Socjalizm utopijny – ideologia mająca na celu zniesienie własności prywatnej jako źródła wyzysku i zamianę dotychczasowych stosunków wspólnotą majątkową i równością wszystkich obywateli.
Historia
Procesy industrializacyjne i mechanizacyjne zachodzące od początków
XIX wieku
(najpierw w
Anglii
,
Francji
,
Niemczech
, potem w
Europie Środkowej
i
Wschodniej
) spowodowały pojawienie się nowych grup społecznych – robotników wielkoprzemysłowych i kapitalistów. Warunki pracy, płacy i życia robotników były bardzo złe, a ulegały dalszemu pogorszeniu przede wszystkim dlatego, że napływ do miast dużej liczby ludzi poszukujących pracy powodował konkurencję na rynku pracy. Spadek poziomu życia robotników i szybko rosnące nierówności społeczne były dostrzegane przez filozofów, ekonomistów, a nawet samych przemysłowców. Jednak zło widzieli oni wyłącznie w
egoistycznych
postawach
indywidualistycznych
, które zmieniały niekorzystnie rzeczywistość i propagowali
altruizm
oraz dobro wspólne. Drogą do osiągnięcia tego miała być świadomie zorganizowana wspólnota, która zapewni każdej jednostce należne jej miejsce. W połowie lat trzydziestych
XIX
w. owe dążenia do stworzenia systemu idealnego, bez egoizmu, przymusu i wyzysku, zyskały nową nazwę –
socjalizm
.
Pierwsi teoretycy, zwani socjalistami
utopijnymi
, odwoływali się do dobrej woli społeczeństwa i ewolucyjnego charakteru przebudowy świata. Chcieli zastąpić tradycyjny układ pracodawca – robotnik wymyślonymi przez siebie dobrowolnymi zrzeszeniami produkcyjnymi.
Przedstawiciele
