nie ma natomiast dowodów, że znany był w Egipcie faraonów.
Węglowodany , proteiny i aminokwasy sprawiają, iż sezam jest bardzo łatwo przyswajalny przez organizm. Z kolei substancje takie jak sesamol i sesamolina, które są najlepszymi znanymi naturalnymi przeciwutleniaczami, sprawiają, że komórki ludzkiego ciała wolniej się starzeją^[].
Nazwa rośliny wywodzi się z arabskiego "saasim" lub "simsim".