Sól NaCl wykrystalizowana w zlewce.

Sole - związki chemiczne powstałe w wyniku całkowitego lub częściowego zastąpienia w kwasach atomów wodoru innymi atomami, bądź grupami o właściwościach elektrofilowych , np. kationy metali , jony amonowe i inne postaci XR₄⁺ (gdzie X = {N, P, As, ...}, R - dowolna grupa organiczna) itp. Sole znalazły liczne zastosowania jako nawozy sztuczne, w budownictwie, komunikacji, przemyśle spożywczym i wielu innych. Sole występują w przyrodzie, jako minerały lub w organizmach żywych w roztworach płynów ustrojowych .

Ogólny wzór soli:

gdzie:

• m - wartościowość metalu
• r - wartościowość reszty kwasowej

np. siarczan(VI) glinu składa się z jonów Al³⁺ oraz SO₄^2-; stosując metodę „na krzyż" uzyskujemy wzór: Al₂(SO₄)₃.

Systematyka soli

Wyróżnia się:

• sole nasycone, w których nie występują ani grupy hydroksylowe, ani kwaśne atomy wodoru;
• sole nienasycone, które dzieli się na:
  • hydroksosole - zawierające grupy hydroksylowe pochodzące z wyjściowej zasady, zwane solami zasadowymi;
  • wodorosole - zawierające kationy wodoru pochodzące z wyjściowego kwasu, zwane solami kwaśnymi;
• hydraty - sole posiadające wbudowane w sieć krystaliczną cząsteczki wody.

Właściwości soli

Mają budowę jonową i występują w kryształach , w przeciwieństwie do związków kowalencyjnych, gdzie występują one pojedynczo.

Roztwory wodne soli mocnych kwasów i mocnych zasad mają odczyn obojętny. Sole mocnych kwasów i słabych zasad mają odczyn kwaśny, zaś sole mocnych zasad i słabych kwasów odczyn zasadowy. Sole słabych kwasów i słabych zasad mogą dawać odczyn zasadowy lub kwaśny w zależności od stałych dysocjacji danego kwasu i zasady.

Sole "zasadowe" i "kwaśne" mają zwykle odwrotny odczyn niżby się tego można było spodziewać na podstawie ich nazwy.

Nazewnictwo soli nieorganicznych

Metody otrzymywania soli

1. metal + kwas → sól + wodór(↑) (nie dotyczy metali niewypierających wodoru z kwasów: szlachetnych i półszlachetnych );
2. wodorotlenek metalu + kwas → sól + woda (zwana reakcją zobojętniania );
3. tlenek metalu + kwas → sól + woda;
4. tlenek metalu + tlenek niemetalu → sól (dotyczy tylko soli kwasów tlenowych );
5. wodorotlenek metalu + tlenek niemetalu → sól + woda (dotyczy tylko soli kwasów tlenowych);
6. metal + niemetal → sól (dotyczy tylko soli kwasów beztlenowych);
7. kwas1_(rozp.) + sól1_(rozp.) → sól2(*) + kwas2(*);
8. zasada1_(rozp.) + sól1_(rozp.) → zasada2(*) + sól2(*);
9. sól1_(rozp.) + sól2_(rozp.) → sól3(*) + sól4(*);

legenda:

• (rozp.) - rozpuszczalny
• (↓) - nierozpuszczalny (osad)
• (↑) - produkt gazowy
• (*) - przynajmniej jeden z reagentów opuszcza środowisko reakcji (↓/↑)

Siarczek miedzi(II)

1. Cu(OH)₂ + H₂S → CuS + 2H₂O
2. Cu + S → CuS
3. H₂S + CuCl₂ → CuS↓ + 2HCl
4. Na₂S + CuCl₂ → CuS↓ + 2NaCl

Fosforan(V) magnezu

1. 3 Mg + 2 H₃PO₄ → Mg₃(PO₄)₂ + 3 H₂
2. 3 MgO + 2 H₃PO₄ → Mg₃(PO₄)₂ + 3 H₂O
3. 3 Mg(OH)₂ + 2H₃PO₄ → Mg₃(PO₄)₂ + 6 H₂O
4. 6 MgO + P₄O₁₀ → 2 Mg₃(PO₄)₂
5. 6 Mg(OH)₂ + P₄O₁₀ → 2Mg₃(PO₄)₂ + 6 H₂O
6. 2 H₃PO₄ + 3 MgCl₂ → Mg₃(PO₄)₂↓ + 6 HCl
7. 2 Na₃PO₄ + 3 MgCl₂ → Mg₃(PO₄)₂↓ + 6 NaCl

Nazwy potoczne niektórych soli

Szereg popularnych związków chemicznych będących solami doczekało się nazw własnych: sól antymonowa, sól Bertholleta , sól czerwona , sól emska , sól Fischera, sól glauberska , sól gorzka (sól angielska), sól kamienna , sól karlsbadzka, sól kuchenna , sól mądrości, sól Mohra , sól pinkowa, sól Reineckego, sól z Rochelle (sól Seignette'a), sól Schlippego , sól szczawikowa , sól warzona , sól żółta .