Siedem sztuk wyzwolonych,
gobelin
, ok. 1675
Siedem sztuk wyzwolonych (
łac.
septem artes liberales, właściwie siedem umiejętności godnych człowieka wolnego) – podstawa wykształcenia w okresie późnej
starożytności
oraz
średniowiecza
. Owe siedem sztuk dzielone było na dwie mniejsze grupy – trivium i quadrivium.
Kanwą tego podziału było monumentalne, encyklopedyczne dzieło
Marka Terencjusz Warrona
, zatytułowane Disciplinarum libri IX (Dziewięć ksiąg naukowych).
Termin pochodzi od
Marcjanusa Kapelli
, który w
V wieku
stworzył podręcznik wszystkich wykładanych w szkole nauk (składający się z siedmiu ksiąg) i nazwał je siedmioma sztukami wyzwolonymi.
Kasjodor
w
VI wieku
w swoich Institutiones dostosował podręcznik Kapelli na użytek Kościoła. W średniowieczu uzyskanie tytułu
magistra
siedmiu sztuk wyzwolonych stanowiło podstawę do dalszych studiów uniwersyteckich na kierunkach
prawa
,
medycyny
lub
teologii
.
Trivium
Trivium obejmowało
gramatykę
, co w owym czasie oznaczało biegłość w
łacinie
,
dialektykę
, czyli
logikę
oraz
retorykę
, czyli sztukę układania mów. Trivium było na ogół wstępem do kolejnego etapu nauki.
Od słowa trivium pochodzą współcześnie używane:
- triwia – konkurs zagadek
- trywialne – pospolite, oczywiste
Quadrivium
Na średniowiecznych uniwersytetach quadrivium uważane było za przygotowanie do studiów
filozofii
i
teologii
. Obejmowało ono
geometrię
,
arytmetykę
,
astronomię
i
muzykę
. Quadrivium można traktować jako naukę o liczbach: czystych (arytmetyka), rozważanych w przestrzeni (geometria), w czasie (muzyka), ruchu i przestrzeni (astronomia).